Wolin (miasto)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 53°40' N 014°37' E

Wolin

Gmina
- rodzaj

Wolin
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1278 (lubeckie)

Burmistrz

Eugeniusz Jasiewicz

Powierzchnia

14,41 km²

Położenie

53° 40' N
14° 37' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

4888
339,2 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

72-510

Tablice rejestracyjne

ZKA

Położenie na mapie Polski

Wolin

TERC10
(TERYT)

4324307064

Miasta partnerskie

Venansault

Staffanstorps

Usedom

Urząd miejski³

ul. Zamkowa 23
72-510 Wolin
tel. 91 326-13-22; faks 91 326-13-33
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Mapa wyspy Wolin z zaznaczonym miastem Wolin

Festiwal Wikingów

Wolin – miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wolin. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 4888 mieszkańców.

Położone jest na Pobrzeżu Szczecińskim, na wyspie Wolin, nad cieśniną Dziwna. Przez miasto przebiega droga krajowa nr 3: Świnoujście – Wolin – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – granica z Czechami.

[edytuj] Historia

[edytuj] Pierwsze ślady osadnictwa

Pierwsze ślady ludzi na terenie Wolina pochodzą z epoki kamienia i (4200-1700 lat p.n.e.). Wykopaliska świadczą o istnieniu osadnictwa nieustannie, we wszystkich późniejszych epokach: brązu, żelaza, okresu wpływów rzymskich oraz wędrówki ludów. Osiadłe w tamtym czasie na terenie dzisiejszej gminy Wolin plemię Wolinian rozwinęło niezliczone ośrodki życia plemiennego, a z samego Wolina – Winety w X w. uczyniło największe miasto Europy.

[edytuj] Początek

Osada powstała na przełomie VIII i IX w. przy przeprawie przez Dziwnę. Lokalizacja na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych miała znaczący wpływ na jej losy. W IX w. otoczony został potężnymi umocnieniami drewniano-ziemnymi. Pod koniec IX w. wieś nabrała cech miejskich. Stała się stolicą plemienia Wolinian. Była również ważnym ośrodkiem kulturowym. Obszar objęty władaniem Wolinian sięgał po Kamień Pomorski na północy i po Puszczę Goleniowską na południu. Obejmował powierzchnię ok. 1200 km². W szybkim tempie rozwijały się rzemiosła i handel. Maksimum rozwoju Wolina przypada na IX-XII w. O bujnej historii tego miasta mówią kroniki niemieckie i sagi skandynawskie.

[edytuj] Pierwsze pisane wzmianki

Pierwsze wzmianki o Wolinie pochodzą z ok. 870 r. Znalazły się one w "Żywocie Świętego Ansgara" spisanym przez Mnicha Rymbarta. Przywołuje o nim także Ibrahim Ibn Jakub – arabski kupiec i podróżnik w 966 r. Pisze o nim jako najpotężniejszym mieście nad Bałtykiem. Z kolei w 1074 r. Adam z Bremy opisał:

Odra to najbogatsza rzeka Slavonii. Przy jej ujściu stoi poważne miasto Jumneta, ośrodek wielce odwiedzany przez barbarzyńców i greków mieszkających naokoło. Jest to istotnie największe z miast, jakie są w Europie. Mieszkają w nim Słowianie i inne narodowości, Grecy i barbarzyńcy. Miasto to, bogate wszystkimi towarami północy, posiada wszelkie możliwe przyjemności i rzadkości. Jest tam garnek Wulkana, który mieszkańcy greckim ogniem nazywają

Dytmar w 1000 r. zapisuje civitas magna Livilni, a Adam Bremeński w 1074 r. określa położenie Wolina – Jumne u ujścia Odry na ziemi Słowian. A oto słynny opis miasta, pozostawiony nam przez kronikarza z XIII stulecia, Helmolda, autora Chronica Slayorum, który w II księdze takie dane powtarza za Saxo Grammaticusem:

Przy cieśninie, przy której rzeka Odora wypływa na morze Balticum, było ongiś sławne miasto Vinneta, które dawało wspaniały port ludom okolicznym. O mieście tym opowiadają rzeczy wielkie i prawie nie do wiary, dlatego godzi się wspomnieć pisząc o nim. Było to ponoć miasto największe z tych, które posiada Europa, a które zamieszkują Słowianie i inne narody. Grecy i Barbarzyńcy, Saxonowie, którzy tam przybywali, mieli pozwolone zamieszkać pod warunkiem, że w czasie pobytu nie będą propagować chrześcijaństwa. Aż do czasu zburzenia całkowitego tego miasta wszyscy mieszkańcy jego wierni byli obrządkom pogańskim. Niemniej żaden inny naród nie przewyższał ich w obyczajności i uczciwości. Miasto ono, zbogacone towarami wszystkich innych narodów, obfitowało w rzeczy rzadkie i przyjemne. Powiadają, że to miasto przebogate zostało całkowicie zniszczone przez króla duńskiego, który popłynął doń na wielkiej flocie, ale pozostały po nim widoczne ślady starożytności. Tam oto Neptun pokazuje swoją potrójną naturę, wyspa ta bowiem jest oblewana przez trzy żywioły; jeden o wodach zielonych, drugi białawych, a trzeci nader gwałtowny, rozruszany przez ustawiczne burze.

[edytuj] Historia

Początkiem wczesnośredniowiecznego miasta była niewielka osada, która dzięki handlowi szybko rozbudowała przedmieścia i stała się centrum życia religijnego kultu słowiańskiego Światowida – Trygława. W bezpośrednim sąsiedztwie słowiańskiego grodu powstały cmentarzyska: dzisiejsza Młynówka i Wzgórze Wisielców, gdzie widać jeszcze ślady kurhanów.

W 967 r. Mieszko I włączył Wolin do Polski, czyniąc go jednym z najważniejszych portów i ośrodków handlowych nad Bałtykiem. Na przełomie X w. ponownie stał się autonomiczny i osiągnął szczyt swego rozwoju. Liczbę mieszkańców szacowano na ok. 9 tys. (Gniezno i Poznań nie przekraczały wtedy 4 tys.). Powstały przedmieścia po stronie południowej i północnej, a w najbliższej okolicy podmiejskie osady.

W 1043 r. Wolin został zdobyty i zniszczony przez duńskiego króla Magnusa Dobrego. W 1098 r. pod miasto podeszły duńskie wojska króla Eryka I i zdobyły podgrodzie i tyle bogactw, że o miasto już nie walczyły. Po odbudowaniu Wolin do 1121 r. prowadził samodzielną politykę, kiedy Bolesław Krzywousty ponownie przyłączył Wolin do Polski. W 1124 r. przebyła do miasta misja chrystianizacyjna Ottona z Bambergu. w 1140 r. papież Innocenty II zatwierdził biskupstwo wolińskie (pomorskie) z katedrą Św. Wojciecha w Wolinie i poddał je zwierzchnictwu metropolii gnieźnieńskiej, obdarzając pewnymi przywilejami lokalnymi. Pierwszym biskupem został kapelan Bolesława Krzywoustego – Wojciech.

W II poł. XII w. upadła rola handlu dalekosiężnego, będącego podstawą bogactwa mieszkańców. W 1173 i 1177 r. był dwukrotnie zdobywany i niszczony przez Duńczyków. Wolin już nie był w stanie powrócić do dawnej świetności. Poza doszczętnym spaleniem grodu w dużej mierze przyczyniło się do jego upadku zapiaszczenie i zamulenie Dziwny, co przypieczętowało upadek handlu. Przeniesienie biskupstwa do Kamienia było dopełnieniem upadku miasta. Na miejscu dumnego grodu aż do połowy XII w. istniała jedynie wieś słowiańska, którą dopiero książę Barnim podniósł w 1278 r. do rangi miasta, na prawie lubeckim. W 1365 r. miasto było członkiem Hanzy. W 1535 r. miasto przeszło na protestantyzm. W połowie XVI w. rezydowała tutaj księżniczka Zofia, a w początkach XVII w. – księżna Anna Brunszwicka.

W czasie wojny trzydziestoletniej miasto zostało zniszczone i spalone. Od XI w. do 1630 r. wyspa Wolińska podlegała władzy pomorskich książąt dynastii słowiańskiej, pochodzącej od Piastów. W 1630 r. zapanowali tu Szwedzi, władali wyspą i okolicą pomorską do 1720 r., gdy układ sztokholmski przyznał całe Pomorze Niemcom. W rękach niemieckich pozostawał więc Wolin do 1945 r., czyli przez 225 lat. W 1892 r. miasto otrzymało połączenie kolejowe ze Szczecinem i Świnoujściem.

W czasie II wojny światowej, podczas zdobywania go przez armię czerwoną został zniszczony w 70%. Całkowitemu zniszczeniu uległo stare miasto.

[edytuj] Nazwa

Zapisy źródłowe od wczesnego średniowiecza wymieniają:

967 r. – Yuloin
1124 r. – Yulin
1140 r. – Wulinensis civitas, Willin
1188 r. – Wołyń
1185 r. – Wolin
1216 r. – Yolin
1217 r. – Wolin i zniemczone Wollin

Pierwotne brzmienie nazwy jest trudne obecnie do odtworzenia. Na ogół nazwę wywodzi się z prasłowiańskiego rdzenia "vel", "vol", ("mokry", "wilgotny", "wodny"), mogła więc brzmieć Wołyń (identycznie jak na zabużańskim pograniczu polsko-ruskim). W źródłach niemieckich występuje też pod nazwami: Jumne, Jumneta, Julin, Wineta, w sagach skandynawskich Jamsborg. Wszystkie te nazwy powstały na bazie nazwy pierwotnej, ulegając różnym przekształceniom w pisowni. Przejściowo nazwa powojenna miasta brzmiała Wołyń.

[edytuj] Populacja

rok/okres	ludność
X/XI w.	ok. 9 tys.
1540	ok. 300 – 400
1740	1621
1794	2217
1816	2524
1857	4034
1900	4679
1925	4723
1939	4807
1946	2369
1955	1800
1970	3010
1987	4181
2004	4888

[edytuj] Oświata

We wrześniu 1996, w 50 rocznicę istnienia wolińskiej podstawówki, wmurowany został kamień węgielny pod rozbudowę szkoły. Pierwsze nowe sale lekcyjne pojawiły się w 1998 r. Do szkoły podstawowej uczęszcza ponad 800 uczniów.

Miasto posiada szkoły średnie: Liceum Ekonomiczne i Technikum Ogrodnicze. Uczniowie wolińskich szkół prowadzą współpracę z ich niemieckimi rówieśnikami z Torgelow (Niemcy). wspólną platformę zainteresowań znaleziono w tradycji Wikingów. W Targelow działa Towarzystwo Ukranenland, a Ukranen, to nazwa dawnego plemienia zamieszkującego tamte ziemie. Niemieccy uczniowie brali udział np. w wodowaniu w Wolinie historycznego statku "Starigard", a polska młodzież uczestnicząca w obozie w Torgelow, próbowała swych sił w rękodzielnictwie według wikingowskich wzorców. Liceum Ekonomiczne w Wolinie, od 1993 roku ma przyjazne kontakty z gimnazjum w niemieckim Eggesin. Młodzi regularnie, co 2-3 miesiące, składają sobie wizyty i podejmowani są w domach rodziców. Chodzą na wycieczki i dyskoteki i rywalizują sportowo. Od czasów tych kontaktów znacznie wzrósł zapał wolinian do nauki języków obcych.

[edytuj] Kultura

Miejski Ośrodek Kultury w Wolinie prowadzi swą działalność w piwnicach Ratusza. Niewielkie pomieszczenia pozwalają na prowadzenie zaledwie kilku zespołów i kół zainteresowań. Powodzeniem cieszy się salka muzyczna. Młodzież z wolińskich szkół przygotowuje się tu do dorocznych "Dni Morza" i Festiwalu Słowian i Wikingów.

[edytuj] Sieć komunikacyjna

[edytuj] Kolej

Przez Wolin przebiega zelektryfikowana magistrala kolejowa Szczecin – Świnoujście. W sezonie letnim, w ciągu doby kursuje tędy kilkanaście pociągów, łącznie z pośpiesznymi: "Baltic" do Pragi przez Szczecin, Poznań, Wrocław; "Barbakan" do Krakowa przez Poznań, Wrocław, Katowice; "Hotel" do Warszawy. Po sezonie letnim PKP zmniejszają liczbę połączeń.

[edytuj] Droga krajowa nr 3

Przez Wolin przebiega droga krajowa nr 3. Od strony Świnoujścia biegnie ona obwodnicą Dargobądzia, następnie przez nowy most w Wolinie i dalej do Parłówka. Stanowi ona część międzynarodowej trasy E65 z Malmö w Szwecji do miejscowości Chaniá na Krecie.

Ratusz w Wolinie

[edytuj] Warte obejrzenia

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Miejsca

w południowej części starego miasta grodzisko z X-XII w., przebudowane w XVII w. na bastion fortyfikacyjny (prawdopodobnie była tu pogańska świątynia poświęcona Trzygłowowi).
na wzgórzu Młynówka, na zachód od grodziska, cmentarzysko szkieletowe i ciałopalne z IX-XII w.
nad Zalewem Szczecińskim, w skrajnie południowej części miasta, na tzw. Wzgórzu Wisielców, osada i cmentarzysko kurhanowe ciałopalne z IX-X w.
na wzniesieniu nad Dziwną, na północ od miasta, grodzisko wczesnośredniowieczne Srebrna Góra (prawdopodobnie gród strażniczy) – zachowane wały obronne do 3 m wysokości.
Ruiny kościoła św. Jerzego
Fragmenty murów obronnych z XIV wieku
Muzeum Regionalne
Stanowiska archeologiczne wokół miasta: Wzgórze Wisielców, Srebrne Wzgórze, Wzgórze Młynówka
Bastiony

[edytuj] Parafia

Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Wolinie

Dekanat: Wolin
Siedziba parafii: Wolin, ul. Kościelna 19
Liczba wiernych: 7 235
Proboszcz: ks. Jan Uberman, kanonik Kamieńskiej Kapituły Kolegiackiej

Wikariusz:

ks. Piotr Szuber

Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku polscy osadnicy przybyli do Wolina zastali miasto zniszczone w 70% , w tym dwa średniowieczne kościoły św. Jerzego i św. Mikołaja. Ten pierwszy został w latach sześćdziesiątych rozebrany, drugiego ze względu na decyzję władz komunistycznych nie było wolno odbudować do czasu przejęcia ruin przez parafię w 1988 r.

W tej sytuacji całe powojenne duszpasterstwo zostało oparte o wybudowany w 1848 r. ceglany, neogotycki kościół poświęcony 22 grudnia 1946 r. pw. św. Stanisława, biskupa i męczennika.

Parafię erygowano 1 czerwca 1951 r. Zmiana siedziby i tytułu parafii nastąpiła 6 grudnia 2000 r., kiedy był już odbudowany i poświęcony kościół pw. św. Mikołaja.

Parafią administrowali następujący księża:

Andrzej Glapiński (1949-1957),
Bolesław Ślósarczyk (1957-1968),
Wacław Kocot (1968-1970),
Zygmunt Frelka (1970-1981),
Andrzej Majewicz (1981-1986).
Od 14 czerwca 1986 r. proboszczem jest ks. Jan Uberman.

Ksiądz Proboszcz po święceniach pracował jako wikariusz w Świebodzinie, Słupsku (parafia pw. Najświętszej Maryi Panny), w Lipianach i w Szczecinie (w parafii pw. św. Józefa na Pomorzanach). Następnie przez 13 lat był proboszczem w Radęcinie. Wybudował tam plebanię, wyremontował wszystkie kościoły parafii. Z Radęcina przybył do Wolina.