Pashkët Katolike

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Matthias Grünewald, Altar në Izenhajmer, Ringjallja e Jezusit; ngadhnjimi mbi vdekjen.

Pashka (ose pashkët) është kremtimi më i madh i kalendarit liturgjik të Kishës Katolike dhe të kishave të tjera të krishtera që kremtojnë Ringjalljen e Jezusit të Nazaretit ndodhur, sipas Besëlidhjes së Re, tre ditë pas vdekjes së tij në kryq.

Tabela e përmbajtjeve

1 Data e ditës së Pashkëve
2 Liturgjia
3 Pragu i Pashkëve
4 Historia e Pashkëve të krishtera
5 Emërtime të ndryshme të Pashkëve në gjuhë të tjera
6 Shiko edhe
7 Lidhje të jashtme

[redaktoni] Data e ditës së Pashkëve

Datat e Pashkëve
nga viti 2000 - 2020
Viti	Në Perëndim	Në Lindje
2000	23 prill	30 prill
2001	15 prill
2002	31 mars	5 maj
2003	20 prill	27 prill
2004	11 prill
2005	27 mars	1 maj
2006	16 prill	23 prill
2007	8 prill
2008	23 mars	27 prill
2009	12 prill	19 prill
2010	4 prill
2011	24 prill
2012	8 prill	15 prill
2013	31 mars	5 maj
2014	20 prill
2015	5 prill	12 prill
2016	27 mars	1 maj
2017	16 prill
2018	1 prill	8 pril
2019	21 prill	28 prill
2020	12 prill	19 prill

Ka shumë hamendje mbi vitin e vdekjes së Jezusit. Festa e Pashkëve të krishtera është e lëvizshme, vendoset çdo vit të dielën pasuese, të parën hënë të plotë pas baraznatës (ekuinoksit) të pranverës (21 marsi). Ky sistem u fiksua përfundimisht në qv. e VI. Në lashtësi mund të kishte përdorime të ndryshme vendore mbi ndjekjen e datës, sidoqoftë të gjitha të lidhura me njehsimin e pashkëve hebraike. Në veçanti disa kisha të Azisë ndiqnin traditën e festimit të pashkëve në të njëjtën ditë me ato hebraike, pa përfilluar të dielën.

Pra data e Pashkëve është përfshirë mes 22 marsit dhe 25 prillit.

[redaktoni] Liturgjia

Pashkët paraprihen nga një kohë parpërgatitore e agjërimit dhe përkorimit, që zgjat 40 ditë, që quhen Kreshme që fillon nga e "Mërkura e Përhimtë" dhe mbaron të Dielën e Palmave (e fundmja para Pashkëve) që përkujton 40 ditët e kaluara në shkretëtirë të Jezusit në lutje e agjërim dhe që sprovohet nga Djalli.

[redaktoni] Pragu i Pashkëve

[redaktoni] Historia e Pashkëve të krishtera

Pashkët e krishtera janë në lidhje të ngushtë me ato hebraiket, në të cilat festohet çlirimi i hebrejve nga Egjipti prej Moisiut. Fjala Pashkë në të vërtetë do të thotë kalim: për hebrenjtë është kalimi nga robëria në liri ndërsa për të krishterët nga vdekja trupore dhe frymore në Jetën e Re të Amshuar.

[redaktoni] Emërtime të ndryshme të Pashkëve në gjuhë të tjera

Vezët e Pashkëve, simbol i festës së ringjalljes

Emërtime të rrjedhura nga Eostremonat apo muaji i Eostres:

Anglisht Easter (Istër)
Gjermanisht Ostern
Samoane Eseta (rrjedhur nga gjuha angleze)

Emra të prejardhur nga hebraishtja Pesah (Pas´ha):

Latinisht Pascha ose Festa Paschalia (Paska ose Festa Paskalia)
Greqisht Πάσχα (Pas´ha)
Afrikançe Paasfees
Arabisht عيد الفصح (ʿĪdu l-Fiṣḥ)
Azeri Pasxa, Fish (pron: fis`h)
Gjuha baso-gjermane Paisken
Berbere tafaska (sot është emri i festës islamike të "flijimit")
Bullgarisht Пасха (Pas´ha)
Katalançe Pasqua (Paskua)
Danisht Påske
Hollandisht Pasen
Esperanto Pasko
Faroeze Páskir
Finlandisht Pääsiäinen (Pesieinen)
Frëngjisht Pâques (Pake)
Galisht Pasg
Islandisht Páskar
Indonezçe Paskah
Irlandisht Cáisc (Kaisk)
Italisht Pasqua (Paskua)
Malajalame പെശഹ (Pesaha)
Norvegjisht Påske
Persisht عید پاک (Pas´h)
Portugisht Páscoa
Rumune Paşti (Pashti)
Rusisht Пасха (Pas´ha)
Shqip Pashka ose Pashkët
Skoceze Casca (Kaska)
Spanjisht Pascua (Paskua)
Suedisht Påsk
Tagalogçe (Filipine) Pasko ng Muling Pagkabuhay (fj.p.fj. "Pashka e Ringjalljes")
Turqisht Paskalya (Paskalja)

Emërtime të përdorura në gjuhë të tjera:

Armenisht Զատիկ (Zatik ose Zadik, fj.p.fj. "ringjallje")
Bielorusisht Вялікдзень o Vialikdzień (fj.p.fj. "Dita e Madhe")
Boshnjakisht Ускрс (Uskrs) or Васкрс (Vaskrs, fj.p.fj. "Ringjallje")
Bullgare Великден (Velikden, fj.p.fj. "Dita e Madhe")
Gjeorgjisht აღდგომა (Aĝdgoma, fj.p.fj. "ringritja")
Kinezçe 復活節 Fùhuó Jié (fj.p.fj. "Festa e Ringjalljes")
Kroatisht Uskrs (fj.p.fj. "Ringjallje")
Çekisht Velikonoce (fj.p.fj. "Natët e Mëdha" [shumës, trajta njëjës nuk ekziston])
Estoneze Lihavõtted (fj.p.fj. "marr mish", mishërohem)
Hungareze Húsvét (fj.p.fj. "marr mish", mishërohem)
Japonisht 復活祭 (Fukkatsu-sai, fj.p.fj. "Festa e Ringjalljes")
Koreane 부활절 (Puhvalhol, fj.p.fj. "Stina e Ringjalljes")
Malteze L-Għid
Letonisht Lieldienas (fj.p.fj. "Ditët e Mëdha" [shumës, trajta njëjës nuk ekziston])
Persisht عيد پاك (fj.p.fj. "Festa e Dlirë)
Polonisht Wielkanoc (fj.p.fj. "Nata e Madhe")
Serbisht Ускрс (Uskrs) or Васкрс (Vaskrs, fj.p.fj. "Ringjallje")
Sllovake Veľká Noc (velka noq fj.p.fj. "Nata e Madhe")
Sllovenisht Velika noč (velika noq fj.p.fj. "Nata e Madhe")
Tongane Pekia (fj.p.fj. "vdekja (e zotit)")
Ukrainse Великдень (Vjelikdjen’, fj.p.fj. "dita e madhe") ose Паска (Paska)