New Immissions/Updates:
boundless - educate - edutalab - empatico - es-ebooks - es16 - fr16 - fsfiles - hesperian - solidaria - wikipediaforschools
- wikipediaforschoolses - wikipediaforschoolsfr - wikipediaforschoolspt - worldmap -

See also: Liber Liber - Libro Parlato - Liber Musica  - Manuzio -  Liber Liber ISO Files - Alphabetical Order - Multivolume ZIP Complete Archive - PDF Files - OGG Music Files -

PROJECT GUTENBERG HTML: Volume I - Volume II - Volume III - Volume IV - Volume V - Volume VI - Volume VII - Volume VIII - Volume IX

Ascolta ""Volevo solo fare un audiolibro"" su Spreaker.
CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
พระธรรมอพยพ - วิกิพีเดีย

พระธรรมอพยพ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ส่วนหนึ่งของ
คริสต์ศาสนา


ประวัติคริสต์ศาสนา
ศาสดา
พระเยซู
ความเชื่อและการปฏิบัติ
เทวดาตามคติความเชื่อ
บุคคลสำคัญ
รอเพิ่มเติม
คัมภีร์และหนังสือ
ไบเบิล
พันธสัญญาเดิม · พันธสัญญาใหม่
นิกาย
โรมันคาทอลิก · ออโธดอกซ์
โปรเตสแทนต์
สังคมคริสต์ศาสนา
เมือง · คริสตกาล · คริสต์ศักราช
สถาปัตยกรรม · ศิลปะ · บุคคล
ดูเพิ่มเติม
ศัพท์เกี่ยวกับคริสต์ศาสนา
หมวดหมู่คริสต์ศาสนา

พระธรรมอพยพ เป็นพระคัมภีร์เล่มที่สองของพระคริสตธรรมคัมภีร์ ภาคพันธสัญญาเดิม และเป็นเล่มที่สองในหมวดพระธรรมเบญจบรรณ ซึ่งเชื่อกันว่า โมเสส เป็นผู้เขียนขึ้น คำว่า "อพยพ" แปลมาภาษาอังกฤษว่า "Exodus" และภาษากรีกว่า Ἔξοδος ซึ่งหมายถึงการแยกออกจากกัน แต่ในภาษาฮีบรูเรียกชือพระธรรมนี้ว่า Ve-eleh shemot (Hebrew: ואלה שמות) ซึ่งหมายถึงคำแรกที่เขียนไว้ในพระธรรมเล่มนี้ ซึ่งแปลเป็นภาษาไทยได้ว่า "ต่อไปนี้เป็นชื่อของ..."

พระธรรมอพยพ สามารถแบ่งออกได้เป็น 6 ส่วน ดังนี้

  • การทรงเรียกโมเสส และการปลดแอกชาวอิสราเอลจากความเป็นทาส (บทที่ 1-12)
  • การเดินทางออกจากอียิปต์ ไปยังภูเขาซีนาย (บทที่ 13-18)
  • พระบัญญัติที่พระเจ้าทรงบัญชาต่ออิสราเอล (บทที่ 19-24)[1]
  • การกำหนดแบบสำหรับสร้างพลับพลา แท่นบูชา เครื่องและอุปกรณ์พลับพลา (บทที่ 25-31)
  • เหตุการณ์สร้างวัวทองคำ (บทที่ 31-34)
  • การสร้างพลับพลา แท่นบูชา เครื่องและอุปกรณ์พลับพลา (บทที่ 35-40)



สารบัญ

[แก้] การปลดแอกอิสราเอล

ภายหลังการเสียชีวิตของโยเซฟก็สิ้นสุดความรุ่งเรืองของอิสราเอลในอียิปต์ แรกเริ่มยาโคบและบรรดาลูกหลานนั้นเดินทางเข้ามาในอียิปต์เพียง 70 คน แต่ต่อมาได้ขยายพงศ์พันธุ์เป็นจำนวนมาก เมื่อองค์ฟาโรห์องค์ใหม่ ขึ้นครองราชย์ และมิได้รู้จักโยเซฟ เห็นว่าชาวอิสราเอลในแผ่นดินอียิปต์นั้นมีเป็นจำนวนมากเกินไป จึงตั้งนายงานและเกณฑ์ให้คนอิสราเอลทำงานสร้างเมืองเก็บราชสมบัติให้แก่ฟาโรห์ ณ เมืองปิธม และเมืองราอัมเสส แต่ถึงแม้ทำงานหนักเท่าใด ชาวอิสราเอลก็ยังคงเพิ่มทวียิ่งขึ้น องค์ฟาโรห์จึงสั่งให้ฆ่าเด็กผู้ชายชาวอิสราเอลที่เกิดใหม่ทุกคน โดยให้นำไปทิ้งในแม่น้ำไนล์ มีเพียงเด็กผู้หญิงเท่านั้นจึงมีชีวิตรอดได้[2]

[แก้] กำเนิดโมเสส

แม้องค์ฟาโรห์จะมีคำสั่งให้ฆ่าเด็กชายเกิดใหม่ของอิสราเอลทุกคน แต่มีครอบครัวเผ่าเลวีครอบครัวหนึ่ง ได้คลอดลูกชาย และซ่อนบุตรชายนั้นไว้จนกระทั่งโตขึ้นถึงวัยที่ไม่สามารถซ่อนต่อไปได้อีก จึงนำเด็กนั้นลงในตะกร้าสานชันยาอย่างดี ไปวางไว้ในกอปรือริมแม่น้ำ เด็กนั้นจึงได้ธิดาฟาโรห์ ซึ่งพบขณะลงมาสรงน้ำ เก็บไปเลี้ยงไว้ และประทานชื่อว่า โมเสส แม้โมเสสจะถูกเลี้ยงดูโดยธิดาฟาโรห์ ก็ยังมีใจผูกพันกับชาวอิสราเอล


[แก้] พระเจ้าทรงเรียกโมเสส

ครั้งหนึ่งโมเสสพลั้งมือฆ่าชาวอียิปต์ที่ข่มเหงชายชาวอิสราเอล โมเสสจึงหนีความผิดไปอยู่เมืองมีเดียน และที่เมืองมีเดียนนี่เอง โมเสส ก็ได้รับการทรงเรียกจากพระเจ้า ให้เป็นผู้นำชาวอิสราเอลออกจากแผ่นดินอียิปต์ [3]

โมเสสพยายามหลบเลี่ยงการทรงเรียกของพระเจ้าด้วยเหตุผลนานาประการ จนกระทั่งจำยอมด้วยฤทธิ์เดชพระเจ้า จึงได้เข้าไปอียิปต์ตามพระประสงค์ของพระเจ้า โดยพระเจ้าทรงให้อาโรน และมีเรียน พี่ชาย และพี่สาวของโมเสสเป็นผู้คอยช่วยเหลือกิจการต่าง ๆ ของโมเสสท่ามกลางชาวอิสราเอล โมเสสจึงเข้าไปทูลขอให้ฟาโรห์ปล่อยอิสราเอลเป็นอิสระถึง 10 ครั้ง และทุกครั้งองค์ฟาโรห์ก็ปฏิเสธทุกครั้ง แต่ละครั้งที่ฟาโรห์ปฏิเสธคำขอของโมเสส พระเจ้าก็ทรงมอบภัยพิบัติแก่อียิปต์ทั้ง 10 ครั้ง จนกระทั่งภัยพิบัติครั้งสุดท้าย องค์ฟาโรห์จึงยอมปล่อยให้อิสราเอลออกจากแผ่นดินอียิปต์ได้ [4]


แผนที่เส้นทางอพยพของชาวอิสราเอล
แผนที่เส้นทางอพยพของชาวอิสราเอล

[แก้] อพยพ

เมื่อออกเดินทางออกจากอียิปต์นั้น นับเฉพาะผู้ชายได้ทั้งสิ้นประมาณ หกแสนคน ไม่รวมผู้หญิง เด็ก และคนต่างชาติที่ขอติดตามไปด้วย รวมเวลาที่อิสราเอลอาศัยในแผ่นดินอียิปต์ เป็นเวลา 430 ปี ทั้งนี้เป็นไปตามคำพยากรณ์ที่พระเจ้าประทานให้แก่อับราฮัม เมื่อออกจากอียิปต์ พระเจ้าทรงให้ผู้ชายทุกคนที่ยังมิได้เข้าสุหนัต ให้ถือพิธีเข้าสุหนัต เพื่อแสดงตนว่าได้เข้าเป็นชนชาติอิสราเอลด้วยแล้ว จึงถือปฏิบัติตั้งแต่นั้นมา และเฉพาะผู้ที่ได้เข้าสุหนัตแล้วเท่านั้น ที่จะเข้าร่วมพิธีปัสกาได้

นอกจากนี้ ยังมีกำหนดการถวายสัตว์หัวปี เพื่อเป็นเครื่องถวายบูชา เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์ภัยพิบัติในอียิปต์ที่พระเจ้าทรงนำบุตรหัวปีของอียิปต์ไป จนเป็นเหตุให้อิสราเอลได้เป็นไทอีกด้วย

ในการอพยพของอิสราเอล ข้ามทะเลทรายครั้งนี้ กินเวลากว่า 40 ปี มีเหตุการณ์ต่าง ๆเกิดขึ้นมากมาย และเป็นที่มาของพระคริสต์ธรรมคัมภีร์ในหมวดพระธรรมเบญจบรรณถึง 4 เล่มด้วยกัน

[แก้] เสาเมฆ และเสาเพลิง

เมื่ออิสราเอลออกเดินทางจากอียิปต์นั้น ต้องผ่านเส้นทางที่เป็นทะเลทรายอันร้อนระอุ ทั้งนี้เพื่อหลีกเลี่ยงการเดินผ่านเมืองที่มีผู้คนอาศัย (ในสมัยก่อนการยกพลผ่านเมืองอาจก่อให้เกิดสงครามได้) เมื่อออกเดินทางนั้นพระเจ้าเสด็จนำทางพวกเขาในเวลากลางวันด้วยเสาเมฆ และตอนกลางคืนด้วยเสาเพลิง ให้เขามีแสงสว่างเพื่อจะได้เดินทางได้ทั้งกลางวันและกลางคืน เสาเมฆในเวลากลางวัน และเสาเพลิงในเวลากลางคืน มิได้คลาดจากเบื้องหน้าประชากรเลย[5]

[แก้] ข้ามทะเลแดง

เมื่ออิสราเอลออกเดินทางจากอียิปต์ไปแล้วนั้น ฟาโรห์ และเหล่าขุนนางก็เปลียนความคิด ต้องการให้คนอิสราเอลกลับมาเป็นทาสดังเดิม จึงได้จัดทัพออกติดตามอิสราเอล ในพระคัมภีร์บันทึกไว้ว่า ฟาโรห์ ทรงจัดเตรียมรถรบอย่างดี 600 คัน กับรถรถทั้งหมดในอียิปต์ ติดตามอิสราเอลไป

เมื่อกองทัพอียิปต์ติดตามมาจวนจะถึงแล้วนั้น ฝ่ายอิสราเอล กำลังตั้งค่ายอยู่ริมทะเลแดง โมเสสได้กล่าวกับชนชาติอิสราเอลว่า "อย่ากลัวเลย มั่นคงไว้ คอยดูความรอดที่จะมาจากพระเจ้า...ซึ่งท่านทั้งหลายเห็นวันนี้ แต่นี้ไปจะไม่ได้เห็นอีกเลย พระเจ้าจะทรงรบแทนท่านทั้งหลาย..." แล้วพระเจ้าทรงสั่งให้โมเสสยกไม้เท้าขึ้นเหนือทะเล ทำให้ทะเลนั้นแหวกออก น้ำนั้นก็ตั้งเป็นเหมือนกำแพงสำหรับอิสราเอลทั้งซ้ายและขวา และคนอิสราเอลนั้นเดินข้ามทะเลไปได้ และเสาเมฆซึ่งอยู่ข้างหน้า ก็กลับมาอยู่ข้างหลังเขา คือมาอยู่ระหว่างพลโยธาอียิปต์ และพลโยธาอิสราเอล เมื่ออิสราเอลข้ามผ่านทะเลแดงไปแล้ว พระเจ้าทรงบัญชาให้โมเสสยื่นมือออกไปเหนือทะเล น้ำทะเลไหลกลับคืนมาท่วมคนอียิปต์[6]

[แก้] มานา

เมื่ออิสราเอลรอดพ้นจากอียิปต์ได้ ต้องเดินทางท่ามกลางทะเลทราย ซึ่งแห้งแล้ง และกันดารอาหาร พระเจ้าจึงทรงประทานอาหารตกลงมาจากท้องฟ้า และทรงอนุญาตให้อิสราเอลเก็บกินได้พอกินเฉพาะวันหนึ่ง ๆ เท่านั้น หากเก็บไว้เกินกว่าวันหนึ่ง อาหารนั้นจะเน่าเป็นหนอน และบูดเหม็น แต่ในวันที่หก จะอนุญาตให้เก็บเป็นสองเท่า เพราะในวันสะบาโตนั้น พระเจ้าจะไม่ทรงอนุญาตให้กระทำกิจการใด ๆ

อาหารที่พระเจ้าประทานมานั้น อิสราเอล เรียกว่า "มานา" เป็นเม็ดขาวเหมือนเมล็ดผักชี มีรสเหมือนขนมแผ่นผสมน้ำผึ้ง พระเจ้าจะทรงประทานมานาในเวลาเช้า มานาจะปรากฏขึ้นหลังจากน้ำค้างระเหย แต่พอแดดร้อนจัดมานาก็จะละลายไป

พระเจ้าทรงประทานมานา ให้แก่ อิสราเอล ตลอดระยะเวลา 40 ปี ที่เดินทางอยู่ในทะเลทราย จนกระทั่งออกเดินทางถึงยังชายแดนแคว้นคานาอัน[7]


โมเสสกับแผ่นศิลาจารึกธรรมบัญญัติภาพโดย เฮอร์เมนซ์ เรมแบรนท์ ปี พ.ศ. 2201(1658)
โมเสสกับแผ่นศิลาจารึกธรรมบัญญัติ
ภาพโดย เฮอร์เมนซ์ เรมแบรนท์ ปี พ.ศ. 2201(1658)

[แก้] โมเสสพบพระเจ้า

ภายหลังจากอิสราเอลเดินทางออกจากอียิปต์ได้ 3 เดือน ก็มาถึงภูเขาซีนาย พระเจ้าทรงให้โมเสสนำความไปแจ้งแก่อิสราเอลว่า "...ถ้าเจ้าฟังเสียงเรา และรักษาพันธสัญญาของเราไว้ เจ้าจะเป็นกรรมสิทธิ์ของเราที่เราเลือกสรร..." และอิสราเอลก็ทูลตอบว่า "สิ่งทั้งปวงที่พระเจ้าตรัสนั้น ข้าพเจ้าทั้งหลายจะกระทำตาม" ดังนั้น พระเจ้าจึงทรงเรียกโมเสสให้ขึ้นไปเฝ้าพระเจ้าบนภูเขาซีนายเพื่อรับธรรมบัญญัติจากพระเจ้า

[แก้] แต่งตั้งอาโรนเป็นปุโรหิต

พระเจ้าทรงให้โมเสสแต่งตั้ง อาโรน และบุตรของอาโรน เป็นปุโรหิต ทำหน้าที่ถวายเครื่องเผาบูชาแด่พระเจ้า ซึ่งประกอบด้วยแท่นเผาบูชา และแท่นเครื่องหอม สิ่งของที่ถวายบูชาพระจำวันได้แก่

  • ลูกแกะอายุหนึ่งขวบ จำนวนสองตัว สำหรับตอนเช้าหนึ่งตัว และสำหรับตอนเย็นหนึ่งตัว
  • ยอดแป้ง เคล้าน้ำม้นมะกอก
  • เหล้าองุ่น


[แก้] วัวทองคำ

โมเสสขึ้นไปเฝ้าพระเจ้าบนภูเขาซีนาย เป็นเวลา 40 วัน 40 คืน มิได้ลงมาจากภูเขาเลย และทรงประทานแผ่นพระโอวาทสองแผ่นเป็นแผ่นศิลาจารึกด้วยนิ้วพระหัตถ์ของพระเจ้า[8]

ฝ่ายประชาชน เห็นโมเสสไม่ลงมาจากภูเขา จึงพากันไปหาอาโรนให้อาโรนสร้างพระใหม่ให้พวกเขา เพราะเห็นว่าโมเสสนั้นหายไปนานแล้ว อาโรนจึงให้ชาวอิสราเอลนำทองคำมารวมกัน และหล่อเป็นรูปโคหนุ่ม และนับถือโคหนุ่มนั้นเป็นพระเจ้า และจัดงานเลี้ยงฉลองกัน

ฝ่ายพระเจ้าทรงตรัสสั่งโมเสสว่า "เจ้าจงลงไปเถิด ด้วยว่าชนชาติของเจ้า...ได้ทำความเสื่อมเสียมากแล้ว..." โมเสสจึงลงมาจากภูเขาพร้อมด้วยศิลาทั้งสองแผ่น และเมื่อลงมาถึงที่ค่ายพัก โมเสสพบกับงานเฉลิมฉลอง และการบูชาโคหนุ่ม จึงโกรธ ท่านโยนแผ่นศิลาทิ้งตกแตกเสียที่เชิงภูเขานั่นเอง แล้วท่านเอารูปโคหนุ่มที่ประชาชนทำไว้นั้นเผาเสีย และบดเป็นผงโรยลงในน้ำ และบังคับให้ชนชาติอิสราเอลดื่ม[9]

[แก้] แผ่นศิลชุดที่สอง

เสร็จจากการสะสางเรื่องโคหนุ่มแล้ว โมเสสจึงขึ้นไปเข้าเฝ้าพระเจ้าอีกครั้ง และครั้งนี้เอง ที่พระเจ้าทรงประกาศพระนามของพระองค์ว่า "เยโฮวาห์" และทรงให้โมเสสสกัดแผ่นศิลาชุดที่สองขึ้น[10]

เมื่อโมเสสได้ลงจากภูเขา และถือแผ่นพระโอวาทลงมาด้วย เมื่อลงมานั้น โมเสสไม่ทราบว่าผิวหน้าของตนทอแสงเนื่องด้วยพระเจ้าทรงสนทนากับท่าน เมื่ออาโรนและอิสราเอลมองดู ก็เห็นว่าหน้าขอท่านทอแสง เขาก็กลัวไม่กล้าเข้ามาใกล้ ท่านจึงเรียกเขามาและให้บัญญัติแก่อิสราเอลตามที่พระเจ้าตรัสแก่ท่านทุกข้อบนภูเขาซีนาย[11]

[แก้] การสร้างพลับพลา

ในครั้งนั้น พระเจ้าทรงบัญชาให้สร้างสถานนม้สการพระองค์ ซึ่งประกอบด้วย พลับพลา หีบพระโอวาท โต๊ะ คันประทีป แท่นบูชาทองสัมฤทธิ์ แท่นเผาเครื่องหอม แท่นเผาเครื่องเผาบูชา ขัน ลานพลับพลา ชุดปุโรหิต น้ำม้นหอม และเครื่องโลหะสำหรับใช้ในสถานนมัสการ พระเจ้าทรงบัญชาโมเสสอย่างไร ท่านก็กระทำสิ่งนั้นทุกประการ

เมื่อสามารถสร้างสถานนมัสการเสร็จสิ้น ก็ถวายเครื่องเผาบูชา และเครื่องธัญบูชา แล้วจึงออกเดินทางต่อไป ตลอดการเดินทางนั้นมีเมฆปกคลุมอยู่ หากเมฆนั้นถูกยกขึ้นเมื่อใด ชนชาติอิสราเอลก็ยกเดินต่อไป แต่หากว่าเมฆนั้นมิได้ถูกยกขึ้นไป เขาก็ไม่ออกเดินทางเลย[12]

[แก้] เทียบช่วงเวลา

ในพระธรรมอพยพได้กล่าวถึงช่วงเวลาตั้งแต่เมื่อโยเซฟเสียชีวิต ไปจนถึงการสร้างพลับพลา ที่นมัสการพระเจ้า ซึ่งนับรวมระยะเวลาได้ประมาณ 145 ปี โดยยึดจากคำพยากรณ์ที่พระเจ้าทรงตรัสแก่อับราฮัมว่า อิสราเอลจะไปอยู่ในแผ่นดินอียิปต์ 430 ปี[13]

นอกจากนี้ ยังมีบุคคลหลายฝ่ายได้พยายามปรับปรุงข้อมูลของเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่บันทึกไว้ในพระธรรมอพยพนี้ โดยมุ่งเน้นที่จะหาคำตอบสำหรับ

  • พระนามของฟาโรห์ที่พระคัมภีร์กล่าวถึง
  • วันที่อิสราเอลอพยพออกจากอียิปต์ และ
  • วันที่กำแพงเมืองเยรีโคถล่ม(ในพระธรรมโยชูวา)

ในเรื่องราวเหล่านี้ ยังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ และไม่มีบทสรุปที่แน่นอน ทั้งนี้ ข้อถกเถียงโดยมาก มุ่งเน้นถึงประเด็นพระนามของฟาโรห์เป็นสำคัญ [14]

[แก้] ดูเพิ่ม

บุตรของยาโคบ ตามชื่อภรรยา (ญ = บุตรสาว)
(ตัวเลขในวงเล็บคือลำดับของการเกิด)
เลอาห์ รูเบน (Reuben) (1) สิเมโอน (Simeon) (2) เลวี (Levi) (3) ดีนาห์ (Dinah) (ญ)
ยูดาห์ (Judah) (4) อิสสาคาร์ (Issachar) (9) เศบูลุน (Zebulun) (10)
ราเชล โยเซฟ (Joseph) (11) เบนยามิน (Benjamin) (12)
เอฟราอิม บุตรโยเซฟ (11.1) มนัสเสห์ บุตรโยเซฟ (11.2)
บิลลาห์
(สาวใช้นางราเชล
ดาน (Dan) (5) นัฟทาลี (Naphtali) (6)
ศิลปาห์
(สาวใช้นางเลอาห์)
กาด (Gad) (7) อาเชอร์ (Asher) (8)

[แก้] อ้างอิง

  1. ดูเพิ่มเติมในพระธรรมเฉลยธรรมบัญญัติ
  2. พระธรรมอพยพ บทที่ 1
  3. พระธรรอพยพ บทที่ 2-3
  4. พระธรรมอพยพ บทที่ 4-12
  5. พระธรรมอพยพ บทที่ 13 ข้อที่ 17-22
  6. พระธรรมอพยพ บทที่ 14
  7. พระธรรมอพยพ บทที่ 16
  8. พระธรรมอพยพบทที่ 31
  9. พระธรรมอพยพ บทที่ 32
  10. พระธรรมอพยพ บทที่ 33-34
  11. พระธรรมอพยพ บทที่ 33 ข้อที่ 29-35
  12. พระธรรมอพยพ บทที่ 20 - บทที่ 40
  13. พระธรรมปฐมกาล บทที่ 3 ข้อที่ 17
  14. แปลจากบางส่วนในบทความจาก http://en.wikipedia.org/wiki/Exodus



 พระธรรมอพยพ เป็นบทความเกี่ยวกับ ศาสนา ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น
ข้อมูลเกี่ยวกับ พระธรรมอพยพ ในภาษาอื่น อาจสามารถหาอ่านได้จากเมนู ภาษาอื่น ด้านซ้ายมือ

Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu