Kurdistan
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Kurdistan là một vùng đất có người Kurd sinh sống, nằm ở phần giáp nhau của Iraq, Iran, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ. Nơi này chưa từng là một quốc gia một cách chính thức.
Mục lục |
[sửa] Lịch sử
Là tộc dân của Iran, người Kurd hiện là một phần của đại quốc Ba Tư từ hồi nó bắt đầu. Dân Kurd sống ở nhiều khu mà sau đó bị chia đôi giữa Iran và đại quốc Tinh Dầu sau các cuộc chiến tranh lâu dài. Thế nên trước thế chiến thứ nhất phần đông dân Kurd đã sống không quá cái ranh giới của cái đại quốc Tinh Dầu, trong vùng tỉnh Kurdistan.
Sau khi đại quốc Tinh Dầu bị sụp đổ, dân đồng minh đã tạo vài nước bên trong ranh giới về trước của nó. Kurdistan cũng như Armenia đã là những quốc gia được từ đó chính gốc thành hình theo như hiệp ước Sèvres. Tuy nhiên, sự tái chinh phục của Kemal Atatürk qua những vùng này và các vấn đề khác đã làm cho dân đồng minh chấp nhận cái hiệp ước đã tái thương lượng tại Lausanne, đưa cái lãnh thổ này cho Thổ Nhĩ Kỳ và làm cho dân Kurd không có một miền tự quy lập. Các khu Kurd khác đã bị ấn định giao cho các nước mới tên là Iraq và Syria dựa theo cả hai hiệp ước nói trên. Những ranh giới này liên quan đến sự phân chia tài nguyên và chi phối dầu hoả giữa các cường lực thuộc địa khác biệt và để đền ơn các lãnh đạo Ả Rập thân đồng minh hơn là cho các sự phân phối tộc dân. Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu cho được lấy phương bắc Iraq, nhưng dân đồng minh đã lo ngại nhiều với dầu hoả hơn là với sự ổn định (một trong các lý do chính của các xung đột ở Phi châu và miền Trung Đông).
Từ hồi thế chiến thứ nhất, dân Kurd bị chia cắt giữa vài nước khác nhau mà trong mỗi nơi, họ là dân thiểu số. Nhiều người Kurd đã làm chiến dịch cho sự độc lập hoặc tự trị, thường hay cầu viện đến sức lực vũ trang. Nhưng hiện chưa có sự ủng hộ của bất cứ chính phủ địa phương nào hoặc của bất cứ một cường lực nào bên ngoài nhằm thay đổi ranh giới vùng này. Dân lưu vong Kurd có dân số đáng kể có mặt ở Tây Âu đã có tạo ra các phong tràoddaaus tranh độc lập cho người Kurd, nhưng phần đông các chính phủ Trung Đông đã theo lịch sử cấm đoán khởi động chủ nghĩa ly khai cho Kurd.
Ở Thổ Nhỉ Kỳ, Iran, và Iraq, các nhóm du kích Kurd mà văn hoá Kurd gọi là Peshmerga nghĩa là 'du kích Kurd quốc quyền', đã chiến đấu nhằm thành lập một quốc gia thuộc Kurd. Ở phía bắc Iraq, du kích Kurd quốc quyền đã đánh nhau chống lại cái chính phủ Iraq trước khi và trong thời cái xâm lược Iraq năm 2003 và ngay bây giờ họ tuần cảnh cái miền tự trị Kurd ở đó. Một nhóm chiến sĩ khác, Đảng Lao Động Kurdistan (PKK), đã chiến đấu làm một chiến dịch dùng vũ trang ở Thổ Nhỉ Kỳ, Iraq, Syria và Iran. Ở Thổ Nhỉ Kỳ, hơn 30.000 dân Thổ Nhỉ Kỳ và Kurd đã chết trong chiến tranh giữa Thổ Nhỉ Kỳ và cái PKK. Trong đó cũng có vài thương vong ở Iran, Syria và Iraq.
[sửa] Nhân khẩu
Ngoài người Kurd chiếm đa số, tại vùng Kurdistan còn có các nhóm người Assyria, người Armenia, người Ossetia, người Do Thái, người Thổ Nhĩ Kỳ, người Ả Rập và người Azeri sống rải rác. Đa số những người sống trong vùng theo đạo Hồi; tuy nhiên cũng có các tín đồ của đạo Yazidi, đạo Yarsan, đạo Alevi, Ki Tô giáo, Do Thái giáo, đạo Sarayi, đạo Bajwan hay đạo Haqqa.
[sửa] Thời tiết
Kurdistan có thời tiết miền núi lục địa. Trên các dãy núi cao có tuyết. Tại các vùng đồng bằng, lượng mưa hằng năm là 200 đến 400 mm; lượng mưa này tăng lên đến 700 - 3.000 mm một năm tại các cao nguyên giữa các dãy núi.[1]
[sửa] Xem thêm
- Lịch sử người Kurd
