Baxkiria

De Biquipedia

Республика Башкортостан
Башkортостан Республикаhы    

Capital	Ufa
Aria  • Total  • % augua	143.600 km² 0.3%
Poblazión  • Total  •Densidá	4.104.336 (2002) 28.6 ab./km²
Estatus politico	Republica
Destrito Federal	Destrito Federal d'o Volga
Rechión Economica	Urals
Catastre #	02
Luengas ofizials	ruso, baxkir
Relichión prenzipal	Islam
Presidén	Mortaza Ghöbäydulla uly Räximev
Inno	-

A Republica de Baxkortostán u Baxkiria (Республика Башкортостан u Башкирия en ruso; Башkортостан Республикаhы en baxkir) ye una republica d'a Federazión rusa situata á lo sur d'os Urals.

Contenius 1 Terminolochía 2 Cheografía 2.1 Fuso orario 2.2 Idrografía 2.3 Mons 2.4 Recursos naturals 2.5 Clima 3 Dibisions alministratibas 4 Demografía 5 Istoria 6 Cultura 7 Enlazes esternos

[Editar] Terminolochía

A transliterazión direuta d'o nombre d'a republica en ruso ye Respublika Baxkortostán (Baxkiriya); en baxkir, ye Baxqortostan Respublikahy. O nombre en tataro ye Başqortostan Respublikası.

[Editar] Cheografía

O territorio de Baxkiria abraca parti d'os Urals meridionals e as planas adchazens.

L'area suya ye de 143.900 km². A Republica abuga per o N con o krai de Perm, per o NE con l'óblast de Sverdlovsk, per l'E con l'óblast de Cheliábinsk, per o S con l'óblast d'Orenburgo, per l'U con Tataria e per o NU con Udmurtia.

[Editar] Fuso orario

Baxkiria se troba en o fuso orario d'Ekaterimburgo (YEKT/YEKST). A compensazión respectibe á lo UTC (Tiempo Unibersal Coordinato) ye de +0500 (YEKT)/+0600 (YEKST).

[Editar] Idrografía

Bi ha més de 13.000 ríos en Baxkiria. Os prenzipals son o Belaya u Agidel, l'Ufa u Öfö e o Sakmara.

D'os 2.7000 lacos d'a Republica, o més gran ye o Laco Asylykül.

[Editar] Mons

A punta més alta de Baxkiria ye o Mon Yamantau (1.638 m).

[Editar] Recursos naturals

A Republica de Baxkortostán ye un d'os territorios més ricos en recursos minerals d'a Federazión rusa, com bels 3.000 chazimientos. Yera un d'os prenzipals zentros d'estraczión de petrolio en a Unión Sobietica. Altros recursos destacatos son o gas natural, o carbón e as piedras preziosas.

Con més d'un tierzo d'o territorio baxkir cubierto per selbas, a fusta ye un altro d'os recursos naturals importans. Os árbols que predominan son, d'entre altros, l'abetoch, o caxico u l'azirón.

[Editar] Clima

A temperatura añal de promeyo ye de 0.3 ºC en os mons e de 2.8 ºC en tierra baxa.

[Editar] Dibisions alministratibas

As dibisions d'a Republica de Baxkortostán que s'establioron siguen una clasificazión complexa. As unidaz almenistratibas prenzipals son os destritos (район), d'os cuals en bi ha 54, e os selsovets (сельсовет), d'os cuals en bi ha 953. As ziudaz baxo churisdiczión d'a republica son:

• Ziudaz baxo churisdiczión d'a republica
  • Ufa (Уфа) (capital)
    • Destritos d'a ziudat:
      • Diemskii (Демский)
      • Kalininskii (Калининский)
        • 1 selsovet baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
      • Kirovskii (Кировский)
        • 1 selsovet baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
      • Leninskii (Ленинский)
      • Oktiabrskii (Октябрьский)
        • 1 selsovet baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
      • Ordzhonikidzievskii (Орджоникидзевский)
        • 2 selsovets baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
      • Sovietskii (Советский)
  • Agidel (Агидель)
  • Baimak (Баймак)
  • Belebei (Белебей)
  • Beloretsk (Белорецк)
  • Birsk (Бирск)
  • Blagovexchensk (Благовещенск)
  • Davlekanovo (Давлеканово)
  • Diurtiuli (Дюртюли)
  • Iximbai (Ишимбай)
  • Kumertau (Кумертау)
    • 2 selsovets baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
  • Meleuz (Мелеуз)
    • 1 selsovet baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
  • Neftekamsk (Нефтекамск)
    • Asentamientos urbanos baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
      • Energetik (Энергетик)
    • 2 selsovets baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
  • Oktiabrskii (Октябрьский)
  • Salavat (Салават)
  • Sibai (Сибай)
    • 1 selsovet baxo a churisdiczión d'o destrito d'a ziudat.
  • Sterlitamak (Стерлитамак)
  • Tuimazi (Туймазы)
  • Uchali (Учалы)
  • Yanaul (Янаул)

[Editar] Demografía

Ufa ye o zentro alministratibo de Baxkiria e a suya ziudat més gran.

Més d'un ziento de nazionalidaz abitan Baxkiria, encara que os tres pueblos prenzipals son os rusos (39%), os tataros (28%) e os baxkir (29%). O ruso ye parlato per tota la poblazión. O tataro lo parla un 30%, mientres que o baxkir ye parlato aparenmén per un 20%.

Os abitadors de Baxkiria yeran uns 4.104.336 en 2002, con un porzentache mayor de poblazión urbana (70.8%) e femenina (53.1%).

O baxkir, idioma turquico, tien en Baxkiria estatus de coofizialidat.

[Editar] Istoria

Os primers asentamientos en Baxkiria se remontan ta o Paleolitico. Pero ye en a era d'o bronze cuan i plegan as chens d'a cultura Abaxevo, que podeban treballar o bronze ta fer armas, ferramientas e obcheutos decoratibos. Estioron os primers á establir asentamientos permanens á lo S d'os Urals.

A denominazión de baxkir se conox per primer begata en o sieglo IX. A relichión islamica s'esparde entre os baxkir á partir d'o sieglo X, estando-ne ya en o sieglo XIV a relichión prenzipal. Dica o sieglo XVI, Baxkiria ye estallata entre os janatos de Kazán e de Siberia e a orda Nogai. As tribus que i bibiban yeran gubernatas per bii (capezers tribals). Dimpués que Kazán se rendise á Ibán o Terrible en 1554-1555, representans de tribus baxkir ozidentals s'amanoron ta o zar con a intenzión d'adibir-sen d'implaz á lo Prenzipato de Moscú.

Rancando d'a segunda metá d'o sieglo XVI, o territorio de Baxkiria encomenzó á prener forma como parti d'o Estato ruso. En 1865 se forma la Gubernatura (guberniya) d'Ufa, trango importán enta o reconoximiento d'a identidat territorial baxkir.

Dimpués d'a reboluzión rusa, s'establix en 1919 a Republica Sozialista Sobietica Autonoma Baxkir, dintro d'a URSS. Á lo largo d'o periodo sobietico, s'atorgoron á Baxkiria dreitos d'autonomía, d'os primers ta os territorios sobieticos.

L'11 d'otubre de 1990, o Sobiet Supremo d'a Republica adoutó a Declarazión sobre a sobiranía d'o estato d'a Republica Sozialista Sobietica Baxkir. O 25 de febrero de 1992 cambió lo suyo nombre per o de Republica de Baxkortostán.

En 1992 e 1994 se firmoron uns pautos per o estallo e a delegazión d'autoridaz e poders entre os organos federals de poder d'a Federazión Rusa e os organos de poder d'a Republica de Baxkortostán.

En l'actualidat (2006), o presidén de Baxkiria ye Mortaza Ghöbäydulla uly Räximev (Murtaza Rajimov), eslechito lo 17 d'abiento de 1993. A suya reeleczión en abiento de 2003 estió condenata per a OSCE (Organizazión ta la Seguranza e Cooperazión á Europa) en considerar que se i eban bisto elementos de frau.

[Editar] Cultura

Baxkiria ostenta una posizión pribilechiata entre as republicas rusas en o respectibe á lo numbro de museus e bibliotecas, asinas como una escuela de danza de prestichio internazional.

A Orquesta Simfonica Nazional d'a Republica de Baxkortostán estió fundata en 1992 e luego se tornó una d'as prenzipals d'a Rusia de finals d'o sieglo XX.

O instrumento més importán e simbolo d'a mosica baxkir ye o quray, feito con una caña espezial a cual només se troba que en os mons Urals. Puede sentir-se igual en o folclor tradizional como en a mosica popular muderna de Baxkiria.

[Editar] Enlazes esternos

• Web ofizial d'o Baxkortostán (En ruso, baxkir e anglés)

1. REDIRECT Plantilla:Suzdibisions de Rusia