Vatn
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Vatn er lyktar-, bragð- og nær litarlaust efni sem er nauðsynlegt öllum þekktum lífverum. Vatnssameindin er samansett úr tveimur vetnissameindum og einni súrefnissameind og hefur því efnaformúluna H2O. Það eru 1,4 milljarðar km³ vatn á Jörðan.
[breyta] Efnafasar
Vatn er fljótandi við stofuhita. Það frýs við 0°C og suðumark þess er 100°C við einnar loftþyngdar þrýsting. Eðlismassi vatns er háður hitastigi þess og er hann mestur þegar hitastig þess er 4°C. Heitara vatn flýtur ofan á kaldara vatni, nema að hitastigið sé undir 4°C, en þá flýtur kaldara vatn ofan á heitara. Þetta leiðir til þess að ísmyndun á sér stað við yfirborðið þegar vatn frýs. Ís er svo allmiklu eðlisléttari en vatn, þannig að hann flýtur ofan á. Vatn getur orðið undirkælt, það er að segja það getur haft hitastig undir frostmarki án þess að frjósa, en þá myndast stundum ís við botninn án þess að fljóta upp og kallast það botnstingull.
Við suðumark breytist vatnið úr fljótandi formi í loftkennt form, gufu. Þegar vatn sýður, myndast litlar gufubólur hvar sem vera skal í vökvanum, fljóta upp að yfirborði og eykst þá rúmmál þeirra á leiðinni upp vegna lækkandi þrýstings. Við yfirborðið opnast gufubólurnar og gufan sleppur út.
Hin þrjú form vatns, það er fast, fljótandi og loftkennt, geta verið öll til staðar í einu og haldið jafnvægi ef hitastigið er 0,01°C (273,16 K). Þetta hitastig er þess vegna kallað þrípunktur (triple point) vatns.
[breyta] Tenglar
- Vísindavefurinn: „Hvers vegna frýs vatn?“
- Vísindavefurinn: „Getur vatn verið þurrt?“
- Vísindavefurinn: „Hvers vegna er alltaf sagt að líf geti ekki þrifist á öðrum hnöttum nema þar sé vatn? Gætu ekki verið til lífverur sem geta lifað án vatns og sólar?“
- Vísindavefurinn: „Er vatn á Íslandi betra en annars staðar í heiminum, og þá af hverju?“
- Fleiri niðurstöður á Vísindavefnum sem tengjast vatni
