Rhuthun

Oddi ar Wicipedia

Rhuthun Sir Ddinbych

Yr Hen Lys a Carchar Rhuthun (1401), Sgwâr Sant Pedr, Rhuthun

Mae Rhuthun yn dref fach, oedd â phoblogaeth o 5,218 yn 2001 (47% gwryw, 53% benyw, oed cyfartaledd 43.0). Hi yw tref sirol Sir Ddinbych, ac fe'i lleolir ar lan Afon Clwyd yn ne Dyffryn Clwyd. Mae'r A494 a'r A525 yn rhedeg trwyddi. Mae gan y dref hen gastell, a adeiladwyd tuag 1280, ond cafodd ei ddymchwel ar ôl y Rhyfel Cartref, ac fe'i ail-adeiladwyd fel gwesty mawr yn y 19eg ganrif.

[golygu] Hanes

Codwyd castell yn Rhuthun gan Edward I o Loegr tua'r flwyddyn 1280.

Ar 16 Medi, 1400, llosgodd Owain Glyndŵr dref Rhuthun i lawr, heblaw'r castell. Mae plac yn nodi'r ffaith hon ar fanc y Nat West, yr adeilad o flaen yr un presenol a losgwyd gyntaf gan Owain. Ymunodd llawer o drigolion Rhuthun gydag Owain gan ymosod wedyn ar Ddinbych, Rhuddlan ac yna Fflint. Ar y plac mae dyfyniad o waith y prifardd Robin Llwyd ab Owain:

'Yn dy galon di... Glyn Dŵr!'

Yn ddiweddar agorwyd drysau Ty Nantclwyd (neu Nantclwyd y Dre) i'r cyhoedd, adeilad sy'n dyddio nol i oddeutu 1445.

Gall y cyhoedd hefyd ymweld â'r Hen Garchar a adferwyd yn ôl i'w ogoniant cynnar yn ddiweddar. Dyma'r carchar a enwogwyd yn y gerdd:

Mae Wil yng ngharchar Rhuthyn, A'i wedd yn ddigon trist...