Partij van de Arbeid (Nederland)
Van Wikipedia
| Partij van de Arbeid | |
|---|---|
 |
|
| Partijvoorzitter | Michiel van Hulten |
| Partijleider | Wouter Bos |
| Fractieleider Eerste Kamer | Han Noten |
| Fractieleider Tweede Kamer | Jacques Tichelaar |
| Delegatieleider Europees Parlement | Max van den Berg |
| Oprichting | 9 februari 1946 |
| Richting | Centrum-links |
| Ideologie | Sociaaldemocratie |
| Jongerenorganisatie | Jonge Socialisten |
| Europese fractie | PES |
| Website | www.pvda.nl |
De Partij van de Arbeid (PvdA) is een Nederlandse politieke partij van sociaal-democratische signatuur. Sinds de oprichting op 9 februari 1946 is de partij onafgebroken vertegenwoordigd geweest in de Eerste en Tweede Kamer.
De partij heeft in haar geschiedenis meermalen regeringsverantwoordelijkheid gedragen. De laatste (onafgebroken) periode was van 1989 tot 2002, vanaf het derde kabinet-Lubbers tot en met het tweede kabinet-Kok. De partij maakt deel uit van het vierde kabinet-Balkenende.
De partijleider is sinds november 2002 Wouter Bos. Partijvoorzitter, belast met de organisatorische leiding, is sinds december 2005 Michiel van Hulten. Beiden werden in een ledenraadpleging gekozen.
Inhoud |
[bewerk] Signatuur
De PvdA is een sociaal-democratische politieke partij.
Op het partijcongres van 29 januari 2005 werd een 'beginselmanifest' aangenomen. Daarmee nam de partij afscheid van het oude beginselprogramma van 1977, waarin de nationalisatie van belangrijke industrieën, banken en verzekeringsmaatschappijen werd bepleit. Het nieuwe 'beginselmanifest' spreekt van het recht op 'de zekerheid van een fatsoenlijk bestaan', waardoor iedereen 'volwaardig aan de samenleving kan deelnemen'. Hiermee behoort de socialistische ideologie van de PvdA tot het verleden.
[bewerk] De geschiedenis van de Partij van de Arbeid
[bewerk] Oprichting
De Partij van de Arbeid werd op 9 februari 1946 opgericht als voortzetting van de vooroorlogse Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP), de Vrijzinnig Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie (CDU). De PvdA wilde een 'doorbraakpartij' zijn, een gedachte die tijdens de Tweede Wereldoorlog is gevormd. Liberalen, sociaaldemocraten en christen-democraten, die in het verzet tegen de Duitse bezetting hadden samengewerkt, wilden één partij vormen en niet onderling strijd leveren. In de praktijk bleek de PvdA echter te links voor veel van de voormalige leden van de VDB, met als gevolg de oprichting van de VVD in 1948.
Een aantal ontevreden SDAP'ers richtte als reactie op de vorming van de PvdA de Oude SDAP (OSDAP) op, die echter begin jaren '50 weer ter ziele ging.
[bewerk] 1946 - 1965
In de periode 1946 tot en met 1958 vormde de PvdA samen met de KVP de zogenaamde 'brede-basiskabinetten' (rooms-rode coalitie). Vanaf 1948 bekleedde de sociaaldemocraat Willem Drees het premierschap. De kabinetten onder zijn leiding legden de basis voor de sociale voorzieningen van de verzorgingsstaat.
Na 1958 kwam de PvdA tot de vorming van het kabinet-Cals in 1965 in de oppositie terecht. Deze periode werd gekenmerkt door een terugloop in kiezers voor de partij.
[bewerk] 1965 - 1989
Vanaf 1965 probeerde de beweging Nieuw Links de koers en de organisatie van de partij te wijzigen. Jongeren en vrouwen kregen een grotere rol in de organisatie en er kwam meer aandacht voor thema's als milieubescherming, feminisme en solidariteit met de Derde Wereld. De vernieuwing was tegen het zere been van een aantal prominenten, waaronder Willem Drees jr. die in 1970 DS'70 oprichtte.
Vanaf 1970 werd al nauw samengewerkt met de partijen PPR en D66. De samenwerking was de basis voor een gezamenlijk verkiezingsprogramma in 1972, onder de naam Keerpunt 72. De drie partijen vormden vervolgens samen met ARP en KVP het kabinet-Den Uyl. Na de verkiezingen van 1977 kwam de PvdA ondanks een winst van tien zetels echter weer in de oppositie terecht. In 1981 werd met CDA en D66 het tweede kabinet-Van Agt gevormd, maar dit was geen lang leven beschoren. Tot 1989 maakte de PvdA daarna geen deel uit van de regering. In 1986 werd Joop den Uyl opgevolgd door oud-FNV-voorzitter Wim Kok als politiek leider.
[bewerk] 1989 - 2002
Na de verkiezingen in september 1989 trad de PvdA toe tot het derde kabinet Lubbers. Maatregelen om de WAO aan te pakken leidden in de zomer van 1991 tot een interne crisis, waarna partijvoorzitter Marjanne Sint opstapte. Ze werd opgevolgd door Felix Rottenberg.
In 1994 leed de PvdA een verkiezingsnederlaag, maar werd ze tot ieders verrassing wel de grootste partij. Het kabinet-Kok I van PvdA, VVD en D66 was het eerste kabinet sinds de invoering van het algemeen kiesrecht zonder confessionele partijen. De sociaal-liberale koers stond internationaal bekend als de Derde Weg, en vond navolging bij de Britse regeringen onder leiding van Tony Blair en de Amerikaanse regeringen onder leiding van Bill Clinton. Tijdens deze regeerperioden werden progressieve wetten betreffende het homohuwelijk en euthanasie doorgevoerd.
[bewerk] 2002-heden
Een half jaar voor de verkiezingen van 15 mei 2002 leek er electoraal nog geen vuiltje aan de lucht, maar de snelle opkomst van Pim Fortuyn en een turbulente verkiezingscampagne leidde uiteindelijk tot de grootste verkiezingsnederlaag in de historie van de PvdA: de partij haalde 23 zetels. Zelfs vóór de vergroting van de kamer tot 150 zetels in 1956 was de PvdA-fractie nog nooit zo klein geweest. De beoogde opvolger van Kok, Ad Melkert, trad daags na de verkiezingen af als partijleider en vertrok enkele maanden later uit de Tweede Kamer.
In november 2002 kozen de leden van de partij Wouter Bos tot nieuwe lijsttrekker en partijleider. Hij nam de leiding in de fractie over van interim-fractievoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven. Onder Bos werd op 22 januari 2003 bijna het gehele geleden verlies van mei 2002 weer goedgemaakt. De PvdA werd met 42 zetels de tweede partij van Nederland, na het CDA met 44 zetels.
Na de verkiezingen werden coalitie-onderhandelingen gevoerd tussen PvdA en CDA, maar die ketsten af, waarna CDA, VVD en D66 het kabinet Balkenende II vormden. De PvdA belandde vervolgens in de oppositie.
Sinds de Tweede Kamerverkiezingen 2006 heeft de partij weer een groot verlies geleden dat vooral ten gunste ging van de SP; ze staat nu op 33 zetels.
[bewerk] Organisatie
[bewerk] Wetenschappelijk bureau
Het wetenschappelijk bureau van de PvdA is de Wiardi Beckman Stichting. De stichting stelt zich ten doel een brug te vormen tussen wetenschap en de sociaaldemocratie. Zij is vernoemd naar Herman Bernard (Stuuf) Wiardi Beckman, een voormalig lid van de Eerste Kamer dat in de Tweede Wereldoorlog omkwam.
[bewerk] Vrouwen, jongeren en ouderen
In 1995 werd de vrouwenorganisatie Rooie Vrouwen in de PvdA in de partij geïntegreerd, in eerste instantie onder de naam Rosa-vrouwen-project. Vanaf 2000 werd dit het PvdA-vrouwen-netwerk (PVN). Samenwerking met vrouwen uit andere partijen is gebundeld in het Politiek Vrouwen Overleg (PVO). Een andere vrouwenaktiviteit van de Partij van de Arbeid is het Multi Etnisch Vrouwennetwerk (MEV).
De Jonge Socialisten in de PvdA (JS) is de politieke jongerenorganisatie die is verbonden met de PvdA.
Voor ouderen is er de Landelijke Adviesgroep Ouderen (LAO).
[bewerk] Internationaal
De delegatie van de PvdA in het Europees Parlement maakt deel uit van de fractie van de Partij van de Europese Sociaaldemocraten (PES), een samenwerkingsverband van bijna alle Europese sociaal-democratische partijen. De Partij van de Arbeid maakt daarnaast deel uit van het mondiale netwerk van sociaal-democratische partijen, de Socialistische Internationale (SI).
Neveninstellingen van de PvdA zijn: de Alfred Mozer Stichting (AMS), ter ondersteuning van zusterpartijen in Oost-Europa en de Evert Vermeer Stichting (EVS), gericht op internationale samenwerking.
[bewerk] Partijbestuur
- Michiel van Hulten - voorzitter
- Siepie de Jong - vicevoorzitter
- Marije Laffeber - internationaal secretaris
- Jan van der Moolen - penningmeester
- Amma Asante
- Rian Dam
- Saskia Duives
- Arnold Jonk
- Marie-Louise van Kleef
- Rob de Werd
- Loes Ypma
Toegevoegde leden (met adviserende stem):
- Wouter Bos - fractievoorzitter Tweede Kamer
- Han Noten - fractievoorzitter Eerste Kamer
- Max van den Berg - voorzitter Nederlandse delegatie in Europees Parlement
- Paul Kalma - directeur Wiardi Beckman Stichting
- Peter Scheffer - voorzitter Jonge Socialisten
[bewerk] Ledenblad
Het ledenblad van de PvdA heet Rood. De Wiardi Beckman Stichting geeft daarnaast het blad Socialisme & Democratie uit.
[bewerk] Feiten en cijfers
[bewerk] Zetels in de Tweede Kamer
1946 - 29
1948 - 27
1952 - 30
1956 - 34 (aantal kamerzetels: 100)
1956 - 50 (aanpassing: kamerzetels naar 150)
1959 - 48
1963 - 43
1967 - 37
1971 - 39
1972 - 43
1977 - 53
1981 - 44
1982 - 47
1986 - 52
1989 - 49
1994 - 37
1998 - 45
2002 - 23
2003 - 42
2006 - 33
[bewerk] Leden
| Jaar | Aantal leden | Jaar | Aantal leden | Jaar | Aantal leden |
| 1946 | 114558 | 1967 | 130960 | 1988 | 96722 |
| 1947 | 108813 | 1968 | 116736 | 1989 | 96600 |
| 1948 | 117244 | 1969 | 107005 | 1990 | 91784 |
| 1949 | 109608 | 1970 | 98671 | 1991 | 79059 |
| 1950 | 105609 | 1971 | 96337 | 1992 | 73807 |
| 1951 | 111885 | 1972 | 94229 | 1993 | 69464 |
| 1952 | 111351 | 1973 | 97787 | 1994 | 68053 |
| 1953 | 112823 | 1974 | 103140 | 1995 | 64523 |
| 1954 | 119561 | 1975 | 100524 | 1996 | 60907 |
| 1955 | 124641 | 1976 | 95548 | 1997 | 61720 |
| 1956 | 142140 | 1977 | 109659 | 1998 | 61600 |
| 1957 | 142849 | 1978 | 121274 | 1999 | 60621 |
| 1958 | 137778 | 1979 | 118522 | 2000 | 57374 |
| 1959 | 147047 | 1980 | 112929 | 2001 | 58426 |
| 1960 | 142853 | 1981 | 109557 | 2002 | 57374 |
| 1961 | 138829 | 1982 | 105486 | 2003 | 60062 |
| 1962 | 139375 | 1983 | 101724 | 2004 | 61935 |
| 1963 | 138567 | 1984 | 99347 | 2005 | 61111 |
| 1964 | 142426 | 1985 | 100979 | 2006 | 61913 |
| 1965 | 140389 | 1986 | 103760 | ||
| 1966 | 134476 | 1987 | 101019 |
Bron: PvdA - ledentallen (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen)
[bewerk] Fractievoorzitters in de Tweede Kamer
- Marinus van der Goes van Naters - (9 februari 1946 tot 15 januari 1951)
- Leendert Antonie Donker - (15 januari 1951 tot 3 september 1952)
- Jaap Burger - (waarnemend: 15 januari tot september 1951)
- Jaap Burger - (3 september 1952 tot 16 september 1962)
- Anne Vondeling - (25 september 1962 tot 14 april 1965)
- Gerard Nederhorst - (14 april 1965 tot 15 februari 1967)
- Joop den Uyl - (15 februari 1967 tot 11 mei 1973)
- Ed van Thijn - (15 mei 1973 tot 26 mei 1977)
- Ed van Thijn - (waarnemend: 26 mei 1977 tot 16 januari 1978)
- Joop den Uyl - (16 januari 1978 tot 10 september 1981)
- Wim Meijer - (11 september 1981 tot 16 september 1982)
- Joop den Uyl - (16 september 1982 tot 15 juli 1986)
- Wim Kok - (21 juli 1986 tot 5 november 1989)
- Thijs Wöltgens - (6 november 1989 tot 3 mei 1994)
- Wim Kok - (4 mei tot 22 augustus 1994)
- Jacques Wallage - (waarnemend: 29 juli tot 30 augustus 1994)
- Jacques Wallage - (30 augustus 1994 tot 6 mei 1998)
- Wim Kok - (7 mei tot 14 mei 1998)
- Jacques Wallage - (14 mei tot 10 juli 1998)
- Ad Melkert - (13 juli 1998 tot 17 mei 2002)
- Jeltje van Nieuwenhoven - (waarnemend, 17 mei tot 19 november 2002)
- Wouter Bos - 19 november 2002 tot 22 februari 2007
- Jacques Tichelaar - (vanaf 22 februari 2007)
[bewerk] Partijvoorzitters vanaf 1945
- 1946-1953 Koos Vorrink
- 1953-1955 Hein Vos (waarnemend)
- 1955-1960 Evert Vermeer
- 1960-1961 Hein Vos (waarnemend)
- 1961-1965 Ko Suurhoff
- 1965-1969 Sjeng Tans
- 1969-1971 Anne Vondeling
- 1971-1974 André van der Louw
- 1974-1979 Ien van den Heuvel-de Blank
- 1979-1986 Max van den Berg
- 1986-1987 Stan Poppe (waarnemend)
- 1987-1991 Marjanne Sint
- 1991-1992 Frits Castricum (waarnemend)
- 1992-1997 Felix Rottenberg (duo-voorzitterschap met Ruud Vreeman)
- 1996-1997 Ruud Vreeman (waarnemend)
- 1997-1998 Karin Adelmund
- 1998-1999 Ruud Vreeman (waarnemend)
- 1999-2000 Marijke van Hees
- 2000-2001 Mariëtte Hamer (waarnemend)
- 2001-2005 Ruud Koole
- 2005-heden Michiel van Hulten
[bewerk] Volksvertegenwoordigers en bestuurders
[bewerk] Regering
[bewerk] Ministers
- Wouter Bos - Minister van Financiën en vicepremier
- Ronald Plasterk - Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen
- Guusje ter Horst - Minister van Binnenlandse Zaken
- Jacqueline Cramer - Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu
- Ella Vogelaar - Minister voor Wonen, Wijken en Integratie
- Bert Koenders - Minister voor Ontwikkelingssamenwerking
[bewerk] Staatssecretarissen
- Nebahat Albayrak - Staatssecretaris van Justitie
- Jet Bussemaker - Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- Ahmed Aboutaleb - Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
- Sharon Dijksma - Staatssecretaris van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen
- Frans Timmermans - Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken
- Frank Heemskerk - Staatssecretaris van Economische Zaken
[bewerk] Tweede Kamer
 Zie: Huidige samenstelling Tweede Kamerfractie PvdA |
| Zie: Alle (voormalige) Tweede Kamerleden van de PvdA |
[bewerk] Eerste Kamer
| Zie: Huidige samenstelling Eerste Kamerfractie PvdA |
[bewerk] Europees Parlement
| Zie: Huidige samenstelling PvdA-delegatie in het Europarlement |
[bewerk] Provincies
[bewerk] Commissaris van de Koningin
[bewerk] Gedeputeerde Staten
- Groningen - 3 van de 5 leden
- Friesland - 2 van de 5 leden
- Drenthe - 3 van de 5 leden
- Overijssel - 2 van de 6 leden
- Flevoland - 3 van de 5 leden
- Gelderland - 2 van de 6 leden
- Utrecht - 2 van de 6 leden
- Zuid-Holland - 2 van de 6 leden
- Zeeland - 2 van de 6 leden
- Noord-Brabant - 2 van de 7 leden
- Limburg - 2 van de 6 leden
[bewerk] Provinciale Staten
- Groningen - 20 van de 55 zetels
- Friesland - 15 van de 55 zetels
- Drenthe - 19 van de 51 zetels
- Overijssel - 15 van de 63 zetels
- Flevoland - 12 van de 47 zetels
- Gelderland - 18 van de 75 zetels
- Utrecht - 14 van de 63 zetels
- Noord-Holland - 24 van de 83 zetels
- Zuid-Holland - 20 van de 83 zetels
- Zeeland - 10 van de 47 zetels
- Noord-Brabant - 17 van de 79 zetels
- Limburg - 14 van de 63 zetels
[bewerk] Gemeenten
Ongeveer 120 burgemeesters in Nederland zijn van PvdA-huize. Enkele bekende namen zijn Job Cohen (Amsterdam), Annie Brouwer-Korf (Utrecht), Jacques Wallage (Groningen), Ruud Vreeman (Tilburg), Anneke van Dok-van Weele (Vlissingen), Bert Middel (Smallingerland) en Peter Rehwinkel (Naarden).
De PvdA levert een groot aantal wethouders en gemeenteraadsleden.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
| {{{afb_links}}} | Politieke partijen in Nederland | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Vertegenwoordigd in de Staten-Generaal: Voor partijen die niet in het parlement vertegenwoordigd zijn, provinciale partijen, lokale partijen en opgeheven partijen, |
 |
Nederlandse socialistische, communistische en sociaaldemocratische partijen | |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Tot 1940: SDB - SDAP - CPH - SP (Kolthek) - RSAP |
|||
