Langedijk

Van Wikipedia

52° 41' NB 4° 47' OL

Gemeente Langedijk

Provincie

Noord-Holland

Hoofdplaats

Langedijk

Oppervlakte
- Land
- Water

26,99 km²
24,15 km²
2,84 km²

Inwoners
Bevolkingsdichtheid

25.957 (1 januari 2007)
1075 inw./km²

Geografische ligging

{{{coordinaten}}}

Belangrijke verkeersaders

{{{station}}}

0226, 072

1720-1724, 1830-1834

Officiële website

www.gemeentelangedijk.nl

Politiek

Burgemeester (lijst)

Hans Cornelisse (CDA)

Bestuur

{{{bestuur}}}

Zetels
{{{partijen}}}

{{{zetels}}}

Langedijk ( uitspraak (info·uitleg)) (Westfries: Lengedìk (Dialect: Langedoik)) is een stad en een gemeente in de regio West-Friesland in de Nederlandse provincie Noord-Holland en ligt daar in het oude gewest Westflinge. De gemeente maakt deel uit van samenwerkingsregio Kennemerland. De gemeente telt 25.957 inwoners (1 januari 2007, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 26,99 km² (waarvan 0,83 km² water).

De gemeente ligt tien kilometer ten noordoosten van Alkmaar. Deze afstand is berekend van centrum tot centrum. Pal ten oosten van Langedijk ligt Heerhugowaard. In feite liggen Alkmaar, Heerhugowaard en Langedijk tegen elkaar aan. Daardoor liggen de vele winkel-, sport en uitgaansmogelijkheden op zeer korte afstand. Langedijk zelf kan gekenmerkt worden als een verstedelijkte plattelandsgemeente.

[bewerk] Overige plaatsen binnen de gemeente

Dorpen:

Broek op Langedijk (Broek op Lengedìk)
Koedijk (Kodìk) (gedeeltelijk)
Noord-Scharwoude (Noôrd-Skerwou)
Oudkarspel
Sint Pancras (Sundebankreas)
Zuid-Scharwoude (Sûd-Skerwou) (gemeentehuis)

(de in cursief staande plaatsnamen tussen de haakjes zijn de Westfriese benamingen die niet gelijk zijn aan de officiële benamingen)

[bewerk] Stadsrechten

De dorpen Broek (nu Broek op Langedijk), Noord- en Zuid-Scharwoude en Oudkarspel verkregen in 1415 als één plaats stadsrechten van Willem VI, de naam van deze dorpenstad was Langedijk. De stadsrechten werden in 1426 echter ingetrokken dit wegens het gevolg van de verloren strijd van de dochter Jacoba van Beieren, Willems, tegen haar rivaal Philips van Bourgondië. Uiteindelijk heeft men later weer stadsrechten verkregen, dit valt op te maken uit diverse documenten. Sommige geschiedkunde denken echter dat deze niet verwijzen naar de stadsrechten maar naar stedelijke rechten. In ieder geval is het zo dat in beide gevallen mocht het zich een stede noemen.

[bewerk] Geschiedenis

De naam Langedijk verwijst naar een lange dijk die van Sint Pancras naar het noorden liep, tot voorbij Oudkarspel. Over de functie van de dijk is veel te doen. Sommige stellen dat het een waterkering is en andere gewoon een weg die aansloot op een andere weg die doorliep naar Schagen. In ieder geval had gebied waarin de dijk werd gelegd werd zo af en toe door de zee overstroomd. Het gebied was een combinatie van moeras en bosjes, met één (moeras)woud, ongeveer waar nu Noord-Scharwoude en Zuid-Scharwoude liggen.

Ten zuiden van de dit gebied was het dorp Vronen gelegen, dit dorp werd later, in 1287, verwoest bij een veldslag tussen de Westfriezen en de Hollanders. Uiteindelijk ontstond er een nieuw dorp, nu Sint Pancras geheten. Tussen 950 en 1000 was ten noorden van het gebied Oudkarspel ontstaan. Enige tijd later werd de dijk aangelegd. Daarna vestigde zich mensen langs de dijk en zo ontstonden Broek op Langedijk en Noord- en Zuid-Scharwoude.

Het gebied van Langedijk werd lange tijd vooral gebruikt om vee te laten grazen. Maar in de 16e eeuw brak een aantal veepest uit. De schade daarvan was zo groot dat men massaal overstapte op de tuinbouw. De tuinbouw van Langedijk was vooral geënt op ondermeer rapen, uien en wortelen. In de 16e eeuw, werden ook twee meertjes drooggemalen. De Kleimeer in 1567 en de Diepsmeer in 1595. De Kleimeer is nu een natuurgebied. Er zijn nog twee molens over van deze droogmaling, de molen aan de Oosterdijk in Broek op Langedijk en de Twuyvermolen in Sint Pancras.

Langedijk en vooral het dorp Sint Pancras waren in 1573 betrokken bij het door de katholieke Spanjaarden begonnen Beleg van Alkmaar, tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Sint Pancras was toen bezet door duizenden huurlingen, dit duurde tot en met 8 oktober, op die dag werd uiteindelijk het beleg opgeven door de Spanjaarden.

In 1793 woedde er in Broek op Langedijk een grote brand. Hierbij gingen meer dan 40 huizen verloren, rondom de Nederlands Hervormde kerk. Zes jaar later werd de kerk gebruikt door de Fransen gebruikt als paardenstal, omdat in het niets was gelegen, tijdens de Bataafse Revolutie/Frans-Bataafse tijd. De oorlog veroorzaakte in Langedijk veel schade. Zo werden in Oudkarspel het Regthuis en het kasteel van de ambachtsheer stuk geschoten. Na de oorlog werd het Regthuis herbouwd en in Broek op Langedijk werden huizen en gebouwen, waaronder een school en herberg herbouwd. Het Regthuis in Oudkarspel is tegenwoordig een museum en de zetel van de stichting Langedijker Verleden.

De stad of stede was in die periode wel uit elkaar gehaald in gemeentelijke zin, alle dorpen waren nu een geheel zelfstandige gemeente. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vier dorpen door de Duitsers weer tot één gemeente samengevoegd. Tijdens die oorlog zouden in de gemeente zesentwintig mensen zijn omgekomen door het oorlogsgeweld. Voor hen en voor de Indië- en Koreastrijders werd in 1998 een monument opgericht, monument De Stier is te vinden Noord-Scharwoude. Ook Sint Pancras staat een momument. Deze werd herdenkt twintig Nederlandse gevangenen die er werden gefusilleerd in het voorjaar van 1945.

Na de oorlog groeide de vier dorpen van Langedijk uit van in elkaar lopende kleine dorpen met erom heen veel tuinbouw gebied naar een geheel samengesmolten kern. Net als de meeste samengesmolten kernen van na de Tweede Wereldoorlog bleef het gevoel en uiterlijk van aparte dorpen wel aanwezig maar ook het stedelijke gevoel en uiterlijk zijn er duidelijk aanwezig. In 1990 werd de gemeente Sint Pancras (met een deel van Koedijk) toegevoegd aan de gemeente Langedijk, waarmee de huidige gemeente is ontstaan.

In 1994 besloten de gemeenten Heerhugowaard, Alkmaar en Langedijk te gaan samenwerken. Voor Langedijk betekende dit vooral dat er meer huizen werden gebouw en de vier dorpen nog meer samengesmolten zijn. Sint Pancras ligt nog wel los van de rest, in het zuiden loopt het over in de stad Alkmaar. En Koedijk ligt nog meer vast aan de stad Alkmaar.

[bewerk] Evenementen en recreatie

In 1980 vond in Langedijk werden Negen Eeuwen Feesten gevierd, wegens negen eeuwen bestaande benaming Langedijk. Uit dit feest ontstonden twee inmiddels traditionele feesten in de gemeente, de befaamde Beddenrace in Noord-Scharwoude en de Vrijmarkt in Broek op Langedijk.

Andere evenementen in de gemeente zijn onder andere de Nazomerfeesten van Sint Pancras en de Gondelvaart in Koedijk.

In Langedijk is een groot natuur- en recreatiegebied gelegen. De Geestermerambacht genaamd, bestaand uit ondermeer het water De Zomerdeel en natuurgebied de Kleimeer. Sinds 2001 wordt er eerder ook groot muziekfestival gehouden, de Indian Summer.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Bezienswaardig is de neogotische kerk Sint Jan de Doper in Noord-Scharwoude. De kerk, ontworpen door architect P.J. Bekkers, werd voltooid in 1906, en ingewijd op 28 april 1907.

De gemeente Langedijk is bekend om de cultuurhistorische agrarische en waterrijke omgeving. Tuinbouw, met name koolteelt, vond plaats op vele kleine eilanden. De gemeente werd ‘het rijk der duizend eilanden’ genoemd. Na de verkaveling is een klein deel behouden gebleven in het Oosterdelgebied. Herkenbaar is ook de authentieke lintstructuur van de dorpen. De moderne woonwijken aan de buitenzijden van het lint zijn harmonieus in verband gehouden met het bestaande dorpse karakter. De geschiedenis van tuinbouw in het gebied is te zien in het museum Broeker Veiling in Broek op Langedijk.

Monumenten: De Stier in Noord-Scharwoude voor gesneuvelde tijdens de Tweede Wereldoorlog en in Sint-Pancras een monument voor twintig Nederlandse gevangenen die er werden gefusilleerd in het voorjaar van 1945.