Bussum
Van Wikipedia
|
||||
 |
||||
| Provincie |  Noord-Holland |
|||
| Hoofdplaats | Bussum | |||
| Oppervlakte - Land - Water |
8,11 km² 8,06 km² 0,049999999999999 km² |
|||
| Inwoners Bevolkingsdichtheid |
31.335 (1 januari 2007) 3888 inw./km² |
|||
| Geografische ligging | 52°28' NB 5°20' OL | |||
| Geografische ligging | {{{coordinaten}}} | |||
| Belangrijke verkeersaders | A1, N236 | |||
| Station(s) | {{{station}}} | |||
| Netnummer | 035 | |||
| Postcodes | 1400-1406 | |||
| COROP-gebied: | Het Gooi en Vechtstreek | |||
| Officiële website | www.bussum.nl | |||
| Politiek | ||||
| Burgemeester (lijst) | Milo Schoenmaker (VVD) | |||
| Bestuur | {{{bestuur}}} | |||
| Zetels {{{partijen}}} |
{{{zetels}}} | |||
Bussum (
uitspraak (info·uitleg)) is een plaats en gemeente gelegen in het zuidoosten van de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente telt circa 31.000 inwoners op een oppervlakte van slechts 8 km² met bijna geen water. Daarmee is Bussum in oppervlakte de kleinste en ook dichtstbevolktste gemeente van het Gooi. Na Hilversum en Huizen heeft zij ook de meeste inwoners. Groei is echter binnen deze grenzen niet mogelijk. Het inwonertal loopt de laatste decennia langzaam terug en de bevolking vergrijst. Begin 2007 was 19% van de inwoners ouder dan 65.
Bussum heet traditioneel een dorp, maar het heeft een stedelijk aanzien en het vervult ook een centrumfunctie binnen het noordwestelijk deel van de Gooi- en Vechtstreek. Binnen de gemeentegrenzen liggen geen andere kernen, maar de bebouwde kom van de gemeente Naarden grenst direct aan Bussum. Beide gemeente delen dan ook het NS-station Naarden-Bussum. De huidige burgemeester is Milo Schoenmaker.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
 |
|
|
[bewerk] Middeleeuwen
Bussum was lange tijd een onbetekenend dorpje op de Gooise heide, voor het eerst genoemd in 1306. Het was een buurtschap, omgeven door heide en bossen en werd bewoond door boeren, voerlieden en schaapherders, later ook spinsters en wevers. Men neemt aan dat de naam is afgeleid van Bos-hem (en niet Bos-heim, zoals een plaatselijke tennisvereniging genoemd is), wat "huis in het bos" betekent. Gelegen bij de versterkte vesting Naarden werd Bussum vanaf 1369 door Naarden bestuurd. In 1470 woonden er ongeveer 250 mensen. Bussum was daarmee het kleinste dorp in het Gooi.
[bewerk] Nieuwe tijd
Na 1700 vormde de afgraving van de hoge gronden rond Naarden een belangrijke bron van inkomsten. Aan deze zandafgravingen dankte Bussum zijn hoogteverschillen, die tot onder meer tot uiting komen en benut worden in de haven, het zogeheten Mouwtje en het Bilderdijkplantsoen. Achterstelling door de stad Naarden was er de oorzaak van dat de ruim 300 Bussumers in het gevolg van de Franse revolutie van 1795 een eigen bestuur kozen. In 1817 mocht het dorp zich officieel afscheiden van Naarden.
Aantekening: In het kader van een ophanden zijnde gemeentelijke herindeling en schaalvergroting in het Gooi en de Vechtstreek (zie ook hieronder), is het zeer waarschijnlijk dat Bussum en Naarden opnieuw verenigd zullen worden, al dan niet met andere fusiepartners. Die wens leefde al langer bij inwoners, mede omdat beide plaatsen geheel tegen elkaar aan zijn gegroeid.
[bewerk] Ontwikkeling van 1874 tot 1940
Het zelfstandige Bussum ontwikkelde zich aanvankelijk maar moeizaam. In 1873 had het dorp nog niet meer dan 1200 inwoners. De groei van Bussum nam pas echt een aanvang met de komst van de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort en de opening van het station Naarden/Bussum in 1874. Toen vestigden zich met name rijke Amsterdammers in het ongerepte en gezond gelegen dorp, die zo toch in de hoofdstad konden blijven werken. Dan gaat het hard: in 1919 zijn er al 18.000 inwoners. Het dorp streefde de vesting Naarden in omvang al spoedig voorbij. Samen met Alkmaar en Den Helder was Bussum in 1920 qua inwonertal de vierde gemeente in Noord-Holland na Amsterdam, Haarlem en Hilversum. In 1940 worden de 30.000 inwoners bereikt.
Tot de rijke import behoorde de familie Dreesmann (van V&D). Deze familie gaf ook een fors bedrag voor de bouw van de Sint Vituskerk, evenals in Hilversum ontworpen door de beroemde architect Pierre Cuypers (1894), een van de weinige monumenten die de overigens fraai gebouwde gemeente rijk is (thans echter in gebruik als complex van woonappartementen).
Tijdens de Eerste Wereldoorlog herbergde Bussum het opmerkelijk grote getal van meer dan 1000 Belgische vluchtelingen, waaronder enkele schrijvers. Dit aantal was mede het werk van uitgever C.A.J. van Dishoeck, die zich als Zeeuw verwant voelde met de Belgen en die ook veel beroemde Belgische auteurs uitgaf. Van Dishoeck was voorzitter van het plaatselijke vluchtelingencomité en lid van het landelijk hoofdbestuur. Ook kwamen er in die tijd veel werklieden en dienstboden uit het Noorden van Nederland, vooral Friesland, naar Bussum toe, aangetrokken door de zandafgravingen en bouwwerkzaamheden en werkgelegenheid in de grote villa's die verrezen. Fraaie villawijken werden gebouwd: eerst in het Spiegel, westelijk van de spoorlijn, later onder meer het kleinere Prins Hendrikpark oostelijk van het station Naarden-Bussum, en in de jaren dertig het Brediuskwartier. Door latere uitbreiding van Naarden buiten de vesting raakten beide plaatsen aan elkaar gebouwd.
[bewerk] Na de oorlog
Tot de jaren 60 vertoonde Bussum een gestage groei als forensenplaats. In 1966 bereikte de bevolking van Bussum haar hoogtepunt met 42.074 inwoners. De nieuwbouwwijk Bussum-Zuid met de Ooster- en de Westereng, Bussums laatste uitbreidingen, is dan volgebouwd. Niet met villaparken, zoals oorspronkelijk de bedoeling was, maar met eenvoudigere woningen en flats. De ruim 800 hectare Bussums grondgebied zijn daarmee grotendeels voor woningbouw benut. In plaats van uitbreiding moet zogeheten inbreiding plaatsvinden. Enige flatbebouwing ter vervanging van oude villa's werd zo gerealiseerd bij de 's-Gravelandseweg en bij de Kom van Biegel. Ook thans worden leegkomende scholen, kerken, bedrijfs- en villaterreinen omgebouwd tot veelal fraai opgezette woningbouwcomplexen. De kroon op deze ontwikkelingen wordt gevormd door de renovatie van het stedelijke hart, door de ontwikkeling van het oude haventerrein bij het gemeentehuis, het plan 'Landstraat Noord'. Zoals in verschillende andere plaatsen (onder meer in Utrecht, Breda en Drachten) wordt ook in Bussum het water in het centrum teruggebracht, nadat het in een voorgaande periode voor het verkeer had moeten wijken.
[bewerk] Demografische ontwikkeling
Door de positie van Bussum als forenzen- en bejaardenplaats zijn er meer bekende Nederlanders gestorven in Bussum dan er geboren werden. Bijvoorbeeld de CPN-voorman Paul de Groot stierf in Bussum, de journalist Meijer Sluyser, de socialist en vrijzinnig predikant Gerrit Melchers, de socialist Cornelis Werkhoven, de socialist en uitgever Abraham Soep, de econoom, socialist en uitgever prof. dr. Nicolaas Posthumus. De plaats telt acht bejaardenhuizen of serviceflats, en heeft een relatief groot aantal inwoners boven de 65 jaar, hoewel er de laatste jaren enige verjonging optreedt.
[bewerk] Bussum en de kunsten
[bewerk] Frederik van Eeden en Walden
Opmerkelijk was de vestiging van de kolonie Walden bij de Franse Kamp, door de psychiater en schrijver Frederik van Eeden. Hij richtte deze socialistische (tuinbouw) kolonie in 1898 op het landgoed Cruysbergen op, gebaseerd op onder meer gemeenschappelijk grondbezit. De kolonie was ook bedoeld als rustoord voor psychiatrische patiënten. De opzet mislukte door vooral het weinig zakelijk beheer. Na eerst omgezet te zijn in een verbruikscoöperatie ging Walden in 1907 toch failliet. De financiële moeilijkheden met Van Eedens Amsterdamse coöperatie 'De Eendracht' in hetzelfde jaar droegen bij aan deze mislukking. Het idee van Walden had Van Eeden ontleend aan het populaire boek 'Walden or Life in the Woods' (1854) van Henry David Thoreau.
[bewerk] Bussum en de letteren
In de eerste helft van de 20ste eeuw woonden in Bussum veel schrijvers en dichters, aangetrokken door de rust en het landschap, en de nabijheid van Laren, waar zich in de decennia daarvoor veel schilders hadden gevestigd. Bovendien was de spoorlijn naar Amsterdam voor hen belangrijk. Naast de bovenvermelde Van Eeden woonden vóór 1940 onder meer in Bussum dichter en communist Herman Gorter (dichter van de 'Mei'), de dichter en polemist Willem Kloos, en de dichters of schrijvers Jan Veth, P.L. Tak, jhr. Nico van Suchtelen, Ina Boudier-Bakker, Willy Corsari, Marianne Philips en de uitgevers C.A.J. van Dishoeck en Bert Bakker.
Na de oorlog woonden in Bussum de auteurs Jo van Ammers-Küller (jarenlang de meest vertaalde Nederlandse auteur ooit), Herman Pieter de Boer, Lidy van Marissing, Anton Marja, Willem Brandt, Nel Noordzij, Gerrit Borgers, Herman Pleij, Frida Vogels, Hans Andreus, Eli Asser, Floris Bakels, Karel Roskam, Mellie Uyldert, Rudolf Geel, Clinge Doorenbos, Cissy van Marxveldt, Paul Biegel, Jan Mulder, Wim de Bie, Ronald Plasterk (columnist, wetenschapper en minister van OCW in het kabinet Balkenende IV), Margriet de Moor, Youp van 't Hek en de uitgever Theo Sontrop. Bussum figureert zodoende regelmatig in allerlei boeken en gedichten. Marcus van der Heide heeft in 1984 een beschrijving gemaakt getiteld Bussum door schrijversogen (uitgave de Gooibergpers, Bussum). Dodelijk echter was de boutade in sonnet-vorm van Willem Kloos, die het in Bussum wat minder naar zijn zin had:
Zwak-burgerlijk en laf-lief levend Bussum
Zwak-burgerlijk en laf-lief levend Bussum,
Dat zijt een speel-vertrek voor slechte kinderen,
Daarheen verwezen, wijl zij dan niet hinderen
Konden de echt-grote mensen. Zeg eens, lust je 'em,
Dees donderende vuist? Ik zie, je kust hem,
Schijn-heilige gezichtjes en verslinderen
Van al wat echt in mensborst is. Kom, sust je 'em,
Uw toorn maar, kleine toorn, die niets dan hinderen
Kan aan uw eigen sufferige leventje
Van zoetlijk-bedrijf'ge daagjes en slaperig
Door-gezeurde avondjes, waar elk met gaperig
Gebaar iets tracht te zeggen van zijn streventje,
Dat niets was als een spelletje, o klein volkje,
Dat ras verdwijnen zal als een ijl wolkje.
24 October 1893
Uit de bundel: Verzen
[bewerk] Andere kunstenaars en bekende Nederlanders
Een van de beroemdste letterontwerpers van Nederland, internationaal befaamd, woont te Bussum: Gerard Unger. Een internationaal befaamd musicus is de dirigent Ton Koopman. De programmamaker Ivo Niehe heeft er zijn bedrijf gevestigd. De cabaretierschrijver Wim de Bie woont er ook, evenals diverse andere van radio en televisie bekende personen als Ad Visser, voormalig presentator van "Toppop" en sciencefictionauteur. Bussum was ook lange tijd de woonplaats van radio- en televisiepresentator Willem Duys. Ook hebben bekende figuren uit de sportwereld als de oud-voetballers Ronald Koeman en Jan Mulder er hun onderkomen gevonden.
[bewerk] Familie Bredius
Niet Bussum, maar de buurgemeente Huizen heeft een grote collectie Rembrandts binnen zijn grenzen gehad. Deze waren in het bezit van de familie Bredius uit Amsterdam, die de Hofstede Oud Bussem in Huizen bezat, waar Abraham Bredius (1855-1946), groot Rembrandtkenner en -verzamelaar, later directeur van het Mauritshuis en archiefvorser enige tijd woonde. Naar hem is de Brediusweg genoemd, een belangrijke weg in Bussum.
[bewerk] Uitgevers
- Een cultureel belangrijke persoon in Bussum was de uitgever C.A.J. van Dishoeck, wiens succesvolle uitgeverij (met auteurs als Theo Thijssen en Rien Poortvliet) bestond tot ongeveer 1980, en toen opging in Unieboek.
- Ook uitgeverij F.G.Kroonder (van de eertijds bekende Corona-reeks met populaire auteurs als Theodor Plievier, W. Somerset Maugham en Willem van Iependaal) is in Bussum gevestigd geweest, evenals tegenwoordig nog de uitgeverij van school- en studieboeken Coutinho.
[bewerk] Bussum en de media
[bewerk] Eerste Tv-uitzending
Na de oorlog vond in Bussum de eerste Nederlandse openbare televisie-uitzending plaats vanuit een voormalig protestants kerkje in het centrum van de plaats. Vanuit deze studio Irene werd op 2 oktober 1951, 20.15 uur, de eerste (zwart/wit) televisie-uitzending van Nederland uitgezonden. Studio Irene is na jaren van leegstand in de jaren 90 afgebroken en vervangen door een relatief groot nieuwbouwproject met winkels en woningen in het centrum. Ook vanuit de voormalige Vredeskerk (recent verbouwd tot appartementencomplex) werd televisie gemaakt. Beide studiokerken lagen aan een kruispunt, thans de Clinge-rotonde, waarop een monumentaal kunstwerk geheten Empty eyes nog aan dit televisieverleden herinnert. Tussen 1950 en 1970 was Bussum met ook nog Studio Concordia en theater het Spant, het centrum van de Nederlandse televisie. Hoewel het er naar uitzag dat de televisiebedrijven zich in Bussum zouden vestigen, gebeurde dat toch niet, mede door een grote brand en laksheid van de zijde van de gemeente. Door de uitbreiding van de NOS-terreinen en de aanleg van het mediapark in Hilversum-Noord konden alle activiteiten zich in de radio- en mediastad Hilversum concentreren.
Ook het Journaal (aanvankelijk NTS-Journaal geheten, later NOS-Journaal) was aanvankelijk in Bussum gevestigd. Door de vele spoorwegovergangen, die op de drukke lijn Amsterdam-Hilversum vaak en lang achtereen dicht zijn, gebeurde het wel dat een redacteur met een filmrol voor de gesloten spoorwegbomen kwam te staan, en hem er dan maar overheen gooide naar de chauffeur van de studio, die aan de andere kant stond te wachten.
Tot 16 februari 2007 was het hoofdkantoor van MTV Networks Benelux nog gevestigd in Bussum in het plaatselijk bekende Studio Concordia (iets ten westen van station Naarden-Bussum). Medio februari 2007 verhuisde men echter naar de Mediawharf te Amsterdam, waarmee Bussum haar laatste grote mediabedrijf zal verliezen.
[bewerk] Kerken en bezienswaardigheden
- In Bussum staat als rijksmonument de voormalige katholieke Sint-Vituskerk, een neogotische basiliek in 1894 gebouwd naar een ontwerp van P.J.H. Cuypers. Hij werd rond 2000 verbouwd tot appartementencomplex met behoud van de monumentstatus.
- Een gemeentelijk monument is de RK-kerk van Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand uit 1921 (beter bekend als de "Mariakerk" of meer nog naar haar vorm als de "Koepelkerk" vanwege de zeer bijzondere, neo-Byzantijnse koepelconstructie), een ontwerp van J.Th.J. Cuypers en P. Cuypers Jr., respectievelijk zoon en kleinzoon van P.J.H. Cuypers. Deze fraai onderhouden e gerenoveerde kerk vormt thans de grootste bezienswaardigheid van Bussum.
- De belangrijkste protestantse kerk is de Wilhelminakerk, een laat werk van Tjeerd Kuipers.
- In Bussum zijn diverse resten over van de Hollandse waterlinie te vinden, waaronder een in 2005 compleet gerestaureerde oude fortificatie hiervan, genaamd "fort Werk IV", die naast theater Spant! ligt.
Bezienswaardigheden zijn ook de vele landhuizen in de westelijke wijk het Spiegel, alsmede de bijzonder samenhangende architectonische ontwikkeling van de woonwijk het Brediuskwartier, waarvan het basisontwerp van de hand van de architect K.P.C. de Bazel en landschapsarchitect D. Tersteeg is
[bewerk] Bestuur en openbare voorzieningen
[bewerk] Politiek
De gemeenteraad van Bussum bestaat uit de volgende partijen:
- VVD (7 zetels)
- PvdA (5 zetels)
- CDA (4 zetels)
- GroenLinks (4 zetels)
- D66 (2 zetels)
- ChristenUnie (1 zetel)
Sinds de tweede wereldoorlog vormt de VVD samen met CDA (voorheen haar voorgangers) en PvdA het college in de gemeente. Hoewel Bussum bestuurd kan worden door vier wethouders, leveren alle drie de partijen er slechts één elk. De gemeente wordt bestuurd volgens het harmoniemodel en pas sinds 2004 mogen er commissieleden plaatsnemen die geen raadslid zijn. De politiek in Bussum kenmerkt zich door veel direct contact tussen kiezers en gekozenen en een open overlegstructuur.
[bewerk] Wijken
Bussum is in wijken en buurten te verdelen. De belangrijkste hiervan zijn:
- Oude Dorp
- Het Spieghel (sinds 15 november 2006 een Beschermd Dorpsgezicht)
- Brediuskwartier (sinds 15 november 2006 een Beschermd Dorpsgezicht)
- Bussum-Zuid
- Westereng
- Oostereng
- Franse Kamp
[bewerk] Onderwijs
De vier middelbare scholen in Bussum zijn:
- Goois Lyceum
- Sint Vituscollege
- Willem de Zwijgercollege
- De Fontein (voorheen Fontein Mavo)
[bewerk] Cultuur, sport en recreatie
De plaats bezit een groot theater, Spant! (in 2005 verbouwd, voorheen "Het Spant" geheten), en een kleiner podium, het Elckertheater, waar het Filmhuis de voorstellingen verzorgd en er jeugdtheatervoorstellingen en een theaterschool gehuisvest zijn. Het Filmhuis heeft zal in 2007 of 2008 een eigen huisvesting krijgen, vermoedelijk in het gebouw "Cameleon"; het jeugdtheater verhuisd naar een nieuwe huisvesting in de nieuwe "Brede School". Bussum heeft verder jazzcafé 'Langs de Lijn' met wekelijkse optredens, waar ook het jaarlijkse Goois Jazzfestival plaats heeft.
Bussum heeft verder naast de gebruikelijke recreatievoorzieningen een fietscrossbaan, een skatebaan en klimhal en sinds september 2006 een nieuw overdekt zwembad, dat tevens over een therapiebad voor ouderen, revaliderenden en gehandicapten beschikt. Bussum huisvest vele sportverenigingen waaronder de bekende in de hoofdklasse uitkomende honkbal- en softbalvereniging HCAW (Honkbal Club Allen Weerbaar), die tweemaal Nederlands kampioen werd en sinds jaar en dag vele spelers levert voor het nationale team.
[bewerk] Coffeeshop
Sinds 1982 heeft Bussum één locatie voor een coffeeshop die door de gemeente gedoogd wordt: de Pyramide in de Kapelstraat. Een oorspronkelijk door de gemeente opgerichte, maar inmiddels verzelfstandigde stichting houdt toezicht. Dit model heeft navolging in andere plaatsen gehad en staat bekend als het 'Model Bussum'.
[bewerk] Woningbouw, infrastructuur en openbare werken
In de jaren zestig werd Bussum uitgebreid in de richting van Hilversum, met nieuwbouw in weinig fantasievolle wijken, zie Bussum-Zuid. De plaats kenmerkt zich in het algemeen door een zeer verzorgde, rustige en harmonische stedenbouwkundige ontwikkeling, met een in de tijd bezien doelmatige en doordachte planning. In dit opzicht is Bussum sterk contrasterend met de grotere buur Hilversum. Bussum heeft geen grote bedrijven meer binnen zijn gemeentegrenzen, behalve de Kolonel Palmkazerne (bezit tevens een museum) van de Landmacht, die echter in 2006 gesloten wordt. Op een deel van het kazerneterrein was enkele jaren een groot asielzoekerscentrum gevestigd, het AZC Crailo. Er zullen woningen en bedrijven komen. Langs de spoorbaan ligt het complex van cacaofabriek Bensdorp. De fabriek sloot in 2004 haar deuren en het terrein werd verkocht aan een woningbouwvereniging. De architectonisch waardevolle delen van het Bensdorp complex blijven behouden, evenals de schoorsteen en ingepast zullen woningen, ateliers en bedrijfsruimten gebouwd worden.
In 1966 opende de Nederlandse Spoorwegen station Bussum Zuid als een van de eerste parkeerstations, bovendien uitgevoerd in bielzenarchitectuur, die toen grote populariteit verwierf op kleine stations en in tuinen. Dit bouwkundig element is in 2006 vervangen door beton. De functie van parkeerstation heeft het station nog steeds, maar omdat nog maar twee van de zes snel- en stoptreinen per richting er elk uur stoppen, heeft het aan betekenis ingeboet. Bij het station is een Bastionhotel gevestigd.
[bewerk] Fusie met buurgemeente
Al vele jaren loopt de discussie over een eventuele fusie met Naarden. In het derde kwartaal van 2006 werden officiële besprekingen en onderzoeken gestart naar de mogelijkheden van een samenvoeging. Het eerste onderzoeksrapport is begin oktober 2006 gepresenteerd en in de daarop volgende weken werden de mogelijkheden met inwoners en politici besproken. Ook wordt hierbij gepleit voor annexatie van de aan Bussum grenzende woonwijk de Hilversumse Meent, die bij de gemeente Hilversum hoort, maar waarvan de meeste bewoners vooral op Bussum zijn gericht voor hun boodschappen, onderwijs, sociale activiteiten, medische en andere voorzieningen, vooral omdat de Meent dicht tegen Bussum aan ligt en geen fysieke verbinding met Hilversum bezit. De provincie Noord-Holland heeft Bussum gevraagd of men zou willen dat van de nieuwe door samenvoeging te vormen gemeente ook Muiden en Weesp deel zouden gaan uitmaken, omdat die gemeenten te klein zijn om zelfstandig goed voort te kunnen, maar daar ziet men in Bussum geen verbetering in voor deze gemeenten. Muiden en Weesp zijn bovendien gelegen in de Vechtstreek, en niet in het Gooi. De gemeenteraad heeft in januari 2007 het besluit genomen om de fusie met Naarden en de annexatie van de Hilversumse Meent voor te stellen aan het provinciebestuur. Hoewel Naarden ook wel met Bussum wil fuseren, ziet deze gemeente liever dat ook Weesp en Muiden daarbij gaan horen, waardoor een grote "groengemeente" zou ontstaan waarin Naarden meer een soort centrumfunctie zou kunnen vervullen. Hiervoor bestaat echter onder de politici en inwoners van Bussum geen enkel draagvlak.
[bewerk] Geboren in Bussum
|
Geboortejaar 1900-1944
|
Geboortejaar 1945-1975
|
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- Gemeentesite Bussum
- Virtuele rondwandeling door Bussum
- Historische Kring Bussum
- Bussum in Oude ansichten
- Koepelkerk Bussum
- Oude begraafplaats Naarden in Bussum
| Bronnen en referenties: |
|
Als basis van het artikel of eerdere versies hiervan is gebruik gemaakt van onderstaande bron:
|
| {{{afb_links}}} | Gemeenten in de provincie Noord-Holland |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Aalsmeer · Alkmaar · Amstelveen · Amsterdam · Andijk · Anna Paulowna · Beemster · Bennebroek · Bergen · Beverwijk · Blaricum · Bloemendaal · Bussum · Castricum · Den Helder · Diemen · Drechterland · Edam-Volendam · Enkhuizen · Graft-De Rijp · Haarlem · Haarlemmerliede en Spaarnwoude · Haarlemmermeer · Harenkarspel · Heemskerk · Heemstede · Heerhugowaard · Heiloo · Hilversum · Hoorn · Huizen · Koggenland · Landsmeer · Langedijk · Laren · Medemblik · Muiden · Naarden · Niedorp · Oostzaan · Opmeer · Ouder-Amstel · Purmerend · Schagen · Schermer · Stede Broec · Texel · Uitgeest · Uithoorn · Velsen · Waterland · Weesp · Wervershoof · Wieringen · Wieringermeer · Wijdemeren · Wormerland · Zaanstad · Zandvoort · Zeevang · Zijpe |
|||
