Station Kesteren
Van Wikipedia
Het Station Kesteren ligt aan de Betuwelijn in Kesteren (gemeente Neder-Betuwe) en is een van de weinige (voormalige) vorkstations in Nederland.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
In 1882 werd het station Kesteren geopend toen de spoorlijn tussen Dordrecht, Geldermalsen, Tiel, Kesteren en Elst in gebruik werd genomen. Deze spoorlijn werd door de staat aangelegd en kwam in exploitatie van de Staatsspoorwegen (SS). Het station kreeg een tijdelijk emplacement ongeveer ten zuidwesten van het huidige station. Op dat moment werd ook een tijdelijk station geplaatst. In 1883 startte de bouw van het definitieve emplacementten noorden en ten oosten van het tijdelijke emplacement. Kesteren kreeg zelfs een klein locdepot met locomotievenloods met draaischijf. Ook werden de sporen aangelegd van de spoorlijn Kesteren - Amersfoort die aan moesten sluiten op de Betuwelijn maar dat werd uitgesteld omdat het nog niet zeker was wie de spoorlijn tussen Amersfoort en Kesteren zou gaan exploiteren. Toen er besloten werd dat de HIJSM de exploitatie van de spoorlijn Amersfoort-Kesteren voor haar rekening kreeg werd een scheiding van het emplacement aangebracht door een afrastering. De HIJSM kreeg een eigen station door plaatsing van een hulpstationsgebouw. Nadat het station van Kesteren werd opgeleverd ging alles over naar het nieuwe en huidige gebouw.
Station Kesteren was een vorkstation. De HIJSM en de SS hadden ieder hun eigen helft. De ene helft was gelijk met de ander helft, nagenoeg symmetrisch.
In de laatste maanden van de oorlog is het station en bijbehorende terreinen en gebouwen zwaar beschadigd door de aanhoudende gevechten in het gebied. Er zijn in de oostgevel nog sporen te zien van granaatscherven. De noordelijke stationswachterswoning is hier bijvoorbeeld gesneuveld.
Na de Tweede Wereldoorlog werd de treindienst met Rhenen, Veenendaal en Amersfoort niet meer hervat doordat de rijnbrug bij Rhenen te zwaar beschadigd was om te repareren. Het noordelijke emplacementsdeel raakte steeds meer in verval. Af en toe werden enkele sporen en wissels opgeruimd. Seinhuis I aan Amersfoortse zijde werd overbodig en verdween. In 1960 en 1961 werden de verhoogde losplaatsen en de locloods en de goederenloods gesloopt. In de nacht van 24 op 25 maart 1963 ontstond er een enorme brand op het station van Kesteren waardoor een groot deel van het stationsgebouw afbrandde. Het station werd na de brand slechts deels hersteld waardoor een groot deel van het stationsgebouw en stationskap zijn verdwenen. Op 22 februari 1966 werd het stationsgebouw weer volledig in gebruik genomen. In 1969 werd nog een spooraansluiting gelegd naar de fa. Recticel gelegd en in 1979 het engels wissel 16 bij de samenloop van de hoofsporen naar Tiel en Rhenen weggenomen waardoor er geen doorgaande treinverkeer meer mogelijk is van de Betuwelijn naar de sporen 1 en 2 richting Rhenen. Eind jaren 80 verdween op de gehele Betuwelijn tussen Tiel en Elst de klassieke beveiliging die plaats maakte voor automatisch blokstelsel. Eind jaren '90 werden assentellers in de beveiliging opgenomen om ook met licht materieel te kunnen rijden. De treindienstleiding vond voortaan plaats vanuit Arnhem. Het emplacement van Tiel werd door de CVL-Post Arnhem voor de lokale goederentreinen nog bediend. De seinhuizen zijn afgebroken. Alleen post T bleef bewaard en doet nu dienst als seinhuis op het emplacement van de museumstoomtram Hoorn - Medemblik.
[bewerk] Emplacement en seinstelsel
In 1889 werd aan de oostzijde van het emplacement en station de wissels 1, 2, 3 en 4 aangelegd waardoor het mogelijk werd doorgaande treinen te laten rijden vanuit Amersfoort naar Nijmegen. Er werden seinen bijgeplaatst waarvan er één werd bediend door de HSM en de andere door de SS vanuit een nieuw seinhuisje bij deze wissels. Aan de Amersfoortse zijde werd een verhoogde losplaats aangelegd.
In 1890 kwam de Betuwelijn bij herverdeling van de door de Staat aangelegde spoorlijnen in handen van de HIJSM. Nadat de Staatspoorwegen waren vertrokken kwam ook het complete station en seininrichtingen in handen van de HIJSM. Nu had de HIJSM vrij spel om het hele stationsgebied naar haar eigen wensen en smaak in te richten voor de complete exploitatie van de Betuwelijn en de spoorlijn Amersfoort-Kesteren. In 1891 werd het emplacement enorm gewijzigd. Er kwamen nieuwe seinhuizen bij om de complete stationsbeveiliging te bedienen en de blokbeveiligingen met Rhenen, Tiel en met Dodewaard te huisvesten. De overbodige wissels 1, 2, 3 en 4 die toen waren aangelegd konden na de wijziging worden verwijderd. In 1912 werden de boogstralen aan de oostzijde vergroot om met hogere snelheden van sneltreinen mogelijk te maken. Ook had Kesteren een uitgebreid seinwezen. Seinhuis Post T bevond zich mogelijk op het middenperron waar de treindienstleider was gezeteld. Er kwam een seinhuis aan Nijmeegse zijde op km 20.630 (Post II). Bij woning 21 aan de zijde Tiel stond post III, deze werd in 1957 vervangen door een nieuw seinhuis. Seinhuis III had mogelijk de vensters van blokstelsel A op het bloktoestel en Seinhuis II aan Nijmeegse zijde de blokvensters van Blokstelsel II of III. Van Post I aan Amersfoortse zijde is het zeker dat daar de vensters van blokstelsel II op zaten. Post T had alle spoorbezettingsvensters en toestemmingvensters ter communicatie met de seinhuizen. Kesteren bezat uitrijseinen en de inrijseinen waren aan Tielse zijde geplaatst op een bordes met vertakkingseinen voorzien van een zwaluw staart. Van de overige inrijseinen is tot heden geen informatie. Na deze laatste wijzigingen is het erg rustig geweest in Kesteren.
[bewerk] Heden
Aan de nu nog gebruikte zuidzijde stoppen de treinen van Syntus tussen Tiel en Arnhem. Deze sporen hebben de vreemde spoornummers 3 en 4, dat komt door de niet meer gebruikte sporen 1 en 2 aan de andere zijde van het station.
Aan de noordzijde van het stationsgebouw, aan de zijde van perron 1 en 2, ligt de oude spoorlijn die oorspronkelijk met een spoorbrug over de Nederrijn doorliep naar Rhenen en vandaar verder over de Veenendaallijn. De brug is in de Tweede Wereldoorlog verwoest waarna er geen spoorverkeer meer plaatsvond richting Rhenen. Het station heette tussen 1945 en 1981 Kesteren-Rhenen. Toen in 1981 het station Rhenen weer heropend werd is de naam weer naar Kesteren gewijzigd.
Regelmatig is er vanuit Rhenen (provincie Utrecht) sprake van het herbouwen van de spoorbrug en daarmee heropenen van de spoorverbinding Kesteren-Rhenen. Door de betwijfelde rendabiliteit van de nieuwe verbinding is dit vooralsnog zeer onzeker. De gemeente Neder-Betuwe heeft meegedeeld dat zij meer ziet in een een goede busdienst dan de herbouw van de spoorlijn met alle gevolgen (en kosten) van dien.
[bewerk] Reizigerstreinen
Er hebben op Kesteren vele reizigerstreinen gestopt in de richting Dordrecht, Utrecht via Geldermalsen, naar Amersfoort en Amsterdam, Arnhem en via Nijmegen naar Kleef, Roermond en Maastricht.
In de jaren '70 reden de rode Blauwe Engelen van het type DE I en DE II die reden vanuit Utrecht CS naar Tiel en verder om en om naar Arnhem of Nijmegen.
In de jaren '80 voornamelijk de gele verbouwde DE II stellen die reden tussen Utrecht CS en Arnhem. De treindienst werd in Tiel geknipt nadat ook het traject Tiel-Geldermalsen onder de draad kwam. Eind jaren 80 kwam ook de slagen naar Nijmegen te vervallen.
[bewerk] Jaren '90
In de jaren '90 bleef de dienstregeling ongewijzigd, inmiddels waren ook de treinstellen van de type Plan U DE-III op deze lijn te zien ter vervanging van de DE-II. Er werd elk uur tussen Arnhem Velperpoort en Tiel gependeld en in de avonduren werd de treindienst vervangen door een NS-busdienst. Na instroom van de DM'90 stellen en het ombouwen van de ATB-NG op de Betuwelijn verdwenen ook de diesel-III stellen Plan U. Kesteren had een uurdienst met Tiel en een uurdienst met Arnhem.
[bewerk] Heden
De exploitatie van Oostelijke betuwelijn is voor het reizigersvervoer overgedragen aan de Provincie Gelderland. Deze besteedde de spoorlijn uit. NS Reizigers had geen interesse meer in de exploitatie van de lijn en andere vervoerders hebben er mogelijk geen brood in gezien. Syntus was de enige gegadigde en kreeg dan ook automatisch de concessie toegewezen. Per 1 april 2005 ging Syntus hier rijden met treinstellen type LINT en Buffel. Kesteren is door de komst van Syntus ook weer in de avonduren te bereiken per trein.
| {{{afb_links}}} | Stations aan de Betuwelijn | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
0: Elst · 1: Vork · 11: Zetten-Andelst · 15: Hemmen-Dodewaard · 17: Opheusden · 21: Kesteren · 33: Tiel · 36: Tiel Passewaaij · 45: Geldermalsen · 51: Beesd · 58: Leerdam · 66: Arkel · 71: Gorinchem · 79: Gorinchem · 84: Sliedrecht · 91: Dordrecht Stadspolders · 94: Dordrecht |
| {{{afb_links}}} | Spoorwegstations in Gelderland (Cursief: voormalig of toekomstig station) | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Aalten | Apeldoorn · De Maten · Osseveld | Appel | Arnhem · Presikhaaf · Velperpoort · Zuid | Assel | Babberich | Barneveld Centrum · Noord | Beekbergen | Beesd | Beltrum-Zieuwent | Berghuizen | Bijsteren | Borculo | Brummen | Culemborg | Didam | Dieren | Dinxperlo | Doetinchem · De Huet · Stadion · West | Driedorp | Duistervoorde | Duiven | Dusschoten | Echteld | Ede Centrum | Ede-Wageningen | Eefde | Eerbeek | Eibergen | Ellecom | Elten | Elst | Emst | Epe | Epse | Ermelo | Gaanderen | Geldermalsen | Gelselaar | Gorssel | Groesbeek | Groessen | Haarlo | 't Harde | Harderwijk | Hattem | Hattemerbroek | Hebink | Hedel | Heerde | Hemmen-Dodewaard | De Heurne | Heuvelsche Steeg | Hoevelaken | Holleweg | Holthuizerstraat | Hulshorst | Kesteren | Klarenbeek | Laren-Almen | Lichtenvoorde-Groenlo | Lochem | Loenen | Lunteren | Neede | Nijkerk | Nijmegen · Dukenburg · Goffert · Heyendaal · Lent | Nunspeet | Oosterbeek (Hoog) · Laag | Opheusden | Putten | Ressen-Bemmel | Rheden | Ruurlo | De Steeg | Terborg | Tiel · Passewaaij | Twello | Vaassen | Valburg | Varsseveld | Veenendaal-De Klomp | Velp | Voorst-Empe | Vorden | Vork | Waardenburg | Wehl | Westervoort | Wezep | Wijchen | Winterswijk · GOLS · West | Wolfheze | Zaltbommel | Zetten-Andelst | Zevenaar | Zutphen |
