Det internasjonale fonetiske alfabetet

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Det internasjonale fonetiske alfabetet (i daglegtale IPA-lydskrifta, frå det engelske namnet International Phonetic Alphabet) er eit fonetisk alfabet som lingvistar brukar til å representera dei språklydane (fonar eller fonem) som taleorgana til mennesket kan produsera. IPA er meint å vera ein standard for lydskrift i alle språk. Dei fleste teikna kjem frå det latinske alfabetet, medan andre er tekne frå gresk og nokre få teikn ikkje finst i noko skriftspråk.

[endre] Pulmoniske konsonantar

Artikulasjonsstad →	Labial		Koronal				Dorsal				Radikal				(ingen)
Artikulasjonsmåte ↓	Bilabial	Labio–‐ dental	Dental	Alveolar	Post-‐ alveolar	Retro–‐ fleks	Palatal	Velar	Uvular		Faryn–‐ gal		Epi–‐ glottal		Glottal
Nasal	m	ɱ	n			ɳ	ɲ	ŋ	ɴ
Plosiv	p b	* *	t d			ʈ ɖ	c ɟ	k ɡ	q ɢ				ʡ		ʔ
Frikativ	ɸ β	f v	θ ð	s z	ʃ ʒ	ʂ ʐ	ç ʝ	x ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	ʜ	ʢ	h ɦ
Approksimant	β̞	ʋ	ɹ			ɻ	j	ɰ		ʁ		ʕ		ʢ	h ɦ
Vibrant	ʙ		r			*			ʀ				*
Flikk eller flapp	*	^†	ɾ			ɽ							*
Lateral Frikativ			ɬ ɮ			*	*	*
Lateral Approksimant			l			ɭ	ʎ	ʟ
Lateral flapp			ɺ			*		*

Stjerner (*) markerer lydar som ikkje har offisielle IPA-symbol. Sjå artiklane om lydane for ad hoc-symbol brukt i litteraturen.
Kross (†) markerer symbol som ikkje har offisiell Unicode-støtte. Frå mai 2005 gjeld dette labiodental flapp, som blir symboliseres ved v med ein krok på høgre side:
I rader der symbola står i par (obstruentar), er symbolet til høgre ein stemt konsonant (bortsett frå [ɦ]). I dei andre radene står det enkle symbolet for ein stemt konsonant.
Sjølv om det er eit felles symbol for dei koronale artikulasjonsstadene for alle konsonantar bortsett frå frikativar, blir symbola sett på som spesifikt alveolare, post-alveolare, osb., når ein tek for seg eitt enkelt språk, avhengig av korleis ein uttalar lyden på dette språket.
Mørke område viser til artikulasjonar som ein rekner som umoglege.
Symbola [ʁ, ʕ, ʢ] representerer anten stemte frikativar eller approksimantar.
Det er meir forma på tunga enn stillinga hennar som skill frikativane [ʃ ʒ], [ɕ ʑ] og [ʂ ʐ].
Den labiodentale nasalen [ɱ] er ikkje kjend som fonem i noko språk.

[endre] Ikkje-pulmoniske konsonantar

[endre] Vokalar

Rediger

Fremre

Nesten-
fremre

Midtre

Nesten-
bakre

Bakre

Trang

i • y

ɨ • ʉ

ɯ • u

ɪ • ʏ

• ʊ

e • ø

ɘ • ɵ

ɤ • o

ɛ • œ

ɜ • ɞ

ʌ • ɔ

a • ɶ

ɑ • ɒ

Nesten-trang

Halvtrang

Sentral

Halvåpen

Nesten-åpen

Åpen

Der symbola opptrer i par, er det til høgre ein runda vokal. Alle andre er urunda.

[endre] Diakritiske teikn

Denne artikkelen er ikkje (ferdig) omsett frå bokmål enno.

Hjelp oss gjerne med å gjera omsetjinga ferdig!

ɹ̩ n̩	Syllabisk	e̯ ʊ̯	Ikke-syllabisk
tʰ dʰ	Aspirert
n̥ d̥	Ustemt	s̬ t̬	Stemt
b̤ a̤	Luftfylt stemme	b̰ a̰	Knirkestemme
t̪ d̪	Dental	t̼ d̼	Lingval-labial
t̺ d̺	Apikal	t̻ d̻	Laminal
u̟ t̟	Mer fremre	i̠ t̠	Mer bakre
ɔ̹ x̹	Mer rundet	ɔ̜ x̜ʷ	Mindre rundet
tʷ dʷ	Labialisert	tʲ dʲ	Palatalisert
tˠ dˠ	Velarisert	tˁ dˁ	Faryngalisert
ɫ z̴	Velarisert eller faryngalisert

[endre] Suprasegmentale diakritikon

Suprasegmentale diakritika er tegn som brukes for å angi trykk, tonelag og lengde på vokaler og konsonanter.

Tegn	Betydning og bruk	Eksempel
ˈ	Angir stavelse som har hovedtrykk, og at tonelag 1 skal brukes. Plasseres til venstre for den aktuelle stavelsen.	[ˈlʷoːʋən] - loven
²	Angir stavelse som har hovedtrykk, og at tonelag 2 skal brukes. Plasseres til venstre for den aktuelle stavelsen.	[²lʷoːʋən] - låven
˜	Angir cirkumfleks tonelag i enstavelsesord.	[˜lʷɔːn] - trøndersk låne med apokope
ˌ	Angir stavelse som har bitrykk. Påvirker ikke tonelag.
ː	Angir lang vokal eller konsonant i hovedtrykkstavelse. Plasseres etter den aktuelle lyden.	[²leːtə] - lete
ˑ	Angir halvlang vokal eller konsonant i bitrykkstavelse. Plasseres etter den aktuelle lyden.