Libia
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
|
|||
| Devisa nacionala: Freedom, socialism, unity | |||
| Lenga oficiala | arabi | ||
| Capitala | Trípol | ||
 |
|||
| President | Zentani Muhammad az-Zentani | ||
| Primièr ministre | Baghdadi Mahmudi | ||
| Superficia | 1 759 540 km2 | ||
| Populacion | 5 882 667 (2004) | ||
| Independéncia - Jorn |
(d'Itàlia) 24 de decembre, 1951 |
||
| Moneda | Dinar libian | ||
| Ora | UTC+3 | ||
| Imne nacional | Allahu Akbar | ||
| ISO-3166 (Internet) | .ly | ||
| Còdi telefonic | +218 | ||
Libia (en arabi Libiyya) es un país d'Africa que confronta Egipte a l'èst, Sodan al sud-èst, Chad e Nigèr al sud e Argeria a l'oèst. Al nòrd confronta la mar Mediterranèa.
La capitala n'es Trípol qu'a 1,7 milion d'estajants. Las autras vilas importantas son Bengazi (est. 650 000 ab.) e Misratah (est. 380 000 ab.).
Lo gentilici es libian -a.
Lo nom de Libia es derivat del tèrme egipcian Libo que fa referéncia a una de las tribus berbèras demorant a l'oèst del flume Nil. En grèc, aquò devenguèt Libia, que dins l'antiquitat era utilizat dins un sens pus larg per designar tota la partida nòrd d'Africa situada a l'oèst d'Egipte, de còps que i a podiá tanben designar lo continent african entièr.
Tradicionalament, lo país es devesit en tres partidas: Tripolitània, Fezzan, e Cirenaïca.
Somari |
[Modificar] Istòria
Los fenicians foguèron los primièrs d'establir de comptadors de comèrci dins lo territori uèi nomenat Libia, quand los mercants de Tir desvelopèron de relacions comèrcialas amb las tribus Bèrbers. Vèrs lo sègle V abans JC, Cartagena la mai bèla colonia feniciana aviá espandida son egemonia a una granda partida d'Africa del nòrd, ont una civilizacion diferenta coneguda coma Punica s'èra establida. Los poblaments punics sus la còsta libiana inclusián las vilas de Oea (Trípol), Labdah (Leptis Magna), e Sabratha; totas aqueles tres èran dins un airal que serà mai tard nomemat Tripolis (Tres Ciutats) e qu'a balhat lo seu nom actual a la capitala Trípol.
Los Grècs conquistèron l'èst de Libia quand segon la tradicion, d'emigrants venguts de l'illa subrepoblada de Tera foguèron comandats per un oracle de Dèlfes de cercar un luòc novèl per s'installar. En 631 abans JC fondèron la ciutat de Cirene. En 200 ans, quatre vilas grècas importantas de mai foguèron establidas dins lo meteis airal: Barce (Al Marj); Euhesperides ( mai tard Berenice, uèi Bengasi); Teuchira (mai tard Arsinoe, uèi Tikrah); e Apollonia (Susah). A l'ora d'ara amb Cirene son conegudas coma Pentapolis (Cinq Ciutats).
Los Romans unifiquèron totas las regions, e per mai de 400 ans, Tripolitània e Cirenaica devenguèron províncias romanas prospèras. Las roïnas romanas coma Leptis Magna atestan de la vitalitat de la region, quand de ciutats fòrça pobladas e tanben de vilas pichonas aprofechavan dels equipaments de la vida urbana. Mercants e menestrals de mantuna part del mond roman venguèron s'establir en Africa del nòrd, mas lo caratge de las vilas de Tripolitània demorèt marcat Punic e en Cirenaica, Grèc.
Los Arabs conquistèron Libia al sègle VII. Dins los sègles seguents, mantun dels pòbles indigènas adoptèt l'Islam e tanben la lenga e la cultura aràbia. Los Turcs Otomans conquistèron lo país al mitan del sègle XVI e Libia demorèt una partida del seu Empèri.
[Modificar] Politica
[Modificar] Geografia
[Modificar] Economia
[Modificar] Cultura
[Modificar] Ligams extèrnes
| Païses d'Africa | |||
Africa del Nòrd |
Argeria • Egipte 1 • Libia • Marròc 3 • Mauritània • Sahara Occidental 4 • Sodan • Tunisia | Africa de l'Oèst |
Benin • Burkina Faso • Cap Verd 2 • Còsta d'Evòri • Gàmbia • Ghana • Guinèa • Guinèa Bissau • Libèria • Mali • Nigèr • Nigèria • Senegal • Sierra Leone • Tògo |
Africa Centrala |
Cameron • Centreafrica • Republica de Còngo • Republica Democratica de Còngo • Gabon • Guinèa Eqüatoriala • São Tomé e Príncipe • Chad | Africa de l'Èst |
Burundi • Jiboti • Eritrèa • Etiopia • Kenya • Oganda • Rwanda • Seichèlas 2 • Somalia • Tanzania |
Africa Australa |
Angòla • Botswana • Comòras 2 • Lesotho • Madagascar 2 • Malawi • Maurici 2 • Moçambic • Namibia • Sud-Africa • Swaziland • Zambia • Zimbabwe | Autras entitats politicas | Sahara Occidental 4 • Somaliland |
|
1 parcialament african 2 país insular 3 non membre de l'Union Africana 4 pas reconegut per l'ensemble de la comunitat internacionala mas membre de l'Union Africana |
|||
Categorias: Païses • Africa • Libia
