Śląsk prusko-niemiecki

Z Wikipedii

[edytuj] Kalendarium historii Śląska

[edytuj] Śląsk prusko-niemiecki (1740-1945)

• 1740
  • 16 grudnia – wkroczenie Fryderyka Wielkiego na Śląsk, wybuch I wojny śląskiej
  • 28 grudnia – oblężenie Głogowa (niem. Glogau)
  • 14 grudnia – antyaustriacki bunt we Wrocławiu (niem. Breslau)
• 1741
  • 3 stycznia – uroczysty wjazd Fryderyka do Wrocławia
  • 10 kwietnia – bitwa pod Małujowicami (niem. Mollwitz) k/Brzegu, mimo ucieczki Fryderyka Prusacy zwyciężyli
  • 10 sierpnia – wkroczenie wojsk pruskich do Wrocławia
  • Wrocław otrzymał rangę pruskiego miasta stołecznego, obok Królewca i Berlina
• 1742 – 11 czerwca, pokój wrocławski zakończył I wojnę śląską, większość Śląska i ziemia kłodzka dla Prus
• 1742-1805 – tzw. kolonizacja fryderycjańska, powstało ok. 500 nowych osad
• 1744 – wybuch II wojny śląskiej
• 1745
  • 4 czerwca – zwycięstwo Fryderyka II Wielkiego pod Dobromierzem,
  • 30 września – bitwa pod Soor
  • 15 grudnia – bitwa pod Kotliskami
  • 25 grudnia - pokój w Dreźnie potwierdzający ustalenia pokoju wrocławskiego
• 1751 – trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1756-1763 – III wojna śląska, epizod zmagań wojny północnej
• 1757
  • 22 listopada zwycięska dla cesarstwa bitwa pod Wrocławiem
  • 5 grudnia klęska 3-krotnie większych niż pruskie wojsk Austriaków pod Lutynią
• 1760
  • koalicja austriacko-rosyjska zajęła Śląsk
  • bitwa pod Kamienną Górą
  • zdobycie przez Austriaków twierdzy w Kłodzku
  • 15 sierpnia – bitwa pod Pątnowem (niem. Panten) k/Legnicy; zwycięstwo Prusaków nad trzykrotnie większymi siłami austriackimi
• 1761 – bitwa pod Burkatowem
• 1763
  • 15 lutego, pokój w w Hubertusburgu; Śląsk ostatecznie przy Prusach za wyjątkiem Śląska Cieszyńskiego i Śląska Opawskiego (zobacz: Śląsk Austriacki)
  • 14 września - władze pruskie wprowadziły ustawy germanizacyjne:
    • usunęły nauczycieli nieznających niemieckiego ze szkół
    • sprowadziły z głębi Prus burmistrzów w miejsce niemówiących po niemiecku
    • zakaz zawierania małżeństw, gdy oblubieńcy nie znają niemieckiego
• 1778-1779 – wojna o sukcesję bawarską (tzw. wojna kartoflana); spustoszyła ziemię kłodzką; zakończyło ją zawarcie pokoju w Cieszynie 13 maja 1779
• 1790 – zjazd dzierżoniowski, cesarz Józef II i Fryderyk Wilhelm II, król pruski unormalizowali stosunki
• 1793 – powstanie tkaczy w Chełmsku Śląskim, ruchy chłopskie
• 1798 – na Śląsku powstał pierwszy poza Anglią wielki piec opalany koksem
• 1799 – trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1804-1809 – powstał Kanał Kłodnicki do spławu węgla
• 1806-1808 – wyburzenie murów Wrocławia przez Francuzów
• 1807 – kwiecień, pułk ułanów z Legii Nadwiślańskiej pobił pod Strugą Prusaków, biorąc 800 jeńców
• 1811
  • powstanie chłopskie na Górnym Śląsku przeciwko pańszczyźnie stłumione przez wojsko
  • z połączenia wrocławskiego kolegium jezuickiego z protestanckim Uniwersytetem Viadrina z Frankfurtu nad Odrą powstał świecki pięciowydziałowy Uniwersytet Wrocławski (Universitas Litterarum Wratislaviensis)
• 1813
  • Kutuzow umarł w Bolesławcu
  • patrioci pruscy pod wodzą Adolfa Lutzowa utworzyli w Rogowie Sobóckim na Śląsku antynapoleońskie freikorpsy
  • marzec, Fryderyk Wilhelm III wydał odezwę An mein Volk i wypowiedział we Wrocławiu wojnę Francji
  • klęska Francuzów nad Kaczawą koło Warmątowic
  • koncentracje wojsk na Śląsku, w sierpniu Napoleon przebywał w Lwówku Śląskim;
  • walki polskich szwoleżerów pod Legnicą i Lwówkiem
• 1815 – reforma administracyjna państwa pruskiego, powstał Provinz Schlesien z przyłączonymi powiatami górnołużyckimi: Wojerce (niem. Hoyerswerda), Lubań (niem. Lauban), Rozbork (niem. Rothenburg) i Zgorzelec (niem. Görlitz)
• 1816 – do Huty Królewskiej (Königshütte, obecnie Chorzów) dostarczony został pierwszy parowóz zbudowany na kontynencie (w berlińskiej Eisengießerei). Ze względu na nieudane próby na torach konnej kolejki przemysłowej został wykorzystany tu jako stacjonarna maszyna.
• 1816-1847 – rozwój górnictwa na Górnym Śląsku, siedmiokrotny wzrost wydobycia
• 1821 – reforma kościelnej administracji, diecezja wrocławska wyłączona przez Piusa VII z archidiecezji gnieźnieńskiej (od 1000 roku) i oddana pod bezpośredni zarząd Watykanu
• 1824
  • utworzenie Sejmu śląskiego we Wrocławiu
  • trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1830 – śląski nauczyciel Ignaz Imsieg wywodzi nazwę Śląska (niem. Schlesien, łac. Silesia) od germańskiego plemienia Silingów.
• 1836 – we Wrocławiu zostało założone Towarzystwo Literacko-Słowiańskie, wśród członków Jan Kasprowicz, Adam Asnyk, Konstanty Damrot, Władysław Nehring
• 1837 – trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1840 – uruchomienie linii omnibusowej we Wrocławiu
• 1842
  • pierwsza linia kolejowa z Oławy do Wrocławia, inaugurowana 12 maja przez pociąg Silesia (od 1847 połączona poprzez Brzeg, Opole, Gliwice,Katowice i Mysłowice z Koleją Warszawsko-Wiedeńską)
  • zmiany we władzach Prus, kilkunastoletnie osłabienie germanizacji: dzieci na Śląsku miały uczyć się w języku rodziców
• 1844 – powstanie tkaczy śląskich
• 1843 – otwarcie linii kolejowej Wrocław – Świebodzice (do Jeleniej Góry od 1867)
• 1843 – trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1845 – w Pszczynie zaczęło ukazywać się polskie czasopismo o nazwie Tygodnik Polski
• 1846
  • otwarcie całej linii Kolei Górnośląskiej Wrocław – Opole – Kędzierzyn – Gliwice – Mysłowice
  • otwarcie linii kolejowej Wrocław-Drezno;
• 1847
  • klęska nieurodzaju wywołała głód w wielu częściach prowincji
  • połączenie kolejowe Wrocław – Berlin
  • połączenie kolejowe Mysłowic przez Szczakową (Galicja) z Krakowem i Warszawą
• 1848
  • wystąpienia na fali Wiosny Ludów
  • język polski w szkołach górnośląskich oraz powiatu sycowskiego i namysłowskiego
  • Józef Lompa rozpoczął wydawanie Dziennika Polskiego
  • maj - wybory do berlińskiego Zgromadzenia Narodowego, wybranych zostało 11 polskich posłów z Górnego Śląska, głównie chłopi, którym przewodził ks. Józef Szafarek z Bytomia
• 2 połowa XIX w.
  • rozwój przemysłu wydobywczego i hutniczego na Górnym Śląsku
  • budowa zagłębia wałbrzyskiego dzięki francuskim kontrybucjom wojennym
• 1848-1849 na terenach Księstwa Cieszyńskiego miejscowa ludność cierpiała jeden z największych w historii głód, nazwany później "głodnymi rokami"; w miejscowości Pogwizdów przetrwały tylko dwie rodziny
• 1851-1855 – Kolej Górnośląska zbudowała publiczną sieć towarowych kolei wąskotorowych, które połączyły w nadchodzących latach większość zakładów przemysłowych powstającej konurbacji sprawnymi ciągami transportu surowców, półfabrykatów i wyrobów
• 1856 – nowa linia kolejowa: Wrocław – Poznań
• 1858 – trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1863 – Konstanty Damrot założył Towarzystwo Polskich Górnoślązaków
• 1869 – Karol Miarka rozpoczyna wydawać w Bytomiu pismo Katolik
• 1872 – trzęsienie ziemi w Sudetach
• 1874 – linia kolejowa Wrocław – Kłodzko
• 1877 – pierwsze konne tramwaje we Wrocławiu (jeździły do 1910)
• 1883 – 31 stycznia - ostatnie zanotowane trzęsienie w Sudetach, wzdłuż linii uskoku: Kowary – Karpacz – Szklarska Poręba, dolina Kamiennej i Kwisy, Świeradów – Czerniawa
• 1884 – konferencja katowicka (Kattowitz Konferenz) – pierwszy światowy kongres syjonistyczny – Leon Pinsker, Hovevei Zion.
• 1885 – tzw. rugi pruskie, władze usunęły z Prus ludność nieposiadającą obywatelstwa
• 1894 – uruchomiona pierwsza linia tramwaju parowego z Gliwic do Bytomia i Piekar Śląskich przez Królewską Hutę. Sieć rozwija się dynamicznie, od 1898 zostaje zelektryfikowana.
• 1897 – wielka powódź na Śląsku
• 1899 – likwidacja polskich korporacji na Uniwersytecie Wrocławskim
• 1900 – 3 lipca - Sejm Śląski uchwalił ustawę przeciwpowodziową, wg niej w latach 1902-1912 powstały zabezpieczenia przeciw osuwaniu głazów, zbiorniki retencyjne i zalesia się stoki gór.
• 1902 – wrocławianin Teodor Mommsen – Nagroda Nobla z literatury za Historię Rzymu
• 1903 – wielka powódź na Śląsku
• 1905 – wrocławianin Philipp Lenard – Nagroda Nobla z fizyki za badania nad promieniami katodowymi
• 1907
  • wrocławianin Eduard Buchner – Nagroda Nobla z chemii za odkrycie fermentacji bezkomórkowej
  • elekcja 7 polskich posłów do sejmu pruskiego
• 1908
  • wrocławianin Paul Ehrlich – Nagroda Nobla z medycyny za badania nad odpornością organizmu
  • ustawa kagańcowa – ograniczenia w używaniu języka polskiego
  • Sejm pruski daje Komisji Kolonizacyjnej możliwość przymusowego wywłaszczania Polaków (70 tys. wywłaszczonych ha)
• 1912 – wrocławianin Gerhart Hauptmann – Nagroda Nobla z literatury za twórczość dramatyczną
• 1918
  • wrocławianin Fritz Haber – Nagroda Nobla z chemii za syntezę amoniaku z pierwiastków składowych
  • 5 listopada podział Śląska Cieszyńskiego wg kryterium etnicznego dokonany przez lokalne rady: polską Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego i Česki Narodní Víbor pro Slezko
• 1919
  • 18 czerwca - podpisano traktat wersalski zawierający plany plebiscytu na Górnym Śląsku
  • 26 stycznia - wysłane z Pragi wojska czeskie zajęły Cieszyn
  • 16 sierpnia - na Górny Śląsku wybuchło I powstanie śląskie
  • podział niemieckiej Provinz Schlesien w ramach reformy administracji na część górną i dolną
  • 27 września - decyzja Rady Najwyższej Ententy o plebiscycie na Śląsku Cieszyńskim (a także Spiszu i Orawie)
  • przyłączenie do Czech powiatu kluczyńskiego leżącego między Opawą, Boguminem i Raciborzem
• 1920
  • 31 stycznia - wojska włoskie i angielskie wkroczyły na tereny plebiscytowe Górnego Śląska i Opolskiego
  • 28 lipca - koniec polsko-czeskiego sporu o Śląsk Cieszyński, 44% jego terenu przypadło Polsce, na Zaolziu pozostało 150 tys. Polaków
  • 19 sierpnia, wybuchło II powstanie śląskie
  • otwarcie polskiego konsulatu generalnego we Wrocławiu
• 1921
  • 20 marca - plebiscyt na Górnym Śląsku
  • 2 maja - wybuch II powstania śląskiego, Wojciech Korfanty dyktatorem;
  • maj-lipiec III powstanie śląskie (22 maja, krwawe walki o Górę Świętej Anny)
  • 20 października - podział Górnego Śląska przez Radę Ambasadorów Ligi Narodów: 29% terytorium i większości przemysłu w rękach polskich; po polskiej stronie pozostało 230 000 Niemców, po niemieckiej 530 000 Polaków.
• 1922
  • czerwiec-lipiec - włączenie przyznanej Polsce części Śląska do II RP
  • 24 września - wybory do Sejmu Śląskiego, Katowice stolicą autonomicznego województwa
  • 7 listopada - utworzenie Administracji Apostolskiej Górnego Śląska
• 1925
  • 28 października, utworzenie diecezji katowickiej
• 1929 – Berlin podpisał konkordat z Watykanem, Wrocław osobną archidiecezją w składzie Niemiec
• 1931 – wrocławianin Friedrich Bergius – Nagroda Nobla z chemii za metodę uwodornienia węgla
• 1934 – naziści rozpoczynają zaplanowany na 10 lat plan likwidacji polskości na Śląsku
• 1938
  • wielka powódź na Śląsku
  • na mocy układu monachijskiego Hitler zajmuje czeskie pogranicze w tym Sudety i Śląsk Opawski;
  • 4 lipca - zjazd młodzieży polskiej z Niemiec na Śląsku Opolskim
  • 21 września - Polska stawia Czechosłowacji ultimatum w sprawie Zaolzia
  • 2 października - wkroczenie wojsk polskich na Zaolzie i do okręgu czadeckiego
• 1939
  • 15 marca - wkroczenie wojsk niemieckich do okrojonych Czech
  • 31 sierpnia - prowokacja gliwicka – wybuch II wojny światowej
• 1941 – hitlerowcy tworzą w Łambinowicach (niem. Lambsdorf) wielki obóz jeniecki dla 200 tys. jeńców, połowa zginie
• 1943 – wrocławianin Otto Stern – Nagroda Nobla z fizyki za wkład w wyznaczenie momentu magnetycznego protonu
• 1944
  • 22 lipca - Manifest PKWN sugerujący przesunięcie granic Polski na Odrę i Nysę Łużycką
  • 25 sierpnia - Wrocław ogłoszony twierdzą, Festung Breslau
• 1945
  • 27 stycznia wkroczenie oddziałów Armii Czerwonej do Katowic

Następny rozdział

• Śląsk polski (1945-)

Poprzedni rozdział

• Śląsk Habsburgów (1526-1740)