Józef Kret

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Józef Kret (ur. 3 lutego 1895 w Staromieściu pod Rzeszowem, zm. 19 sierpnia 1982 w Krakowie) – pedagog, nauczyciel, działacz harcerski i twórca Uniwersytetów Ludowych.

Pochodził z ubogiej rodziny chłopskiej. W Rzeszowie w latach 1907-1914 uczęszczał do gimnazjum, gdzie uwidoczniła się jego pasja społecznikowska. Tu w 1911 r. zetknął się z ruchem skautowym, a rok później zorganizował w Staromieściu pierwsze koło młodzieży wiejskiej i amatorski zespół teatralny, który cieszył się dużym powodzeniem. W czasie I wojny światowej wcielony do armii austriackiej, dostał się do niewoli rosyjskiej. Zwolniony z niej w 1918 r., wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie zajmował się sprawami oświaty. W 1920 r. zdał eksternistycznie maturę i podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ich ukończeniu od 1924 r. był nauczycielem w Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Krakowie, jednocześnie pracując jako wykładowca w Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W1933 r. przeprowadził się na Śląsk, gdzie rozpoczął pracę w Wydziale Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach jako instruktor dydaktyczny. Tu również poznał Gustawa Morcinka, pod wpływem którego rozpoczął swą działalność pisarską i publicystyczną.

Wcześnie zetknął się z ruchem harcerskim, działając społecznie w krakowskiej Komendzie Chorągwi ZHP. Był inicjatorem powołania wydziału drużyn wiejskich w Głównej Kwaterze Harcerzy ZHP. W 1933 wziął udział w harcerskim Jamboree na Węgrzech. Bardzo intensywnie współpracował z harcerstwem polskim na emigracji. W 1936 r. z ramienia Kwatery Głównej prowadził kursy dla organizatorów pracy harcerskiej wśród polonii w USA. Podczas pracy na Śląsku na dorocznym balu harcerskim Józef Kret poznał Zofię Hoszowską-Hoskę, która wkrótce została jego żoną.

W trakcie swej pracy zawodowej i społecznej zetknął się również z instytucją Uniwersytetów Ludowych. Po nawiązaniu współpracy z ich twórcą w odrodzonej Polsce, Ignacym Solarzem rozpoczął propagować tę formę działalności pedagogicznej. W 1937 r. zorganizował Uniwersytet Ludowy w Górkach Wielkich (w 1938 r. przeniesiony do sąsiedniego Nierodzimia) na Śląsku Cieszyńskim.

Kampanię wrześniową w 1939 r. odbył jako oficer rezerwy. Po ucieczce z niewoli osiadł w rodzinnym Staromieściu, gdzie wraz z żoną organizował tajne nauczanie i redagował lokalny podziemny Biuletyn Informacyjny. Od 1940 r. organizował na terenie Małopolski Szare Szeregi. Schwytany 2 maja 1941 r. przez Gestapo, został osadzony w więzieniu w rzeszowskim Zamku, a następnie w więzieniu na Montelupich w Krakowie. 12 sierpnia 1941 r. przewieziono go do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.

Jako jeden z nielicznych przeżył obóz. Opuścił go 8 maja 1945 r. Po zakończeniu wojny reaktywował Uniwersytet Ludowy w Nierodzimiu, przekształcony w 1948 r. w Szkołę Pracy Społecznej, którą kierował do 1952 r. Od 1952 do 1958 r. był nauczycielem Liceum Pedagogicznego w Cieszynie. Jednocześnie w latach 1946-1949 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Skoczowie. W lutym 1946 r. był członkiem Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej. Od 1947 r. był członkiem Stronnictwa Ludowego (od 1949 r.: Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

Po przejściu na emeryturę przez kilka miesięcy prowadził placówkę Uniwersytetu Ludowego w Iławie Żagańskiej, po czym przyjął propozycję pracy w Muzeum Martyrologii w Oświęcimiu, w dziale naukowo-oświatowym. Następnie przez kilka miesięcy pracował jako zastępca dyrektora w Uniwersytecie Ludowym w Wierzchosławicach koło Tarnowa, a w lipcu 1959 roku kierował kursem pedagogicznym pod Warszawą. We wrześniu 1958 roku państwo Kretowie osiedlili się w Krzeszowicach. Zofia podjęła pracę w Liceum Pedagogicznym w Cieszynie, a Józef w 1959 r. na prośbę władz Związku Młodzieży Wiejskiej założył Uniwersytet Ludowy w Rudzińcu koło Gliwic i tam przebywał do 1962 r. Po wyjeździe z Rudzińca Józef Kret przebywał kilka lat w Krzeszowicach, ucząc jeszcze w tamtejszym Liceum Pedagogicznym, po czym przeniósł się wraz z żoną do Krakowa. Tu poświęcił się pracy społecznej w kręgach harcerskich, pisaniu wspomnień i publicystyce. Po kilku latach, ze względu na zły stan zdrowia Józefa, rodzina przeniosła się do niewielkiego domu w Beskidach, na stoku Lubonia Małego. Tu Józef Kret zmarł w 1982 r.

Imię Józefa Kreta nosi Hufiec ZHP w Jastrzębiu-Zdroju.

[edytuj] Bibliografia

Golec Józef, Bojda Stefania: Słownik biograficzny ziemi Cieszyńskiej t. 1, Cieszyn 1993, s. 162-163;
Heska-Kwaśniewicz Krystyna: Józef Kret (1895-1982). Opowieść o harcerskiej wierności, Wydawnictwo "Książnica", Katowice 1997;