Kazimierza Wielka
Z Wikipedii
|
Współrzędne: 50°16'25" N 020°29'04" E
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kazimierza Wielka - miasto powiatowe w województwie świętokrzyskim, do 1998 kieleckim, w powiecie kazimierskim, nad Nidzicą; 5848 mieszkańców (2005).
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] IV w. p.n.e. - 1600 p.n.e.
Pierwsze ślady osadnictwa w widłach Nidzicy i Małoszówki pochodzą sprzed około 6000 lat. U schyłku neolitu żył na tych ziemiach lud, budujący monumentalne grobowce o drewniano–ziemnej konstrukcji. Ich pozostałości odkryte zostały w położonych nieopodal Kazimierzy Słonowicach. Jest to największy tego rodzaju kompleks odkryty w Europie Środkowej.
[edytuj] 1600 p.n.e. - XIV w. n.e.
W epoce brązu na ziemiach współczesnej Kazimierzy Wielkiej zamieszkiwali ludzie z tzw. kultury trzcinieckiej (około 1600 do 1500 p.n.e.). Pozostałością po tej epoce są charakterystyczne kurhany. Jeden z nich odkryty został na wzgórzu Wieszczonka w miejscowości Jakuszowice. Inne znaleziska archeologiczne z tego okresu świadczą o kontaktach miejscowej ludności z przedstawicielami innych kultur.
Pierwsze wzmianki o Kazimierzy Wielkiej pochodzą z 1320 r. Wieś za panowania króla Władysława Łokietka zapisana zostało jako Cazimiria. Na przełomie XIV i XV Kazimierza należała do rodziny Kazimierskich i znajdowała się na granicy dawnej ziemi sandomierskiej i krakowskiej. Wieś mogła być siedzibą rodową Kazimierskich, nie ma jednak co do tego pewności.
[edytuj] XV w. - 1918 r.
W XVI w. po ukształtowaniu się powiatów wieś Kazimierza Mała oraz sąsiednie Jakuszowice znajdowały się powiecie wiślickim województwa sandomierskiego. Natomiast Kazimierza Wielka w powiecie proszowickim województwa krakowskiego.
Przez długi czas Kazimierza Wielka była siedzibą jednego z najludniejszych dekanatów i parafii w diecezji krakowskiej. Pod koniec XVIII wieś stała się własnością rodu Łubieńskich. Od 1815r. miejscowość znajdowała się w granicach Królestwa Kongresowego. W 1845r. powstała tu jedna z pierwszych w Królestwie cukrowni, wybudowana przez hrabiego Łubieńskiego. Pod koniec XIX wieku wieś znalazła się w granicach diecezji kieleckiej. Od 1919r. w granicach województwa kieleckiego.
[edytuj] Po 1918 r.
Pod koniec XIX w. oraz w pierwszej połowie XX, Kazimierza rozwijała się dzięki żyznym glebom oraz cukrowni "Łubna". Miejscowość stała się jednym z ważniejszych ośrodków na południowym Ponidziu. Pod koniec XIX w. miejscowa cukrownia została własnością spółki akcyjnej. Jej prezesem był Julian Tołłoczko. Fabrykę w tym czasie znacznie rozbudowano. Większa część współcześnie istniejących budynków, w tym główny korpus cukrowni, powstała właśnie w tym okresie. Na początku XX wieku odnowiono dwór Łubnickich pochodzący z lat 1752-1755. Wybudowano także budynki mieszkalne dla pracowników oraz basztę (tzw. okrąglak), przeznaczoną na mieszkania dla praktykantów. W tym samym czasie Tołłoczko wybudował pałac według projektu Tadeusza Stryjeńskiego.
5 września 1939 w Kazimierzy doszło do walki z Niemcami, w której poległo 60 żołnierzy 55 Dywizji Piechoty. W 1944 r. miejscowość znalazła się w granicach Republiki Pińczowskiej.
Po II wojnie światowej w Kazimierzy rozwijał się drobny przemysł spożywczy. W 1954 r. Kazimierza Wielka otrzymała status osiedla miejskiego, a w 1959 r. prawa miejskie. Już od 1956 r. była siedzibą powiatu. W latach 60. i 70. ub. wieku, dzięki licznym inicjatywom mieszkańców i ówczesnych władz, miasto przeżyło gwałtowny rozwój. W 1985 r. miastu przyznano Krzyż Partyzancki za udział jego mieszkańców w podziemiu antyhitlerowskim.
[edytuj] Zabytki
- Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1633 r., przebudowany w latach 1894-1895; na ołtarzu głównym z początku XIX w. znajduje się obraz Ukrzyżowania autorstwa Franciszka Smuglewicza; obok kościoła znajdowała się drewniana dzwonnica z XIX wieku, przebudowana w latach 2002-2004
- Zespół pałacowy z XIX w.; park w którym znajduje się m.in. głaz narzutowy o średnicy przeszło 7 metrów; pałacyk z drugiej połowy XIX w. w którym obecnie mieści się Dom Kultury; budynek zarządu cukrowni pochodzący również z tego okresu.
[edytuj] Bibliografia
- Leszek Cmoch "Ponidzie. Przewodnik turystyczny", Kielce 1996, ISBN 83-904488-07
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Miasta: Kazimierza Wielka
Wsie: Boronice • Broniszów • Chruszczyna Mała • Chruszczyna Wielka • Cudzynowice • Cło • Dalechowice • Donatkowice • Donosy • Gabułtów • Głuchów • Gorzków • Gunów-Kolonia • Gunów-Wilków • Góry Sieradzkie • Hołdowiec • Jakuszowice • Kamieńczyce • Kamyszów • Kazimierza Mała • Krzyszkowice • Lekszyce • Łękawa • Łyczaków • Marcinkowice • Nagórzanki • Odonów • Paśmiechy • Plechów • Plechówka • Podolany • Sieradzice • Skorczów • Stradlice • Słonowice • Wielgus • Wojciechów • Wojsławice • Wymysłów • Zagórzyce • Zięblice • Zysławice
Siedziba gminy: Kazimierza Wielka
Miasta: Kazimierza Wielka • Skalbmierz
Gminy miejsko-wiejskie: Kazimierza Wielka • Skalbmierz
Gminy wiejskie: Bejsce • Czarnocin • Opatowiec
