Koźmin Wielkopolski
Z Wikipedii
Współrzędne: 51°49'26" N 017°27'19" E
| Koźmin Wielkopolski | |||||
|
|||||
| Województwo | wielkopolskie | ||||
| Powiat | krotoszyński | ||||
| Gmina - rodzaj |
Koźmin Wielkopolski miejsko-wiejska |
||||
| Burmistrz | Maciej Krzysztof Bratborski | ||||
| Powierzchnia | 5,86 km² | ||||
| Położenie | 51° 49'26'' N 17° 27'19'' E |
||||
| Liczba mieszkańców (2004) - liczba ludności - gęstość |
6718 1146,4 os./km² |
||||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
62 | ||||
| Kod pocztowy | 63-720 | ||||
| Tablice rejestracyjne | PKR | ||||
|
Położenie na mapie Polski
  Koźmin Wielkopolski
|
|||||
| TERC10 (TERYT) |
4304012034 | ||||
|
Urząd miejski3
Stary Rynek 1163-720 Koźmin Wielkopolski tel. 62 721-60-88; faks 62 721-67-56 |
|||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Koźmin Wielkopolski (do końca 1996 Koźmin) to miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koźmin Wielkopolski.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 6718 mieszkańców.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Koźmin leży w zachodniej części Wysoczyzny Kaliskiej (zwanej też od Koźmina Wlkp. Koźmińską) nad rzeką Orlą. Leży w odległości około 15 km od Krotoszyna i około 40 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Krzyżują się tu drogi krajowa i wojewódzka:
oraz linie kolejowe:
[edytuj] Gospodarka
Nieduży ośrodek przemysłowy. Przemysł przetwórczy reprezentowany jest przez gałęzie: metalową, drzewną, spożywczą i chemiczną. Lokalny, międzygminny ośrodek usługowy i handlowy.
[edytuj] Historia
Gród z podgrodziem istniał tu już w XII wieku, prawa miejskie Koźmin otrzymał przed rokiem 1318. W 1338 roku Kazimierz III Wielki darował miasto Maćkowi Borkowicowi, który zbudował w Koźminie zamek. Po upadku wojewody miasto wielokrotnie zmienia właścicieli. W XVI wieku był własnością rodu Górków, po nich między innymi Sapiehów. W czasach I Rzeczypospolitej należał do najsilniejszych grodów w Wielkopolsce. W XVI wieku był tu znaczny ośrodek sukienniczy, a w XVII wieku znany ośrodek reformacji (w 1561 roku bracia czescy otworzyli w Koźminie drukarnię). W 1906 roku miał miejsce w Koźminie strajk dzieci szkolnych. Już w listopadzie 1918 roku sformowano tu Radę Robotniczo-Żołnierską oraz, po wybuchu powstania wielkopolskiego, kompanię żołnierską. Zakończenie II wojny światowej nastąpiło w Koźminie 23 stycznia 1945 roku. W 1875 wybudowano linię kolejową, co przyspiesza rozwój miasta w tym czasie. W latach 1887-1932 miasto powiatowe (powiat koźmiński). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego. Przed rokiem 1875 i od 1999 w powiecie krotoszyńskim.
[edytuj] Zabytki
- zamek z pierwszej połowy XIV wieku, wybudowany przez Maćka Borkowica, murowany z cegły, tynkowany z wyjątkiem wieży, wielokrotnie przebudowywany (w XVI wieku przez Górków, w stylu renesansowym, w XVIII wieku, w 1865 roku), z pierwotnego założenia zachowały się wieża zamkowa, czworokątny dziedziniec oraz fragment fosy (obecnie alpinarium), według legendy zamek miał być połączony tunelem z parkiem pałacu w Dobrzycy,
- kościół parafialny Najświętszej Marii Panny i świętego Wawrzyńca, wzniesiony w 1462 roku przez Hińczę z Rogowa, rozbudowywany (1670-1677), przebudowywany (XVIII wiek), w stylu barokowym, murowany z cegły, otynkowany, o układzie bazylikowym, z trzema nawami i wieżą z blaszanym hełmem,
- sklepienie z dekoracją stiukową,
- manierystyczny ołtarz głównym z lat 1600-1630, trzykondygnacyjny, z licznymi rzeźbami i płaskorzeźbami (między innymi rzeźba Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny z dawnego gotyckiego ołtarza z końca XV wieku), z których wiele było stylizowanych na te z krakowskiego ołtarza mariackiego Wita Stwosza,
- prezbiterium,
- nagrobek Andrzeja i Barbary Górków, renesansowy, wykuty w piaskowcu i czarnym marmurze przed 1583 rokiem,
- epitafium zmarłej w czasie zarazy w 1606 roku Barbary z Winklerów,
- belka tęczowa z grupą pasyjną,
- kaplica,
- kuta żelazna krata zamykająca wejście do kaplicy, renesansowa,
- rzeźba Matka Boska, gotycka, z XV wieku,
- rzeźba ludowa Chrystus Frasobliwy,
- obrazy czterech koźmińskich uczonych (Mikołaj, Albin i Aleksy - docenci Akademii Krakowskiej, Benedykt - profesor Akademii Krakowskiej, zasłużony dla rozwoju Biblioteki Jagiellońskiej, XV i XVI wiek),
- obraz tak zwanej szkoły wielkopolskiej Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, malowany na desce, z XVI wieku,
- dwie kropielnice kamienne przyozdobione ludzkimi maskami, romańskie,
- stalle i ambona z XVII wieku,
- dzwon z 1546 roku,
- kościół i klasztor pobernardyński Najświętszej Marii Panny i świętych Stanisława i Franciszka, wzniesione w latach 1648-1670, barokowe, kościół otoczony krużgankiem, bogate wyposażenie wnętrza z XVIII wieku, klasztor przebudowywany w 1828 roku na więzienie po uprzedniej kasacie zakonu (1818), całość rewaloryzowana w latach 1885 i 1968,
- kościół cmentarny Trójcy Świętej, drewniany, wzniesiony w 1570 roku, odnowiony gruntownie w XIX wieku, kryty gontem,
- dawny szpital, konstrukcji szkieletowej, z XVIII wieku,
- wiatrak-koźlak,
- kamieniczki mieszczańskie, klasycystyczne.
[edytuj] Przyroda
- Park Miejski z urozmaiconą pergolami aleją grabową, stawem oraz stanowiskiem okazów bażantów
- Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy
[edytuj] Sport
Koźmiński Klub Sportowy Biały Orzeł Koźmin Wielkopolski, polski klub piłkarski z miejscowości Koźmin Wielkopolski, w powiecie krotoszyńskim, grający w sezonie 2006/2007 w IV lidze, grupie wielkopolskiej południowej.
Oficjalna strona Białego Orła Koźmin Wlkp.
[edytuj] Znane osoby związane z Koźminem
- Witold Celichowski - prawnik, działacz polityczny
- Zygmunt Czarnecki - prawnik, działacz samorządowy, starosta koźminski
- Stanisław Czernik - poeta
- Aron Heppner - judaista, historyk
- Szymon Jabczyński - kapelan klasztoru ss. Cystersek w Ołoboku
- Franciszek Kociński - dziekan dekanatu koźmińskiego
- Maćko Borkowic - możnowładca
- Stanisław Śniatała - dziekan dekanatu koźmińskiego, radca duchowny, szambelan papieski
- Dymitr Weiher - kasztelan gdański, właściciel Koźmina
- Bronisław Sikorski - dowódca sztabu "Grupy Południe" w Wodzisławiu- podczas III powstania śląskiego.
[edytuj] Górkowie
- Andrzej I Górka
- Łukasz II Górka
- Łukasz III Górka
- Wojtek I Górka
