Kolonie Polski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Uwaga ten artykuł nie odnosi się do terytoriów zamorskich będących w posiadaniu Polski. Odnosi się raczej do kolonii kurlandzkich i kolonii, które były w planach za czasów II Rzeczypospolitej.

Spis treści

1 Kurlandia i Semigalia
2 Kolonie Kurlandii
3 Polski Kacykat Kamerunii
4 Kolonie planowane za II RP
5 Linki zewnętrzne (i szablon)

[edytuj] Kurlandia i Semigalia

W 1661 wielki mistrz zakonu Kawalerów Mieczowych Gotthard Kettler oddał Inflanty Królowi Polski i Wielkiemu księciu Litwy Zygmuntowi II Augustowi, który w zamian za ten miły gest nadał mu w dziedziczne lenno Ksiestwo w Kurlandii i Semigalii. Sto lat później jego wnuk Książę Kurlandii i Sermigalii Jakub Kettler zaczął myśleć o Terytoriach zamorskich. Państwo to było lennem Polski i Litwy (od 1569, Rzeczypospolitej w latach 1561-1795, czyli w okresie całego swego isnienia zakończonego III rozbiorem Polski.

[edytuj] Kolonie Kurlandii

Kurlandzki książę Jakub Kettler kształcąc się na zachodzie Europy zaobserwował iż wielkie sumy pieniędzy powstawły w wyniku przyworzenia z posiadłości zamorskich do Europy egzotycznych towarów. Po powrocie do swojego kraju, chcąc zyskać posiadłości zamorskie zaryzykował wykorzystując swój jedyny atut, którym był fakt, że jego kraj stanowił centrum eksportu drewna i smoły, służących do budowy statków. Chociaż osadnicy byli głównie pochodzenia niemieckiego to kształtowali kurlandzki, a pośrednio polski kolonializm.

[edytuj] Nowa Kurlandia

Nowa Kurlandia leżała na karaibskiej wyspie Tobago w archipelagu Małych Antyli.

Po raz pierwszy na wyspie zamieszkali osadnicy kurlandzcy w 1637, którzy założyli osadę, która zostala jednak zlikwidowana. Druga (1639) i trzecia (1642) pruba kolonizacji nie powiodła się. Dopiero za czwartym razem udało się utworzyć osadę. 20 maja 1654 kurlandzki statek wojenny "Das Wappen der Herzogin von Kurland" zacumował na Tobago, a jego dowódca Willem Mollens ogłosił wyspę nową kolonią Kurlandii pod nazwą Nowa Kurlandia. Założył fort (Jekabforts) i osadę (Jacobstadt - obecnie Plymouth) na północzno-zachodnim wybrzeżu wyspy. Jeszcze tego samego roku powstała konkurencyjna kolonia (holenderska) na południowo-zachodnim wybrzeży wyspy pod nazwą Nieuw Vlissingen. W 1659 Holandia zajęła kurlandzkie posiadłości na wyspie. Wynikało to z sytuacji w Europie i osłabienia Kurlandii w wyniku drugiej wojny północnej. Po zakończeniu wojny pokojem oliwskim Kurlandia odzyskała swe posiadłości na wyspie, jednak już w 1666 Kurlandczycy opuścili Tobago, by powrócić i zająć (na krótko) fort Jekabforts w 1668. Kurlandia utworzyła na nowo swą kolonie w 1680, jednak w marcu 1683 wyspa została całkowicie opuszczona. Kurlandia ponownie zajęła wyspę w czerwcu 1686 roku i ostatecznie ją opuściła w maju 1690. Mimo to Kurlandia zgłaszała roszczenia wobec wyspy do czasu liwkwidacji w wyniku III rozbiór Polski w 1795.

[edytuj] Okres zasiedlania Tobago przez Kurlandczyków

1637 = pierwsza kolonizacja - nieudana
1639 = druga kolonizacja - nieudana
1642 = trzecia kolonizacja - nieudana
1654-59 = czwarta kolonizacja - udana
1660-66 = piąta kolonizacja - odzyskanie pisiadłości na wyspie, udana
1680-83 = dziesiąta kolonizacja - udana
1686-90 = jedenasta kolonizacja - udana

[edytuj] Gubernatorzy kurlandzcy na Tobago

L.p.	Imię i nazwisko	Objął urząd	Złożył urząd
1.	Edward Marshall	1642	1643
2.	Cornelius Caroon	1643	1650
3.	Adrien Lampsius	1654	1654
4.	William Molleyns	1654	1655
5.	Hubert de Beveren	1655	1658
6.	Christopher von Kayserling	1658	1658
7.	brak danych	1658	1677
8.	brak gubernatora	1677	1680
9.	brak danych	1680	1684
10.	brak gubernatora	1684	1795

[edytuj] Toco

Toco - do napisania

[edytuj] Gambia

Kurlandzkie forty nad rzeką Gambia

Wyspa James w roku 2004

Na podstawie artykułu kurlandzka kolonizacja w Gambii:

Gambia obecnie jest małym afrykańskim państwem. W latach 1651-64 była to oficjalnie kolonia Kurlandii.

W 1650 książę Jakub Kettler wysłał majora Heinrich Focka z dwoma statkami nad rzekę Gambia. 26 października 1651 nabył od tubylczego króla Nuimi leżącą na rzece Wyspę Św.Andrzeja (nazwę nadali jej Portugalczycy, którzy odkryli wyspę w XVI wieku) oraz skrawek lądu na północnym brzegu rzeki w okolicach dzisiejszego Jufureh. Admirał Heinrich Fock został gubernatorem Gambii. Zbudował posterunek handlowy Fort Jakob i koścół ewangelicki (na Wyspie Św.Andrzeja) i Fort Jillifree (w obenym Jufureh). Kurlandzczycy wydzierżawili od króla Kombo Wyspę Św.Marii (nazwę nadali również Portugalczycy) i założyli tu mniejszy posterunek handlowy Fort Bayona. Gubernatorzy Gambii z okresu kolonizacji kurlandzkiej żyli w dobrych stosunkach dyplomatycznych z królami gambijskich plemion. Niewolników przywozili im kupcy Diula z głębi kontynentu. Niewolnicy byli również wysyłani do Nowej Kurlandii (kolonii kurlandzkiej na Tobago). Osadnicy uczyli się języka i zwyczajów tubylców. Tubylcy byli nawracani na Chrześcijaństwo. Książę Jakub Kettler traktował gambijskich królów jak równych sobie i utrzymywał dobre stosunki dyplomatyczne. Władcy z Gambii przysyłali własne poselstwo do Mitawy (stolicy Kurlandii i Semigalii). Stosunki kurlandzko-gambijskie były tak dobre, że tubylcy wysyłali silne wojsko do obrony kurlandzkich fortów przed Holendrami, którzy mimo to okupowali "Gambię Kurlandzką" dwa razy (4 lutego 1659-10 czerwca 1660 i 3 lipca 1660-2 sierpnia 1660). Podczas II wojny północnej książę Jakub Kettler dostał się do szwedzkiej niewoli co spowodowało koniec kolonizacji kurlandzkiej w Afryce. Lecz w 1660 gubernator Otto Stiel doprowadził do restauracji Gambii Kurlandzkiej. Jednak 19 marca 1661 Brytyjczycy zagarneli posiadłośći Kurlandii w Afryce. Kolejne pruby kolonizacji były nieudane. 17 listopada 1664 Kurlandia oficjalnie zrzekła sie praw do Gambii w zamian za uznanie jej praw do kolonizacji Małych Antyli.

[edytuj] Kurlandzcy gubernatorzy Gambii

L.p.	Imię i nazwisko	Objął urząd	Złożył urząd	Komentarz
1.	Heinrich Fock	26 października 1651	1654
2.	Otto Stiel	1654	1659	pierwszy raz
3.	brak gubernatora	1659	1660	okupacja holenderska
4.	Otto Stiel	1660	19 marca 1661	drugi raz

[edytuj] Polski Kacykat Kamerunii

W 1882 Stefan Szolc-Rogoziński zorganizował ekpedycje do Kamerunu, który w owym czasie był jednym z ostatnich niezbadanym rejonów świata. Wyprawa była oficjalnie wyprawą odkrywczą, jednak prawda była inna. Chodziło o znalezienie dobrego mniejsca dla kolonizacji polskiej. Prawda wyszła najaw w 1932, gdy jeden z uczestników owej ekspedycji Leopold Janikowski powiedział prawdę. Do tej pory nie wiadomo jak Rogoziński wyobrazał sobie istatnie kolonii bez metropoli, gdyż polska była podzielona między trzy państwa.

Rogoziński dokonał wielu odkryć w Kamerunie. Wiosną 1884 r. pisał: “...główny kacyk, a mianowicie król Jerzy z Boty, oddał rządy nad swym krajem w moje ręce, wkrótce zaś poszli za nim i inni sąsiedni kacykowie. Nabyłem równocześnie własność ziemską owych klanów, posiadając takim sposobem i ziemię, i rządy nad krajowcami takowej”. Oznacza to, że założył w Kamerunie kolonię. Miała około 30 km² powierzchni. Jednak podobnie jak to było z Gambią i Nową Kurlandią kololnia nie przetrwała długo. Jeszcze w 1884 pojawiły się okręty niemieckie. Niemcy w trybie expresowym rozpoczęli podpisywać układy z tubylcami i nabywać ich ziemię we władanie. Jakby tego było mało z drugiej strony nadciągali Brytyjczycy. Stefan Szolc-Rogoziński wiedział, że to już koniec. 28 sierpnia podpisał układ z Brytyjczykami, który głosił między między innymi: “Jej Królewska Mość, Królowa Wielko-Brytanii i Irlandii etc. etc. stosując się do życzenia p. S. S. Rogozińskiego i Króla i Kacyka Boty, podejmuje się rozpościerać nad nimi i nad krajem znajdującym się pod ich władza i jurysdykcją Swą łaskawą opiekę i protekcję”.

Mimo to na Kongresie berlińskim w 1885 cały Kamerunm przeszedł pod władzę niemiecką (Kamerun Niemiecki)

[edytuj] Kolonie planowane za II RP

[edytuj] Angola

W 1928 Kazimierz Głuchowski (przezes Związku Pionierów Kolonialnych) wybrał się do Lizbony w celu umożliwienia polskiej kolonizacji w portugalskiej Angoli. Wkrótce do portugalskiej, afrykańskiej kolonii wybrała się ekspedycja zwiadowcza. Wg ekspedycji kraj nadawał się pod osanictwo, ale wymagał dużej inwestycji (jedna plantacja kosztowała 10 tys.$. 1$ = 48 zł). W 1929 Liga Morska i Kolonialna rozpoczęła próby kolonizacji portugalskiej kolonii Angoli. Wysłano tam kilku pionierów z zadaniem założenia plantacji. Temat Angloli nie schodził z polskich gazet co doprowadziło do klęski. Pod koniec 1930 w brukowej prasie pojawiły się rewelacje, że Polska przejęła od Portugalii Angolę. Zaniepokoiło to Lizbonę, która niszczyła wszystkie plany kolonizacji.

[edytuj] Paraná

W 1933 roku delegat Ligi, emerytowany generał Stefan Strzemieński, zawarł umowę z rządem brazylijskiego stanu Paraná, w której w zamian za zobowiązanie wybudowania 138 km torów brakujących do ukończenia linii kolejowej Riozinho Guarapuava, Parana udostępniłaby prawo jej użytkowania przez 60 lat oraz 2 mln hektarów pod osadnictwo. W 1936 w rękach Ligi znajdowało się 1,5 mln hektarów. W tym też roku wysłano do Parany 41 polskich rodzin, które osadzono w polskim osiedlu - Morska Wola. Jednak z powodu złych sosunków z brazylijskimi sąsiadami MSZ zaproponowało Lidze likwidację kolonii w Brazylii (co Liga uczyniła). Liga ponownie musiała przyznać się do porażki.

[edytuj] Kolonie niemieckie i francuskie w Afryce

Z powodu przeludnienia w Polsce planowano wywiezienie Żydów z Polski. W tym celu 9 maja 1936 odbyła sie konferencja w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Oficjalnie uzgodniono, że Polska musi pozyskać jedno z afrykańskich terytoriów. Rozważano przejęcie Togo i Kamerunu. Po Wielkiej Wojnie Francja i Wielka Brytania podzieliły między siebie dawne protektoraty (schutzgebiete) niemieckie. Polska nic nie otrzymała. Liga Morska i Kolonialna domagała się 10% wszystkich koloni niemieckich czyli od. 300 tys.km². Planowano przejąć Togo i Kamerun, lecz nie zgodziły się mocarstwa kolonialne zarządzające tymi terytoriami z ramienia Ligi Narodów (Anglia i Francja). Prekursor syjonistów Teodor Herzl planował utworzenie Izraela na obszarze Ugandy. Negocjowano z Francją nadanie Polsce Gwinei lub Madagaskaru (wtedy pojawiło się hasło Żydzi na Madagaskar). Planowano również przesiedlić galicyjskich Ukraińców do Boliwii, gdzie mieli zostać spolonizowani.

[edytuj] Liberia

Gdy żadne z mocarstw kolonialnych nie chciało się dzielić swymi posiadłościami. Podjęto więc rozmowy z rządem Liberii w sprawie kolonizacji ich kraju. Liga miała wysłać do Liberii (na koszt jej rządu!) ekspertów finansowych i sanitarnych. Miała otrzymać ziemię pod 50 plantacji, obywatele Polski orzymali takie samo prawo co obywatele Liberii. W razie wybuchu wojny w Europie Polska mogła zaciągnąć pod broń 100 tys. Liberyjczyków do armii pomocniczej. Choć początkowo perspektywy oceniano bardzo pozytywnie, co zdawały się potwierdzać wyniki sprzedaży polskich towarów, sytuacja szybko zaczęła się psuć. Zawodziła bowiem komunikacja z krajem, na plantacje kolejno spadały klęski żywiołowe w postaci szarańczy i suszy, eksportowano także towary coraz gorszej jakości, co psuło opinię wszystkim polskim kupcom. Kolonizacje zniwelował traktat amerykańsko-liberyjski, który utworzył z Liberii protektorat USA.

[edytuj] Mozambik

Jeszcze w sierpniu 1939, gdy na granicy polsko-niemieckej zbierały się wojska Rzeszy, Polska chciała zbrojnie odebrać Portugalii Mozambik.

[edytuj] Antarktyda

W marcu 1939 polskie MSZ wysłało do ambasad w Waszyngtonie i Londynie tajnie pisma z proźbą o informacje, które części Antarktydy należą do USA i Wielkiej Brytanii, a które są niezajęte. Plany zajęcia Antarktydy zniwelował wybuch wojny polsko-niemieckiej 1 września 1939.

[edytuj] Liga Morska i Kolonialna

Na podstawie artykułu Liga Morska i Kolonialna

Oraganizacja społeczna, która powstała w 1930 z przekształcenia Ligi Morskiej i Rzecznej. Kierował nią generał Mariusz Zaruski. Powstała z inicjatywy kontradmirała rosyjskiej floty Kazimierza Porębskiego

Jej celem było pozyskanie terytoriów zamorskich dla Polski (np. uzyskanie Madagaskaru od Francji i zbrojne odebranie Mozambiku Portugalii). Działała na rzecz rzobudowy floty morskiej i rzecznej. Wydawała miesięcznik "Morze" i kwartalnik "Sprawy Morskie i Kolonialne". W 1934 kupiła cześć brazylijskiego stanu Paraná i założyła tam osiedle dla polskich kolonistów - Morska Wola. W latach 30. XX w. prowadziła zbiórkę pieniędzy na Fundusz Obrony Morskiej. Podpisała traktat z Liberią dotyczący kolonizacji tego kraju przez Polskę.

Rezultatem tej zbiórki było m.in. zbudowanie okrętu podwodnego "Orzeł" i ścigaczy morskich. W 1939 liczyła prawie 1 mln członków. Zaprzestała działalności po rozpoczęciu wojny polsko-niemieckiej.
W 1944 została zreaktywowana pod nazwą Liga Morska i ostatecznie zlikwidowana w 1953.