Wodniczka (ptak)
Z Wikipedii
| Wodniczka | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ptaki |
| Podgromada | Neornithes |
| Nadrząd | neognatyczne |
| Rząd | wróblowe |
| Podrząd | śpiewające |
| Rodzina | pokrzewkowate |
| Gatunek | wodniczka |
| Nazwa systematyczna | |
| Acrocephalus paludicola | |
Wodniczka (Acrocephalus paludicola (Vieillot, 1817)) - niewielki ptak wędrowny z rodziny pokrzewkowatych, zamieszkujący wschodnią Europę i zachodnią Azję po Ural, w pasie klimatu umiarkowanego. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem w skali globalnej. Na całym świecie żyje zaledwie ok. 20 tys. par, głównie w Polsce, Niemczech, na Białorusi, Litwie, Łotwie, Ukrainie, Węgrzech i zachodniej Rosji.
Jeszcze w początkach XX wieku zasięg występowania wodniczki obejmował dużą część Europy zachodniej i środkowej (Holandia i Belgia, Niemcy, Bałkany). Od lat 60. i 70. obserwuje się drastyczny spadek jej liczebności, a w wielu rejonach całkowity zanik. Jest to spowodowane przede wszystkim kurczeniem się odpowiednich miejsc lęgowych - człowiek osusza tereny podmokłe, reguluje rzeki, rozbudowuje infrastrukturę komunikacyjną i na inne sposoby przekształca środowisko naturalne. Z drugiej strony, łąki bagienne na których zaniechano wypasu bydła lub wykaszania zarastają trzciną i krzewami, co również nie jest korzystne dla wodniczki.
Wodniczka zimuje w zachodniej Afryce, jednak dokładne miejsca zimowania są słabo poznane. Ostatnie badania wskazują na Park Narodowy Djoudj w Senegalu [1]. Przeloty IV-VI i VII-X. Rejestrowanie zaobrączkowanych ptaków skłoniło naukowców (De By, 1990) do wysunięcia teorii o nietypowej trasie wędrówki wodniczek: ptaki nie migrują bezpośrednio na południe, ale najpierw "krótkimi skokami" udają się na zachód - w kierunku Francji, Belgii i Holandii, zatrzymując się na terenach zasobnych w pożywienie. Zebrawszy odpowiednią ilość tłuszczu, rozpoczynają jednorazową dłuższą wędrówkę na południe, przez Półwysep Iberyjski do Afryki [2].
W Polsce jest to nieliczny ptak lęgowy na północy kraju. Jej liczebność szacuje się na 2900-2950 śpiewających samców [3] - jest to największe skupisko wodniczki w Unii Europejskiej. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu obserwowano gniazdowanie wodniczki niemal na całym niżu, wzdłuż dolin rzecznych, nad zalewami i na podmokłych łąkach; większość tych stanowisk jednak już zanikła. Stosunkowo najliczniej występuje na Bagnach Biebrzańskich (co najmniej 1000 śpiewających samców) i w dolinie Narwi. Inne, izolowane stanowiska to torfowiska węglanowe pod Chełmem i rejon ujścia Odry (rezerwat przyrody Karsiborska Kępa). Do niedawna występowała też w rejonie środkowej Warty.
- Cechy gatunku
- Obie płci ubarwione jednakowo. Podobna do rokitniczki, lecz przez środek głowy biegnie biały pasek otoczony z obydwu stron paskami w kolorze czarnym. Przez górną część oka przebiega biała brew. Wierzch ciała brązowy, ale w porównaniu do rokitniczki ma odcień bardziej piaskowy i ciemniejsze, intensywne kreskowanie, podkreślone jaśniejszymi pasami. Kuper rdzawy, brązowo kreskowany. Spód ciała jasny, na piersi i po bokach drobno kreskowany.
- Wymiary średnie
- dł. ciała 13 cm
rozpiętość skrzydeł 19 cm
waga 12 g - Biotop
- Wymagania siedliskowe bardzo wysokie. Zamieszkuje żyzne torfowiska, podmokłe, rozległe łąki porośnięte turzycą z nielicznymi krzewami oraz rozlewiska nie głębsze niż 10-15 cm.
- Gniazdo
- Podobne wielkością i usytuowaniem do gniazda rokitniczki, doskonale ukryte wśród roślinności, zawsze kilkadziesiąt centymetrów ponad powierzchnią gruntu lub wody. Samce są poligamiczne i w ogóle nie zajmują się potomstwem, dlatego też niektóre z nich opuszczają tereny lęgowe już na początku lipca.
- Jaja
- Bardzo podobne do jaj rokitniczki, o średnich wymiarach 16x12 mm. Składane są w liczbie 5-6 w połowie maja, a niektóre pary przystępują do drugiego lęgu w czerwcu.
- Wysiadywanie
- Od złożenia ostatniego jaja trwa przez ok. 14 dni. Młode opuszczają gniazdo po ok. 18 dniach.
- Pożywienie
- Wyłącznie drobne owady.
- Ochrona
- Objęta ochroną gatunkową.
Polska jest sygnatariuszem europejskiego porozumienia w sprawie ochrony wodniczki, podpisanego w lipcu 2004 roku. Projekt pod nazwą Ochrona wodniczki Acrocephalus paludicola w Polsce i Niemczech będzie trwał od 2005 do 2010 roku i pochłonie kwotę 5,4 mln EUR, z czego 75% sfinansuje unijny fundusz LIFE-Nature (ochrona unikatowych siedlisk ptaków, płazów i wodnych ssaków oraz odbudowy transkontynentalnych szlaków migracji zwierząt). Realizacją polskiej części planu ochrony zajmuje się (wraz z partnerami) Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Jego działania obejmują:
- monitoring, polegający na regularnych i porównywalnych kontrolach w znanych i potencjalnych stanowiskach występowania. Corocznie wykonuje się kontrole na trzech wybranych powierzchniach w każdym z trzech najważniejszych obszarów występowania wodniczki (Podlasie, Polesie i Pomorze Zachodnie), a ponadto raz na 4 lata - ogólnopolską inwentaryzację.
- wykup terenów, na których występuje wodniczka, i tworzenie tam rezerwatów ornitologicznych. Pierwszy tego typu społeczny rezerwat powstał już w 1993 roku na 177 ha podmokłych łąk na Kępie Karsiborskiej u ujścia Odry. W rezerwatach jest prowadzona gospodarka zapobiegająca niepożądanemu zarastaniu wysoką roślinnością: wypas zwierząt i koszenie łąk lub trzcinowisk. Ponadto podejmuje się działania mające na celu przywrócenie prawidłowych stosunków wodnych. W związku z programem ochrony wodniczki, na przełomie 2005/2006 roku OTOP zaplanowało zakupienie ok. 1,5 tys. ha podmokłych łąk na Podlasiu i Pomorzu Zachodnim. W sumie powstaną liczące 42 tys. ha enklawy dla wodniczki.
- edukację i inne działania mające na celu zwiększenie świadomości konieczności ochrony gatunku w Polsce.
- tworzenie mechanizmów prawnych i finansowych, zapewniających właściwe utrzymanie terenów będących siedliskiem wodniczki.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- ↑ url http://www.birdlife.org/news/news/2007/02/aquatic_warbler_senegal.html 22-02-2007
- ↑ artykuł The right stripes w: Birdwatch sierpień 2003
- ↑ Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław, ss. 629-633
