Češka Republika

From Wikipedia

Češka Republika
{{{izvorno_ime}}}


(Zastava)	(Grb)

Geslo: Pravda vítězí! (češki; „Istina pobjeđuje“)

Himna: Kde domov můj

Službeni jezik:

češki jezik

Glavni grad:

Prag

Predsjednik:

Václav Klaus

Predsjednik Vlade:

Mirek Topolánek

Površina:
- ukupno:
- % vode:

114. po veličini
78,866 km²
2%

Stanovništvo:
- ukupno (2006.):
- Gustoća:

78. po veličini
10,268,607
130/km²

Neovisnost:

1. januara, 1993

Valuta:

češka kruna (CZK) (haléřů)

Vremenska zona:

UTC +1
UTC +2 ljeti

Internetski nastavak:

.cz

Pozivni broj:

420

Češka Republika (ČR, Češka) (češki: Česká republika, ČR, Česko) je kontinentalna država u srednjoj Evropi. Graniči se sa Poljskom na severu, Nemačkom na severozapadu i zapadu, Austrijom na jugu, i Slovačkom na istoku. Glavni i najveći grad je Prag (1,2 miliona stanovnika), važna turistička destinacija. Češka Republika sastoji se od istorijskih zemalja: Bohemije, Moravske, i češke Šleske; ovo trojstvo prisutno je i na državnom grbu. Članica je Evropske unije i Severnoatlantskog saveza (NATO).

Češko ministarstvo spoljnih poslova je 1993. saopštilo da se skraćeno ime Češka (češki: Česko) ima koristiti u svim prilikama izuzev zvaničnih dokumenata i punih imena vladinih institucija. Ovo emocionalno pitanje je međutim i dalje kontroverzno u samoj Češkoj Republici, a kraći naziv nije ušao u upotrebu ni u drugim svetskim jezicima.

[uredi - уреди] Državni simboli

Himna Češke je pesma „Kde domov můj?“ („Gde mi je kuća?“), koja je predstavljala Češku u himni nekadašnje Čehoslovačke.

Grb Češke čini na četvrtine izdeljeni novofranački štit u čijim se delovima nalaze grbovi istorijskih oblasti koje čine Češku (Bohemije, Moravske, Donje Šleske).

Zastavu Češke čine dve horizontalne linije: bela (na vrhu) i crvena (na dnu),dok je uz koplje dodat plavi ravnokraki trougao.

Ista zastava se koristila i ako zastava Čehoslovačke,ali ju je Češka nastavila koristiti bez obzira na odluku da je ni jedna od zemalja(Slovačka i Češka) neće koristiti.

[uredi - уреди] Istorija

Glavni članak: Istorija Češke Republike

O naseobinama na teritoriji Češke Republike još oko 28.000 godina pre nove ere govori niz arheoloških nalaza. Od trećeg veka pre nove ere naseljljavaju je Kelti, a od 1. veka i Germani. Sloveni su se na područje Češke Republike doselili u 5. veku, a u 7. veku oformili Samovo carstvo. Godine 833.na području Moravske, Slovačke, severne Mađarske i zapadnog zakarpatskog kraja nastaje Velikomoravsko carstvo, koja vremenom raste i obuhvata i Češku (890–894), Šlesku, Lužice, Malopoljsku, i deo Mađarske. Velika Morava, od koje se Češka otcepila 894, nestala je pod udarom Mađara 907. godine.

Češka država se rađa u drugoj polovini 9. veka, kada je ustoličen prvi češki knez iz dinastije Pržemislovića, Borživoj. U 10. i 11. veku država se konsoliduje, pripaja Moravsku i postaje kraljevina. Češka kraljevina bila je značajna regionalna sila, i svoj vrhunac dostiže za vreme poslednjih Pržemislovića (Pržemisla II Otakara, Vaclava II), te (i pre svega) moćnog Karla IV iz luksemburške dinastije. Međutim, husitski ratovi u 15. veku, i kasnije tridesetogodišnji rat u 17. veku imali su razarajući učinak.

1526. godine na češki tron definitivno stupa dinastija Habzburgovaca, koja je zemlju pripojila Habzburškoj monarhiji. Masovni ustanci su podizani 1547. i 1618. godine. Kada su u maju 1618. godine habsburški činovnici izbačeni kroz prozor u praškom Hradu (događaj koji se u češkoj istoriji označava slikovitim nazivom defenestracija), otpočeo je i tridesetogodišnji rat. Ustanici su poraženi, zarobljeni najoštrije kažnjeni, a zatim se počelo sa nasilnom rekatolizacijom čeških protestanata. Reforme Josifa II 1781. godine donele su kraj vazalstva i početak verske tolerancije. Od kraja 18. veka, u češkim zemljama se formira narodni pokret za obnovu češke kulture i jezika, a kasnije ističe i zahtev za političkom moći.

Nakon poraza Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, češke zemlje su se osamostalile i zajedno sa susednim Slovacima 28. oktobra 1918. godine formirali novu državu, Čehoslovačku (češki: Československo), tzv. "prvu republiku", koja je obuhvatala i teritoriju zakarpatske Rusije (danas Ukrajine), sa prvim predsednikom Tomašom Garig Masarikom. Pod pritiskom nacističke Nemačke i evropskih sila (Čemberlen: "Doneli smo Evropi mir za naših života!") od kojih su neke čak ignorisale odbrambene sporazume sa Pragom, Čehoslovačka je u septembru 1938. godine Minhenskim sporazumom Nemačkoj predala širok pogranični pojas Sudeta sa značajnom nemačkom nacionalnom manjinom, a i de fakto cela predata potpunoj nemačkoj kontroli, uz dogovor da to bude i poslednji nemački zahtev. Dalje, jug Slovačke i zakarpatska Rusija pripali su Mađarskoj, a jedan deo teritorije (Tješinska oblast) je uzela i Poljska. Nastaje i "druga republika": Slovačka dobija veću autonomiju, a u ime države ulazi crtica: Češko-Slovačka (češki: Česko-Slovensko). Nedugo zatim, 14. marta 1939, Slovačka proglašava nezavisnost, a 15. marta nemačka vojska okupira ostatak zemlje i proglašava Protektorat Bohemija i Moravska. U maju 1945, saveznici su oslobodili Čehoslovačku, a etnički Nemci su Benešovim dekretima proterani u Nemačku i Austriju.

Komunisti vlast u Čehoslovačkoj preuzimaju prevratom u februaru 1948; zavode totalitarizam, pridružuju zemlju sovjetskom bloku i 1960. godine menjaju ime u Čehoslovačka socijalistička republika (ČSSR). Široki pokret za liberalizaciju 1968, i napori vođstva čehoslovačke komunističke partije da reformišu sistem i stvore "socijalizam sa ljudskim likom", poznati pod nazivom Praško proleće, ugušeni su 21. avgusta vojnom intervencijom snaga Sovjetskog saveza i svih ostalih zemalja Varšavskog ugovora (izuzev Rumunije). (Česi i dalje pamte podršku koju su tada imali iz SFRJ.) 1. januara 1969. stupio je na snagu i Zakon o federalizaciji ČSSR, kojim je zemlja i formalno ustrojena kao federacija dve narodne (češke i slovačke) socijalističke republike.

Do demokratskih promena u Čehoslovačkoj dolazi mirnim putem, posle somotske revolucije 17. novembra 1989., kada je komunistički kongres za predsednika izabrao književnika i disidenta Vaclava Havela. 1990. godine iz imena obe republike odstranjen je pridev "socijalistička", a početkom proleća iste godine zajednička država je preimenovana: u Čehoslovačku Federativnu Republiku (skr. Čehoslovačku) na češkom jeziku, odnosno Češko-Slovačku Federativnu Republiku (skr. Češko-Slovačku) na slovačkom. Nepunih mesec dana kasnije, 20. marta 1990, ČSFR je ponovo dobila novo puno ime: Češka i Slovačka Federativna Republika; različite skraćenice ostale su nepromenjene.

Čehoslovačka je sporazumno prestala da postoji 1. januara 1993. 1999. godine, na pedesetom samitu NATO pakta, za vreme agresije na Srbiju i Crnu Goru, Češka Republika je primljena u punopravno članstvo. 1. maja 2004. godine pristupila je i Evropskoj uniji.

Države u Europi

Samostalne države

Albanija • Andora • Armenija²⁾ • Austrija • Azerbejdžan¹⁾ • Belgija • Bjelorusija • Bosna i Hercegovina • Bugarska • Cipar²⁾ • Crna Gora • Češka • Danska³⁾ • Estonija • Finska • Francuska³⁾ • Grčka • Gruzija¹⁾ • Hrvatska • Irska • Island • Italija • Kazahstan¹⁾ • Letonija • Lihtenštajn • Litva • Luksemburg • Mađarska • Makedonija • Malta • Moldavija • Monako • Nizozemska³⁾ • Norveška³⁾ • Njemačka • Poljska • Portugal³⁾ • Rumunjska • Rusija¹⁾ • San Marino • Slovačka • Slovenija • Srbija • Španjolska³⁾ • Švedska • Švicarska • Turska¹⁾ • Ujedinjeno Kraljevstvo³⁾ • Ukrajina • Vatikan

Zavisni teritoriji:

Akrotiri i Dhekelia • Ålandski otoci • Gibraltar • Guernsey • Otok Man • Farski otoci • Jersey • Jan Mayen • Svalbard

Nepriznate države:

Abhazija (Gruzija) • Gorski Karabah (Azerbejdžan)²⁾ • Južna Osetija (Gruzija) • Pridnjestrovlje (Moldavija) • Turska Republika Sjeverni Cipar (Cipar)²⁾

Područja pod upravom Ujedinjenih Naroda:

Kosovo (Srbija)

¹⁾ Značajan dio teritorija se nalazi u Aziji. ²⁾ U potpunosti u Aziji, ali ima društvene i političke veze s Europom. ³⁾ Posjeduje zavisne ili slične teritorije izvan Europe.

Države članice Evropske unije (EU)
Austrija \| Belgija \| Grčka \| Danska \| Estonija \| Irska \| Italija \| Kipar/Cipar \| Letonija \| Litvanija/Litva \| Luksemburg \| Mađarska \| Malta \| Nemačka \| Poljska \| Portugal \| Slovačka \| Slovenija \| Ujedinjeno Kraljevstvo \| Finska \| Francuska \| Holandija/Nizozemska \| Češka \| Švedska \| Španija/Španjolska