Komuna e Pejës

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Komuna e Pejës
Figura:-
Statistika
Popullsia -dendësia	125,000* banorë 207 banorë/km²
Sipërfaqja	603 km²
Administrata
Shteti	Kosova
Qarku	Peja
Adresa e kuvendit	Shkelzen Haradinaj 01
Posta	30000
Prefiksi telefonik	0381 39
Faqe zyrtare	KK Pejë
Politika
Kryetar	Ali Lajqi
Partia udhëheqëse	LDK
* Përafësisht pa të kthyer

Komuna e Pejës është njësi administrative në pjesën veri-perëndim të Kosovës me qendër në Peja.

Tabela e përmbajtjeve 1 Pak histori 2 Gjeografia 3 Ekonomia 4 Demografia 5 Kultura 6 Pejan të njohur 7 Politika 8 Shiko dhe këtë 9 Burim i të dhënave 10 Lidhje të jashtme

[redaktoni] Pak histori

Peja njihet si qytet i lashtë që nga koha Ilire. Për shkak të luftërave të shumta në këtë rajon, që nga pushtimi Otoman e deri te kjo e fundit me Serbinë, nuk është mundur të ruhet e gjithë karakteristika ilire, ku përveç tjerash pësoi edhe Kalaja e Pejës.

Në kohën Ilire ishte një qendër e madhe vendbanimi. Sipas hulumtimeve arkeologjike ky qytet kishte edhe një kala, mbi gërmadhat e lashta të së cilës mjerisht është ngritur fabrika e akumullatorëve.

Regjimi serbosllav u mundua disa kisha katolike të mbetura në shumë vende të Kosovës që nga koha Ilire ti shëndërrojë në kisha ortodokse si p.sh. Patrikanën në Grykë të Rugovës. Karakteristikë e saj është Çarshi-Xhamia e ndërtuar rreth viteve 1600 - 1700 si dhe Kulla e Haxhi Zekës. Haxhi Zeka ishte pjesëmarrës në Kuvendin e Prizerenit në vitin 1878 dhe organizator i Lidhjes së Pejës në vitin 1899, në kohën e tij Peja i takonte Mbretërisë së Malit të Zi.

[redaktoni] Gjeografia

Njëra ndër panoramat më të bukura të Kosovës është pa dyshim Gryka e Rugovës, e cila fillon menjëherë në dalje të qytetit, në anën perëndimore të tij. Nga ana veriore shtrihet Fusha e Pejës, Kodra e vreshtave, Fusha e madhe dhe Mali Para Fushe, që duket madhështor. Nga ana lindore gjenden vargmalet e Bjeshkëve të Nemura, të ndara nga Gryka e Rugovës, ku në të djathtë gjendet maja karakteristike, që tani është pagëzuar "Maja e Piramidës" për shkak të formës karakteristike që ka. Pranë qytetit kalon edhe Drini i Bardhë, i cili përveç tjerash mbledhë edhe ujërat e Lumbardhit të Pejës. Lumbardhi kalon nëpërmes të qytetit dhe ka burimin në Bjeshkët e Rugovës.

[redaktoni] Ekonomia

• Fabrika e Birrës së Pejës
• Korporata 'DUKAGJINI'
• Fabrika e Baterive
• Fabrika e Automjeteve
• Fabrika e Çikletave
• Kombinati i Këpucëve
• Kombinati i Drurit
• Fabrika e Gomës
• Fabrika e Mermerit
• Fabrika e Sheqerit
• Fabrika e Miellit
• Fabrika e Pijeve minerale
• Termocentrali i Energjisë Radavc
• ELKOS
• Devolli

[redaktoni] Demografia

Popullsia e qytetit vlerësohet rreth 250.000 banorë. Numri i banorëve është rritur ndjeshëm për shkak të shpërnguljeve në qytet me rastin e shkatërrimit të fshatrave gjatë luftës.

Përbërja etnike
Viti/Etnia	Shqiptar	%	Serb	%	Romë	%	Egjyptas	%	Boshnjak	%	Të tjerë	%	Total
1991 regj.	96,441	75.5	7,800	6	4,442	3.5					19,098	15	127,796
Januar 1999	104,600		950		3,500-4,000						4,000-4,200		113,000
Tani (2005)	78,712	86.3	1,000	1.2	1,800	1.9	4,500	4.9	5000	5.4			91,112
Burimi:OSCE, IOM, Department for Inter-Community Affairs, CEO Sector for Territorial Communities, Mother Teresa Association, Istoria Srba; Konstatin Jireček It is noted that the 1991 census was highly politicised and is thus unreliable. Ref: OSCE (PDF/HTML}

[redaktoni] Kultura

Komuna e Pejës, në kohën e masave të dhunëshme serbe të viteve 1990-1999, ka pasur 6 biblioteka publike me 87.212 libra. Biblioteka kryesore ka pasur 64.231 libra, derisa degët e saj për rrethet Vitomiricë, Baran, Tërstenik, Zahaq dhe Gorazhdec kanë pasur koleksione prej 22.981 librash.

Si pasojë e masave të dhunëshme (1990-1999) dhe luftës serbe, 4 biblioteka me 20.171 libra janë zhdukur dhe vetëm biblioteka e qytetit të Pejës dhe ajo në Gorazhdec (që pothuajse plotësisht ka qenë e mbushur me libra serbo-kroate) kanë mbijetuar.

• Shkollat fillore:"8 Marsi",...
• Gjimnazi "Bedri Pejani",
• Fakulteti i Shkencave të Aplikuara të Biznesit

Veshje karakteristike të Rugoves e të Rrafshit të Dukagjinit mund te vizitohen në Muzeun Kombëtar të traditës shqiptare në Pejë, pranë sheshit "Haxhi Zeka".

[redaktoni] Pejan të njohur

Më posht e gjeni një listë të personave me prejardhje nga komuna Pejës për të cilët ka artikull në Wikipedian e gjuhës shqipe:

• Haxhi Zeka - atdhetar, patriot
• Sali Jaha - atdhetar, major (binbash)
• Sak Faslia - atdhetar, bajraktar
• Ali Kelmendi - atdhetar
• Agim Çeku - kryeministër i Kosovës
• Abdurrahman Nokshiqi
• Adem Grabovci - politikan
• Riza Lluka - politikan aktiv
• Enver Hadri - veprimtar i Çështjes Kombëtare
• Ekrem Kryeziu - aktor, regjisor
• Ekrem Lluka - biznesmen
• Ethem Çeku - ministër
• Faruk Begolli - aktor, regjisor
• Fitim Behluli - këngëtar
• Ramadan Krasniqi - këngëtar
• Timo Flloko - aktor, shkrimtar
• Bekim Berisha -atdhetar
• Azem Shkreli - shkrimtar
• Haxhi Lajqi - Bachelor i Kompjuterikes

[redaktoni] Politika

• Partitë politike dominuese: LDK, AAK, PDK, Riza Lluka {i pavarur}

• Subjektet poltike Rinore: FR i LDK-së, ARK, RDK.

• Baza kryesore e KFOR-it italian për Rrafshin e Dukagjinit.

[redaktoni] Shiko dhe këtë

• Foto galeria

[redaktoni] Burim i të dhënave

• Dokumente të OSCE-së të gjetura në internet në vitin 2006, për profilet e komunave të Kosovës: mik/2005/02/1197_en.pdf
• Dokumente të Rrjetës Elektronike të Organizatave Mjedisore Kosovare - Sharri.net 2006: peja.pdf
• Dokumente të Postës dhe Telekomit Kosovës të gjetura në internet 2006:KodePostare.pdf
• Dokumente të Misionit të Bibliotekës së Kosovës të gjetura në internet në vitin 2006: Raporti i IFLA-s/FAIFE-së, prill 2000: Anex 3

[redaktoni] Lidhje të jashtme

• KK Pejë
• Association of Kosovo Municipalities - Asociacioni i Komunave të Kosovës

---

• Profile of Pejë .pdf
• OSCE Profile of Pejë .html
• Rrjeta Elektronike e Organizatave Mjedisore Kosovare - Peja - sharri.net
• Organizata Internacionale e emigrimit
• IFLA - International Federation of Library Associations and Institutions - raport para dhe pas luftës - anglisht

---