لار
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
لار نام شهریست در جنوب استان فارس. شهر لار در ۵۷ فرسنگی جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد. ودر حد فاصل شهرستانهای داراب ، جهرم ، فیروزآباد و استان بوشهر و استان هرمزگان واقع شده‌است. این شهر در استان فارس قرار دارد و ارتفاعش از سطح دریا ۹۱۵ متر است. در میان ۷۵ بلوک فارس «بلوک لار» تحت عنوان (لارستان) وسیعتر از همه و۴۵x۵۷ فرسخ یعنی در حدود ۱۲۶۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. حد شمال غربی لار مرکز لارستان بنارو، وحد جنوب شرقی پل لاتیتون است که لارستان را از ناحیه بندر عباس جدا می‌سازد ونواحی اطراف این پل متعلق به یک زنجیره امراء محلی مخصوص به نام (شاهزادگان کلات هرمز) بوده‌است. از سمت مغرب لار همسایه ناحیه الا مردشت و خنج ، واز سمت شمال غربی با بلوک جویم همسایه واز شمال شرقی سبعه محدود است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] منطقهٔ لارستان
منطقهٔ لارستان آکنده از زنجیره کوههای موازی است که به موازات ساحل خلیج فارس کشیده واقلیم گرم وسوزائی را به وجود آورده‌است. آبها در این نواحی کم وشور هستند و رودخانهٔ «لارستان» که در طول خود به نام‌های رودخانه «شور گله دار» و «شور هنگ» و غیره نامیده می‌شود، در امتداد جنوب غربی لار جریان دارد.
[ویرایش] تاریخچه
در قدیم به منطقه وسیعی از جنوب ایران لارستان اطلاق میشده‌است. بندر گمبرون(بندر عباس) ، بندر لنگه و بستک ، لامرد مهر ، عسلویه ، شهرستان کنگان و گزدان جزو ایالت لارستان به مرکزیت لار بوده‌است.
زلزله‌های فراوان لار را ویران کرده‌است که از۷۰۰ سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده‌است. تقریبا هر ۴۵سال یا ۹۰ سال یک بار لار ویران شده‌است. زلزله قبلی در سال ۳۹ پیش رخداده‌است احتمال فراوان میرود که حوالی سالهای۸۶-۸۴ زلزله سنگینی لارستان را بلرزاند .
لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده‌است. عصر قاجاریه را در لار می‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. با مرگ فتحعلیخان حاکم قدرتمند منطقه، خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت الله سید عبدالحسین لاری به لار و آغاز نهضت مشروطیت گردید.
[ویرایش] لارستان پیش از اسلام
کهن ترین بنای تاریخی لارستان – مربوط به دوران اشکانیان در دو هزار سال قبل – آتشکدهُ کاریان است ،که یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام است و نام آن را به زبان فرس قدیم، «آذر فَرَنْبَعْ»گفته‌اند. بنای این آتشکده اکنون به صورت تلی از خاک به نام (تمب تشی) در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد. آگاهی ما از تاریخ لارستان پیش از اسلام بسیار اندک است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود که با نام او به (لاد) شهرت یافت. چنانچه مطابقت تاریخی گرگین میلاد با مهرداد اشکانی پذیرفته شود، می‌توان اظهار کرد که شهر لار قریب دو هزار سال پیش بنا شده‌است. طبق روایات موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حکومت این منطقه منصوب شده‌اند و تا سال ۱۰۱۵ ق، پادشاهی شان بر جای بوده‌است.
وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج ، و علامرد شت و فال به طرف بندر باستانی سیراف ، و جنوب می‌رفته‌است و آثار بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه‌است. نام این شهر در متن‌های تاریخی پیش از اسلام به شکل‌های مختلف آمده‌است که از آن جمله در شاهنامه فردوسی لاد، و در تاریخ طبری (اَلار) و در متن‌های ارمنی پیش از اسلام (گِلار) ذکر شده و مشخص می‌شود که نام کنونی برگرفته از اسامی پیش از اسلام می‌باشد که در طول زمان، به دلایل مختلف، تغییر شکل یافته‌است.
آنچه از جمع بندی تاریخ این دوره می‌توان ذکر کرد، این است که منطقهُ لارستان پیش از اسلام، به دلیل وجود آتشکدهُ کاریان و نیز عبور جاده‌های کاروانی مسیر سیراف از نواحی شمالی آن، دارای اهمیت خاصی بوده‌است و همین امر باعث شده تا در اوایل دورهُ اشکانیان مراکز شهری مختلفی به وجود آید ؛ که از آن جمله می‌توان شهرهای لار ، اشکنان ، خنج ، کاریان و فرشته جان را نام برد.
از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان آتشکدهُ کاریان، قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز ، قلعهُ سفید خنج ،قلعهُ فرشته جان، قلعه ایلود ، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ خنج، قلعهُ ایلود ، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ خنج به فال و فال به سیراف، قلعهُ جبرئیل در بنارویه، قلعهُ کیقباد در جویم، و آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال به سیراف و فیروزآباد به خنج و خنج به کاریان را می‌توان ذکر کرد.
[ویرایش] ناحیه مضافات شهر لار
شهر لار مرکز این ناحیه ومرکز منطقهٔ لارستان است، ومشتملست بر:بریز,ارد ، اناخ ، باغ ، بائن ، پدز ، براق ، پس هشه ، (هفت فرسخ میانه جنوب وشرق شهر لار). ، پیشور (فیشور) ، بنارو ، تنگنو ، خور ، دشتی ، دنگ ، دهکو ، دیده بان ، رئیسی ، سردشت ، سه نخود ، صحرای باغ ، علی آباد ، عماده ده ، اوز ، فداغ ، کاسه دار ، کراش ، کرمستج ، گزدان ، کورده ، کهنه علی آباد ، کهنه مربوت ، لطیفی ، مربوت ، نیمه ، هرمز (پنج فرسخ میانه جنوب ومغرب لار است).
[ویرایش] روحانیان
سید عبدالحسین لاری از روحانیون تراز اول نجف و از شاگردان آیت الله میرزای شیرازی بود که بنا به دعوت مردم و توصیه میرزای شیرازی از نجف به لار هجرت نمود. از فرزندان او می‌توان به آیت الله سید عبدالمحمد و آیت الله سید علی اصغر اشاره نمود. بعد از فوت پدر و تبعید فرزند ارشد او (آیت الله سید عبدالمحمد) به شیراز زمام اداره امور مردم در اختیار آیت الله سید علی اصغر لاری قرار گرفت. ایشان از سال ۱۳۰۸ تا ۱۳۳۴ در این شهر به فعالیت پرداخت. هم اکنون نیز برادرزاده او، آیت الله سید عبدالعلی آیت اللهی در این منطقه به عنوان مرجع حضور دارد. همچنین آیت الله شیخ باقر نخبه و برادر مرحومش از فقهای باکمالات این شهرستان به شمار می‌آیند.
[ویرایش] منبع
- اقتداری، لارستانی ، احمد. (لارستان کهن) ج۱. چاپ اول، شرکت انتشارات جهان معاصر ، تهران چاپ اول ، سال ۱۳۷۱ خورشیدی.
