Azeri

Van Wikipedia

Zie Azeri (volk) voor het artikel over het volk.

Azeri of Azerbeidzjaans is een taal die behoort tot de Turkse talen en wordt gesproken door de Azeri's. Het is de officiële taal van Azerbeidzjan, maar het wordt ook gesproken door een groot aantal mensen in het noordwesten van Iran en een kleine minderheid in Georgië. Azeri wordt ook gesproken in het verre oosten van Turkije en de zgn.

Er bestaan sinds de veertiende eeuw teksten in het Azeri. De taal is eeuwenlang geschreven met het Arabische alfabet. Van 1922 tot 1939 werd in Azerbeidzjan (toen deel van de Sovjet-Unie) het Latijnse alfabet gebruikt, en van 1939 tot 1991 het cyrillische. Sinds 1991 wordt opnieuw het Latijnse alfabet gebruikt. In Iran is men steeds het Arabische alfabet blijven gebruiken. Het Azeri is daar door het Perzisch beïnvloed en wordt door sommigen als een aparte taal beschouwd, alhoewel er veel overeenkomsten zijn tussen het Perzisch en het Turks in algemene woorden, blijven deze invloeden minimaal. Aan de andere kant kan men het Azeri ook eenvoudigweg als een dialect van het Turks beschouwen: de voornaamste verschillen tussen beide taalvormen behelzen de woordenschat, sinds de schrijfwijze voor 95% overeenkomt. Na het Azeri is het Turkmeens gesproken in Turkmenistan , gagaoezisch gesproken in Gaugazia, allebei geschreven in Latijn, het meest overeenkomend met het Turks in Turkije. Zeer interessant is dat de spreekwijze van het Turks in Oost-Turkestan (in China) vrijwel identiek is aan het Turks in Turkije, behalve het gebruik van Arabische woorden daar is vervangen door de traditionele Turkse woorden, zoals het woord voor God, is dat Tanrı (refererend eigenlijk naar de Hemelgod Tengri, maar uiteindelijk aangenomen als synoniem voor het Arabische woord voor God Allah), sinds de Turken al eeuwen monotheïstisch waren voordat de islam het grootste deel bereikte, spreekt dit nog meer voor zich.

Het Azeri was van belang voor het Turkse purisme uit de beginjaren van Kemal Atatürks republiek: omdat de Azeri's in isolatie geleefd hadden had hun taal heel veel minder Arabische en Perzische woorden geleend, en veel Azerische woorden werden in het Öztürkçe, het puristische nieuwe Turks, opgenomen.

Sommige Turkse gemeenschappen zijn van mening een Standaardturks aan te houden in de voornaamste Turkse landen, maar dit is vrijwel niet te verwerkelijken, omdat men naast plaatsgebonden te zijn ook cultuurgebonden is en het moeilijk is om ontwikkelingen die over de eeuwen heen plaatsvinden, te rectificeren.