Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Web Analytics
Cookie Policy Terms and Conditions Birmingham (Engeland) - Wikipedia

Birmingham (Engeland)

Van Wikipedia

Birmingham
Vlag van Engeland  
 
Situering
Land Engeland
County West Midlands (graafschap)
Regio West Midlands
Algemeen
Oppervlakte 267,8 km²
Inwoners (2001) 977.087 (3649/km²)
ONS-code 00CN
Bron: Volkstelling 2001, National Statistics
Victoria Square in centraal Birmingham
Victoria Square in centraal Birmingham

Birmingham is een stad en district in het Verenigd Koninkrijk, in de regio West Midlands. De stad is de op een na grootste stad van het land, en had in 2002 989.956 inwoners. In de hele metropool leven circa 2,6 miljoen mensen.

Birmingham was het centrum van de Britse metaalindustrie en van de "Black Country", zo genoemd naar de rokende fabrieksschoorstenen die zich hier concentreerden ten tijde van de industriële revolutie. Evenals andere steden in de regio, zoals Wolverhampton, Dudley en Coventry, is Birmingham tegenwoordig een centrum voor de dienstverlenende sector, met futuristische hoogbouwkantoren. Hoe het gebied er vroeger uitzag is nog een beetje te zien in het Black Country Museum, dat een aantal authentieke huizen en ambachtelijke bedrijfjes toont.

Birmingham wordt vaak Brum genoemd (afgeleid van de oude naam Brummagem), en de inwoners heten Brummies. Het is een van de meest multiculturele steden van het Verenigd Koninkrijk. Een groot deel van de bevolking komt uit het Caraïbische gebied, van het Indische subcontinent of uit Ierland.

Volgens de volkstelling van 2001 behoort 29,7% van de inwoners tot een etnische minderheid. In Birmingham wonen na Jamaica de meeste Rastafaris ter wereld, en in de stad vindt ook de op twee na grootste parade ter gelegenheid van St. Patrick's Day plaats (na Dublin en New York).

De stad wordt jaarlijks door miljoenen toeristen bezocht, en biedt na West End in Londen de beste gelegenheid van het land om inkopen te doen. Het ooit door reusachtige grauwe industriecomplexen gedomineerde stadsbeeld is in de laatste jaren aanzienlijk opgeknapt.

Inhoud

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] Oudheid en vroege Middeleeuwen

Het gebied rond Birmingham kende in de bronstijd al kleine boerendorpen. In de Romeinse tijd liep een belangrijke weg door Birmingham. In het gebied van de huidige zuidelijke voorsteden bevond zich toen een Romeins legerkamp. Er is een kleine Romeinse vestiging (vicus) opgegraven. Na het vertrek van de Romeinen is het gebied geruime tijd dunbevolkt gebleven, omdat de bodem ongeschikt was voor intensieve landbouw. Het gebied waar nu de stad ligt was in die tijd bedekt met bos. De naam Birmingham komt van het angelsaksische Beormaham (dorp van de stam van Beorma). Beorma was waarschijnlijk een lokaal stamhoofd. Later werd de naam Brummagem en tenslotte Birmingham.

[bewerk] Middeleeuwen

Na de verovering van Engeland door de Noormannen werd het gebied een leen van een familie De Birmingham, die daar een klein boerendorp lieten oprichten. In het Domesday Book wordt Birmingham genoemd als een relatief onbelangrijk dorp met een waarde van slechts 20 shilling. In het jaar 1154 verkreeg leenheer Peter de Birmingham het recht markten te laten houden. De markt, die Bull Ring werd genoemd, maakte de ontwikkeling van een onbeduidend boerendorp tot welvarend handelscentrum mogelijk. Rond 1300 was Birmingham al de op twee na grootste plaats van het graafschap Warwickshire, na Coventry en Warwick. De familie De Birmingham heerste over het gebied tot 1527, toen de hertog van Northumberland het leen overnam.

[bewerk] Begin van de industrialisatie

Vanaf de 15e eeuw werd Birmingham het centrum van talrijke metaalverwerkende bedrijven, en van de wapensmeden (zwaarden en geweren). Omdat Birmingham in het midden van het land lag, ver van de zeehandelsroutes, moesten producten van hoge kwaliteit worden geleverd, wilde men een kans hebben op de exportmarkt. De naam Birmingham werd al snel synoniem met kwaliteit.

De wapenhandel kreeg vooral een impuls door de Engelse Burgeroorlog. In 1642 werd Birmingham door koninklijke troepen verwoest. Daarom koos de stad de kant van de republikeinen en leverde wapens aan hun leger. Voor de troepen van Oliver Cromwell zouden maar liefst vijftienduizend zwaarden zijn geleverd.

[bewerk] De industriële revolutie

Dankzij de goedopgeleide arbeidskrachten en door de ligging van Birmingham dicht bij de steenkoolgroeven van Warwickshire en Staffordshire groeide de stad snel. Aan het eind van de achttiende eeuw was Birmingham de grootste stad van Warwickshire.

Rond 1800 werd een fijnvertakt netwerk van kanalen aangelegd, dat de groei nog meer bevorderde. In de jaren dertig van de negentiende eeuw werden spoorwegen naar Liverpool, Manchester en Londen aangelegd. Birmingham New Street werd een van de belangrijkste stations van het land.

Rond 1850 was Birmingham al de op een na grootste stad van het land. Birmingham kreeg de bijnaam "city of a thousand trades" vanwege de enorme verscheidenheid aan goederen die hier werden geproduceerd. De vele industriecomplexen maakten Birmingham tot een grijze, ongezonde en onvriendelijke stad. In 1896 kreeg Birmingham stadsrechten. Tussen 1889 en 1911 werden de voorsteden Aston, Edgbaston, Erdington, Handsworth, King’s Norton, Northfield en Yardley deel van de gemeente.

[bewerk] Twintigste eeuw

Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog werden in Birmingham allerlei militaire goederen geproduceerd: munitie, bepantsering, helmen en mijnen. Ook werden hier jachtvliegtuigen en bommenwerpers gebouwd (Hawker Hurricane, Avro Lancaster, Spitfire).

De stad werd door bombardementen door de Duitse Luftwaffe zwaar beschadigd. Meer dan vijfduizend mensen werden gedood, en meer dan zesduizend huizen werden verwoest, maar het moreel bleef ongebroken. Men zegt dat het Verenigd Koninkrijk de oorlog zou hebben verloren zonder de industriële productie van Birmingham.

Na de oorlog werden veel van de getroffen arbeiderswijken afgebroken, omdat ze zich deels tot achterbuurten hadden ontwikkeld. Grote delen van de stad, inclusief het centrum, werden opnieuw gebouwd. Na een gemeentelijke herindeling in 1974 werd de voorstad Sutton Coldfield bij Birmingham gevoegd. Birmingham werd een stadsdistrict.

In 1950 begon een grote immigratiegolf. Veel mensen uit het Britse Gemenebest trokken naar Birmingham en de nabije omgeving. In het jaar 2001 behoorde 29,7% van de bevolking tot etnische minderheden. Van de totale bevolking kwam 10,6% uit Pakistan, 5,7% uit India en 6,1% uit het Caraïbische gebied. Vanaf 1980 volgde een tweede golf, ditmaal van mensen uit Kosovo en uit Somalië. Meningsverschillen tussen minderheden en de politie leidden in 1985 tot hevige rassenrellen.

Sinds de jaren zeventig ontwikkelde Birmingham zich van industriestad tot centrum voor de dienstverlenende sector. Naast de luchthaven werd het National Exhibition Centre gebouwd, de grootste jaarbeurs van het land. In 1998 vond in Birmingham een G8-topontmoeting plaats, en in 1999 vond hier het wereldwijde IUGG-congres plaats. Birmingham was kandidaat Culturele hoofdstad van Europa voor 2008, zonder succes.

[bewerk] Ontwikkeling van het aantal inwoners

1550: 1500
1650: 5000
1750: 24.000
1800: 75.000
1900: 650.000
1981: 1.013.431
2002: 990.000

[bewerk] Economie

In de tijd van de Industriële Revolutie bloeiden Birmingham en de omliggende streken op. In de fabrieken werden zwaarden, kanonnen, pistolen, uurwerken, sieraden, spoorwegwagons en stoommachines vervaardigd. Hoewel Birmingham meer dan 100 kilometer van zee ligt, werden er zelfs schepen gebouwd. De voorgefabriceerde delen werden aan de kust samengevoegd.

In 1836 werd het eerste filiaal van de Midland Bank geopend. Dit werd één van de grootste banken van het land. Tegenwoordig is de Midland Bank onderdeel van het HSBC-concern. Tot 2003 werden in de Birmingham Mint, de oudste onafhankelijke Munt ter wereld, munten geslagen. Birmingham is een centrum van de bierindustrie en de chocoladeindustrie. Ook worden er auto's van de MG Rover Group gebouwd.

Hoewel de industrie nog steeds een belangrijke rol speelt, wordt deze langzaam maar zeker door de dienstensector overtroffen. Ook de financiële sector en het toerisme worden steeds belangrijker.

[bewerk] Sport

In Birmingham spelen twee van de oudste en meest gerenommeerde voetbalclubs van de Premier League, Aston Villa (opgericht in 1874) en Birmingham City (opgericht in 1875). De club West Bromwich Albion komt uit één van de voorsteden. De eerste professionele voetbalbond van Engeland werd op 22 maart 1885 opgericht in Aston.

Birmingham is ook het centrum van de Britse atletiek. In 2003 werden hier de wereldkampioenschappen indoor atletiek gehouden. In 2007 vinden hier de Europese kampioenschappen indoor atletiek plaats. Andere geliefde sporten zijn golf, rugby, basketbal, boksen, cricket, hockey en badminton.

[bewerk] Cultuur

St Philips Cathedral
St Philips Cathedral

[bewerk] Rock- en popmuziek

Aan het eind van de jaren zestig ontstond in Birmingham de heavy metal-stroming, met bands als Black Sabbath. Ook The Fortunes, The Move en Robert Plant, de zanger van Led Zeppelin, komen uit Birmingham.

De firma Bradmatic uit Birmingham ontwikkelde en fabriceerde de Mellotron; één van de eerste bruikbare synthesizers - zij het nog geheel mechanisch. De Mellotron had veel invloed op symfonische rockmuziek, bijvoorbeeld van de uit Birmingham afkomstige groep The Moody Blues.

Andere bands die hier begonnen waren The Spencer Davies Group, Judas Priest, Bolt Thrower, Napalm Death, Traffic en Electric Light Orchestra.

Verder zijn zangers en liedjesschrijvers als Steve Winwood, Phil Lynott (van Thin Lizzy), Jeff Lynne en Joan Armatrading, maar ook drummer Carl Palmer (van Emerson, Lake & Palmer) uit Birmingham afkomstig, of startten er hun carrière.

Na de immigratie vanuit het Caraïbisch gebied in de jaren zeventig, werd de reggae-muziek steeds belangrijker; de bekendste vertegenwoordiger is UB40. In de jaren tachtig werden andere bands uit Birmingham wereldberoemd, zoals Duran Duran en Dexy’s Midnight Runners. In de jaren negentig werd Birmingham het centrum van de Britse hiphop, de house en de door Indiasche elementen beïnvloede Bhangra rap.

[bewerk] Klassieke muziek

Birmingham bezit twee vooraanstaande instituten op het gebied van klassieke muziek: het City of Birmingham Symphony Orchestra (CBSO) en het Birmingham Royal Ballet. Het CBSO werd onder meer gedirigeerd door Adrian Boult en Simon Rattle.

Van 1784 tot 1912 vond het Birmingham Triennal Music Festival plaats, dat destijds als het beste muziekfestival van het Verenigd Koninkrijk gold. Beroemde componisten als Mendelssohn en Antonín Dvořák schreven speciaal voor dit festival nieuwe composities.

[bewerk] Literatuur

Enkele beroemde schrijvers leefden in Birmingham en schreven daar bekende werken:

  • Arthur Conan Doyle, de schrijver van de Sherlock Holmes-boeken leefde in de voorstad Aston.
  • Barbara Cartland, bekend vanwege haar romannetjes, en ook wel The Lady in Pink, genoemd, werd in de voorstad Edgbaston geboren
  • J.R.R. Tolkien, de schrijver van In de ban van de ring, bracht een groot deel van zijn jeugd in Birmingham en omgeving door.

[bewerk] Cultuur algemeen

Birmingham bezit talrijke theaters en galerieën. De stad speelde ook een pioniersrol in de graffiti- en hiphop-cultuur. Er vinden talrijke culturele evenementen plaats, bijvoorbeeld de op twee na grootste parade ter wereld ter gelegenheid van St. Patrick’s Day (na Dublin en New York), de taptoe Birmingham Tattoo en het Birmingham Film Festival.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Bullring Panorama
Bullring Panorama


  • Birmingham Museum & Art Gallery
  • Birmingham Botanical Gardens
  • The Barber Institute of Fine Arts – museum met werken van Van Gogh, Rodin, Picasso en Monet
  • New Street Station – een van de grootste spoorwegstations van het land
  • Rotunda – cilindervormige kantoortoren
  • Brindleyplace en Millennium Point – twee voorbeelden van succesvolle stadsvernieuwing
  • Chinese Quarter – de Chinese wijk kent tegenwoordig een druk nachtleven
  • National Sealife Centre – reusachtige zoet- en zoutwateraquaria
  • Birmingham Thinktank – technisch museum, met onder meer de oudste nog werkende stoommachine ter wereld (in 1779 gebouwd door James Watt)
  • Jewellery Quarter - de grootste concentratie van juwelierszaken en sieradenateliers in Europa
  • Bullring - nieuw winkelcentrum in de binnenstad van Birmingham

[bewerk] Onderwijs

Birmingham heeft drie universiteiten, de University of Birmingham, de Aston University en de University of Central England (vroeger bekend alsBirmingham Polytechnic). De beide laatsten bereiden een fusie voor. Het meer dan honderd jaar oude conservatorium van Birmingham is een van de meeste gerenommeerde in het land.

[bewerk] Beroemde inwoners

[bewerk] Verkeer

Birmingham Airport: People mover
Birmingham Airport: People mover

Het hoofdstation van Birmingham, New Street Station, geldt als grootste spoorwegknooppunt van het Verenigd Koninkrijk. Van hier vertrekken treinen naar alle belangrijke steden van het land.

De Midland Metro is een tram, die Birmingham met de naburige steden Wednesbury, West Bromwich en Wolverhampton verbindt. Er zijn plannen voor uitbreidingen in het centrum en naar Dudley. De stadsbussen zijn verregaand gedereguleerd.

Bij Birmingham komen verschillende autosnelwegen samen. Het knooppunt Gravelly Hill, noordoostelijk van de stad, is dermate gecompliceerd dat het schertsend "Spaghetti Junction" wordt genoemd.

In het oosten van de stad ligt de luchthaven Birmingham International, met vluchten naar bestemmingen in geheel Europa en naar New York. De luchthaven heeft een spoorwegverbinding.

Door Birmingham stromen geen belangrijke rivieren. De stad vormt echter het knooppunt van het kanalenstelsel van Midden-Engeland. De lengte van de kanalen binnen de stadsgrenzen bedraagt 60 kilometer. Er wordt vaak opgemerkt dat Birmingham meer kanalen bezit dan Venetië (de oppervlakte van de stad is ook een beetje groter). Veel kanalen waren in de loop der tijd onbevaarbaar geworden, maar zijn sinds de jaren tachtig weer open. Ze zijn geliefde toeristische trekpleisters met veel bars en restaurants er omheen.

Wikimedia Commons Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Birmingham op Wikimedia Commons.

[bewerk] Zustersteden

[bewerk] Externe link


{{{afb_links}}} Plaatsen met de status van stad in het Verenigd Koninkrijk Vlag van het Verenigd Koninkrijk {{{afb_groot}}}

Vlag van Engeland Engeland: Bath | Birmingham | Bradford | Brighton and Hove | Bristol | Cambridge | Canterbury | Carlisle | Chester | Chichester | Coventry | Derby | Durham | Ely | Exeter | Gloucester | Hereford | Kingston upon Hull | Lancaster | Leeds | Leicester | Lichfield | Lincoln | Liverpool | Londen (City of London en Westminster) | Manchester | Newcastle upon Tyne | Norwich | Nottingham | Oxford | Peterborough | Plymouth | Portsmouth | Preston | Ripon | Saint Albans | Salford | Salisbury | Sheffield | Southampton | Stoke-on-Trent | Sunderland | Truro | Wakefield | Wells | Winchester | Wolverhampton | Worcester | York
Vlag van Noord-Ierland Noord-Ierland: Belfast | Derry | Armagh | Newry | Lisburn
Vlag van Schotland Schotland: Aberdeen | Dundee | Edinburgh | Glasgow | Inverness | Stirling
Vlag van Wales Wales: Bangor | Cardiff | Newport | St David's | Swansea

52° 28' N, 1° 53' W

 
Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu