Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen

Van Wikipedia

HSL-Zuid / HSL 4
Totale lengte:	147 km
Aangelegd door:	Infraspeed en Infrabel
Geopend:	december 2007
Huidige status:	nog niet in gebruik
Geëlektrificeerd:	2006 (25.000 volt)
Aantal sporen:	2
Baanvaksnelheid: (in km/u)	300
Beveiliging:	ETCS
Treindienst door:	HSA en NMBS
Schiphol - Antwerpen-Berchem
uit Amsterdam CS en uit Weesp 15 Schiphol 19 47,7 Hoofddorp geen HST-stop naar Leiden 39,6 Viaduct over A44 37,8 Brug over de Ringvaart van de Haarlemmermeer 32,0 Viaduct over A4 29,3 Boortunnel Groene Hart Onder de Oude Rijn Onder Leiden - Woerden en N11 22,6 15,5 Viaduct over A12 15,5 Viaduct over Den Haag - Gouda 6,4 Den Haag - Rotterdam Hofplein 5,2-2,8 Spoortunnel Zestienhoven 2,6 Viaduct over A20 1,6 Verbindingsboog Schiedam - Utrecht van Hoek van Holland en Den Haag, van Utrecht 0,0 0,0 Rotterdam Centraal 1 Willemsspoortunnel 2 Rotterdam Blaak geen HST-stop Onder Nieuwe Maas 4 Rotterdam Zuid geen HST-stop 7 Rotterdam Lombardijen geen HST-stop naar Breda Rotterdam - Zevenaar alleen goederen Viaduct van A15 Tunnelkoker Barendrecht bovengronds 10 Barendrecht geen HST-stop 11,8 Brug over het Waaltje 13,5 Brug over de Devel 15,7-17,0 Tunnel onder de Oude Maas 24,3-25,9 Tunnel onder de Dordtse Kil en A16 26,7-27,8 Spoorbrug over het Hollands Diep 28,3 Viaduct over industriespoor Moerdijk alleen goederen 30,7 Lage Zwaluwe geen HST-stop 31,9 Antwerpen - Lage Zwaluwe 34 naar Breda 36,1 Viaduct van A59 37,0 Brug over de Mark 41,0 Breda-Prinsenbeek geen HST-stop 42,5 Roosendaal - Breda 42,7 uit Breda 47,0 Brug over de Aa of Weerijs 50,0 Viaduct van A16 en A58 54,5 ??,? Staatsgrens Nederland - België ??,? Noorderkempen ??,? Brug over de E10-waterplas ??,? Viaduct over de N1 ??,? Viaduct over de N11 ??,? Viaduct van de A12 ??,? Spoorlijn 12 Lage Zwaluwe - Antwerpen ??,? uit spoorlijn 12 ??,? Brug over het Albertkanaal ??,? Viaduct over de N1 ??,? Boortunnel Antwerpen ??,? Antwerpen-Centraal ??,? ??,? uit Antwerpen-Centraal en uit lijn 12 ??,? Antwerpen-Berchem geen HST-stop naar Brussel

De Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen, in Nederland HSL-Zuid en in België HSL 4 genoemd, is de voor hoge snelheden geschikte spoorlijn die Schiphol via Rotterdam met Antwerpen verbindt. De lijn is tussen 2000 en 2006 aangelegd en wordt naar verwachting in december 2007 geopend.

De spoorlijn is onderdeel van de internationale verbinding Parijs – Amsterdam en zal ook een belangrijke rol hebben voor binnenlands vervoer. De treinen zullen tussen Amsterdam en Hoofddorp, tussen Rotterdam Centraal en Barendrecht en tussen Antwerpen-Berchem en Brussel Zuid gebruikmaken van bestaand spoor.

Tussen Amsterdam en Brussel gaat de Thalys rijden met een maximumsnelheid van 300 km/uur. Tussen Amsterdam/Den Haag, Breda en Brussel gaan shuttle-treinen van de HSA rijden met een maximumsnelheid van 250 km/uur.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Tracé 2.1 Parijs – Brussel 2.2 HSL 4: Brussel - Nederlandse grens 2.3 Belgische grens – Rotterdam 2.4 Rotterdam – Amsterdam 3 Aanleg en onderhoud 4 Exploitatie 4.1 Aanloopproblemen 4.2 Treindienst 5 Zie ook 6 Galerij 7 Externe links 8 Noten

[bewerk] Geschiedenis

Al in 1973 werd door het kabinet Den Uyl gesproken over een HSL spoorlijn in Nederland. Het duurde tot 1988 tot de NS drie HSL projecten opstartte namelijk de HSL-Zuid, HSL-Oost, en HSL-Noord (Zuiderzeelijn).

De HSL was van oorsprong een project van de N.V. Nederlandse Spoorwegen. De HSL-Zuid maakte deel uit van het Rail 21-plan van de NS. Het eerste kabinet Kok trok er de stekker uit en de meeste Rail 21-projecten zijn uitgesteld of afgevoerd. De HSL-Zuid werd wel aangelegd.

De Rail 21-plannen waren goedkoper omdat de NS ook meebetaalde uit inkomsten van reizigersvervoer. Door het te snel ontmantelen van Rail21 is het spoorwegennet niet verder gemoderniseerd op een aantal Rail21-projecten na dat in de periode 1988-2006 is gerealiseerd. Het laatste oorspronkelijke Rail21-plan dat momenteel in uitvoering is, is de uitbreiding naar vier sporen van het traject Amsterdam Bijlmer ArenA - Utrecht Centraal (inclusief Utrechtboog).

[bewerk] Tracé

[bewerk] Parijs – Brussel

De verbinding van Parijs naar Amsterdam heet in Frankrijk LGV Nord, deze passeert ten oosten van Rijsel de Frans-Belgische grens. In België gaat de lijn over in HSL 1 die van de grens tot Brussel loopt.

[bewerk] HSL 4: Brussel - Nederlandse grens

De totale lengte is 87 km, verdeeld over 3 secties.

De eerste sectie betreft de verbinding Brussel-Antwerpen; deze zal op het aangepaste klassieke net gebeuren met 160 km/u.

De tweede sectie betreft de Antwerpse noord-zuidverbinding, met een geboorde spoortunnel van 3,8 km tussen Antwerpen-Berchem en het Damplein. Vooral in het oog springend zijn de werken in Antwerpen-Centraal, een kopstation, dat nu voor de nieuwe HSL van aard zal veranderen: het wordt deels een doorgangsstation, met een aparte ondergrondse sectie voor de hogesnelheidstrein. Gezien het beschermde karakter van de stationsoverkapping en van de gevel van het stationsgebouw, en gezien het feit dat men midden in het stadscentrum een tunnel moest graven, bracht dit heel wat moeilijkheden met zich mee.

En dan is er de eigenlijke HSL 4 over een afstand van 35,2 km tot de Belgisch-Nederlandse grens. Vanaf Antwerpen zal de hogesnelheidslijn het traject langs de A1-E19 Antwerpen-Breda volgen, en loopt door de districten Merksem en Ekeren (beide deelgemeenten van de Stad Antwerpen) en de gemeenten Schoten, Brasschaat, Brecht, Wuustwezel en Hoogstraten. De NMBS had de HSL 4 liever naar Roosendaal laten lopen, maar de Nederlandse overheid wilde de lijn liever bundelen met de snelweg om extra landschapsdoorsnijding zoveel mogelijk te voorkomen en bij Breda een aftakking te kunnen maken. Daarom heeft de Nederlandse overheid voor 395 miljoen gulden (ongeveer 180 miljoen euro) meebetaald aan het langere tracé in België via de A1-E19. Bij de aanleg wordt rekening gehouden met de rijke archeologische vondsten die reeds bekend zijn op dit traject. Er werden ook verschillende nieuwe vindplaatsen gelokaliseerd, die in hoog tempo onderzocht zullen moeten worden.

De aanleg van deze lijn werd gestart in oktober 2000, om het mogelijk te maken een hogesnelheidsverbinding met 300 km/h met Amsterdam te exploiteren uiterlijk tegen 2007. Het klassieke verkeer zal ook van deze lijn gebruikmaken richting Kempen en Breda met 200 km/h. In Brecht wordt er daarvoor een nieuw station gebouwd, station Noorderkempen, met aansluiting op de bussen van De Lijn.

[bewerk] Belgische grens – Rotterdam

Langs de grensovergang Hazeldonk wordt de Nederlands-Belgische grens gepasseerd en begint de Nederlandse HSL-Zuid, die tot de Moerdijkbrug eveneens de autosnelweg E19 volgt. Breda is met aftakkingen in beide richtingen op deze HSL Zuid aangesloten. Bij Moerdijk is voor de HSL een nieuwe brug over het Hollands Diep gebouwd, die overgaat in een tunnel onder de Dordtsche Kil. De HSL passeert op maaiveld de Hoeksche Waard en gaat met een HSL-Tunnel onder de Oude Maas door. Bij Barendrecht ligt de lijn gebundeld met de bestaande spoorlijn en de Betuweroute. Hier zijn in totaal negen sporen naast elkaar die, ter bescherming van de omgeving, in een overkapping gebouwd zijn. In Rotterdam takt de lijn aan op de bestaande Willemspoortunnel om vervolgens over bestaande sporen Rotterdam Centraal aan te doen.

[bewerk] Rotterdam – Amsterdam

Voorbij Rotterdam Centraal gaat de lijn weer verder over nieuwe sporen. De noordrand van Rotterdam wordt in een tunnel gepasseerd. Vervolgens rijdt de lijn in een verdiepte ligging langs Bergschenhoek en over een viaduct langs Bleiswijk en Zoetermeer. Bij Hazerswoude gaat het tracé over in een geboorde tunnel, die bij Hoogmade weer boven komt. Vervolgens wordt de A4 en de bestaande Schiphollijn gevolgd. Ten Noorden van Nieuw-Vennep takt de HSL-Zuid aan op de Schiphollijn, van hier af rijden de HST's verder over bestaande sporen naar Schiphol en Amsterdam Centraal.

Voor het te kiezen tracé tussen Schiphol en Rotterdam was er een patstelling ontstaan tussen het Groene-Harttracé en de Bos-variant, bedacht door Willem Bos. De Bos-variant bestond uit bundeling van de HSL met de bestaande autosnelwegen A4 en A13. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat had het tracé door het Groene Hart ontwikkeld, maar het Ministerie van VROM had zich uitgesproken voor de Bos-variant. Uiteindelijk is het Groene-Harttracé uitgevoerd maar om de nadelen voor het milieu te beperken wordt het tracé tussen Hazerswoude en Hoogmade als boortunnel uitgevoerd. Deze tunnel, de Groene Harttunnel, ligt onder de weilanden en wordt soms ook wel gekscherend de 'koeientunnel' genoemd. De kosten van de HSL-zuid bedragen zo'n €6,9 miljard..

[bewerk] Aanleg en onderhoud

De betonnen onderbouw en kunstwerken van de HSL-Zuid wordt niet aangelegd in opdracht van ProRail maar van Rijkswaterstaat door verschillende consortia van bouwbedrijven. De betonplaten zijn bijna overal onderheid en worden dan ook zettingvrijeplaten genoemd.

De HSL-Zuid is de grootste Publiek-Private Samenwerking (PPS) die de Nederlandse overheid ooit is aangegaan. Zo is het consortium Infraspeed, bestaande uit de koninklijke BAM Groep, Siemens en Fluor, gecontracteerd voor het ontwerp en aanleg van de bovenbouw: de rails, de bovenleiding, de geluidsschermen, de treinbeheersing en de communicatiesystemen. Het overgrote deel van de lijn is voorzien van ballastloos spoor, ook wel Rheda spoor genoemd. Na voltooiing van alle bouwwerkzaamheden is het spoorbeheer van de HSL overgegaan naar ProRail. Voor de uitvoering van het onderhoud van de HSL blijft Infraspeed tot en met het jaar 2030 verantwoordelijk. Siemens installeert de ETCS voor het Nederlandse gedeelte (Alcatel voor België). Er wordt ETCS Level 2 standaard gereden, en in noodgevallen op Level 1. Op de HSL-Zuid wordt net als op de Betuweroute gebruik gemaakt van 25 kV wisselspanning op de bovenleiding, in tegenstelling tot de 1500 V gelijkspanning van het Nederlandse spoorwegnet.

[bewerk] Exploitatie

Voor de exploitatie van het Nederlandse deel van de HSL heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat een openbare aanbesteding gehouden. De NS heeft op deze aanbieding ingeschreven met een exploitatiemodel dat geïntegreerd was in de nationale dienstregeling. Naast de NS deden verschillende andere partijen aan de aanbesteding mee. Het ministerie was ontevreden over alle inzendingen en vond met name dat de concessie meer geld moest opbrengen, er was immers veel geld uitgegeven aan de aanleg van de infrastructuur. Een nieuwe aanbestedingsronde is gewonnen door High Speed Alliance (HSA), een samenwerkingsverband van de NS en KLM. Deze kreeg een concessie met een looptijd van 15 jaar.

De plannen van HSA zijn versoberd ten opzichte van de oorspronkelijke plannen van de NS. Zo zullen geen doorgaande HST's naar Eindhoven rijden. Ook zal HSA een hoger tarief hanteren dan de NS om de concessie te kunnen betalen. HSA zal een eigen productformule hanteren voor de verbindingen van Amsterdam naar Rotterdam, Breda en Brussel alsmede voor de verbinding Den Haag – Breda – Brussel. Voor de verbinding naar Parijs zal HSA de Thalys-formule voortzetten.

HSA is alleen exploitant van het Nederlandse deel van de lijn. Voor de internationale verbindingen moet worden samengewerkt met NMBS en SNCF. De samenwerking tussen HSA, NMBS en SNCF gebeurt op de ouderwetse manier, zoals dat ook al in de tijd van de staatsspoorwegen geregeld was.

[bewerk] Aanloopproblemen

Eind 2005 werd bekend dat AnsaldoBreda, het bedrijf waar de HSL-treinstellen zijn besteld, deze niet op tijd kan leveren voor opening van de HSL-Zuid in december 2007.^[1]. Dit heeft tot gevolg dat tot oktober 2008 van Angel Trains gehuurde locomotieven met standaard Intercityrijtuigen met een maximumsnelheid van 160 km/h gaan rijden als binnenlandse treinen. Voor de internationale treinen wordt gebruik gemaakt van de Thalys. De omgebouwde Thalystreinen die om kunnen gaan met het ETCS-systeem dat op de HSL-Zuid/HSL 4 wordt gebruikt, worden echter eveneens pas in de loop van 2008 geleverd.^[2] Tot die tijd zal de Thalys gebruik blijven maken van de bestaande route over oud spoor.^[3]

[bewerk] Treindienst

De uiteindelijke treindienst over de HSL, welke vermoedelijk in het najaar van 2008 volledig uitgevoerd wordt, zal er als volgt uitzien:

• 1 trein per uur: Amsterdam Centraal - Schiphol - Rotterdam Centraal - Antwerpen Centraal - Brussel Zuid - Parijs Noord (Thalys)
• 1 trein per uur: Amsterdam Centraal - Schiphol - Rotterdam Centraal - Antwerpen Centraal - Brussel Zuid (Benelux)
• 2 treinen per uur: Amsterdam Centraal - Schiphol - Rotterdam Centraal - Breda
• 2 treinen per uur: Amsterdam Centraal - Schiphol - Rotterdam Centraal
• dagelijks 8 treinen: Den Haag Centraal - Rotterdam Centraal - Breda - Noorderkempen - Antwerpen Centraal - Mechelen - Brussel Centraal - Brussel Zuid
• 1 trein per uur: Noorderkempen - Antwerpen Luchtbal - Antwerpen Centraal

De eerste treinen rijden vanaf juni 2007 de pendeldienst tussen Noorderkempen en Antwerpen Centraal.

In december 2007 zal de overige dienstregeling opgestart worden met één trein per uur tussen Amsterdam Centraal en Breda, één trein per uur tussen Amsterdam Centraal en Brussel Zuid en één trein per uur tussen Amsterdam Centraal en Parijs Noord. Voor de eerste twee treinen geldt dat gereden wordt met tijdelijk materieel, bestaande uit een meerspanningsloc en rijtuigen, en met een maximumsnelheid van 160 km/u. Naar verwachting wordt najaar 2008 het al in 2004 bij de Italiaanse fabrikant AnsaldoBreda bestelde definitieve materieel geleverd voor de overige treinen, welke vanaf dan de reguliere dienstregeling met 300 km/u kunnen gaan rijden.

[bewerk] Zie ook

• Lijst van spoorlijnen in Nederland
• Lijst van Belgische spoorlijnen
• De tunnels van de HSL-Zuid
• Hogesnelheidslijn

[bewerk] Galerij

HSL 4 in aanleg ter hoogte van het verkeersknooppunt Antwerpen-Noord

HSL-Zuid-tunnel onder de Dordtsche Kil

HSL-Zuid in de Hoekse Waard

HSL-Zuid over de A4

HSL-Zuid langs N209 bij Zoetermeer/Benthuizen

[bewerk] Externe links

• Officiële hoofdsite over de HSL-Zuid
• Officiële website van InfraSpeed
• Haagse Beemden Digitaal: dossier HSL-Zuid (foto's)
• hsl-zuid.nl: veel foto's

[bewerk] Noten