Paus Silvester II

Van Wikipedia

Silvester II

Gerbert d'Aurillac
ca. 950 – 1003

Periode	999 - 1003
Voorganger	Gregorius V
Opvolger	Johannes XVII

Paus Silvester II, ook bekend als Gerbert d'Aurillac (ca. 950 – 12 mei 1003) was paus van 999 tot zijn dood in 1003. Hij was een geleerde en introduceerde veel kennis zoals Arabische cijfers en astronomie in Europa. Silvester II was de eerste Franse paus, die door de eerste millenniumwisseling ging.

[bewerk] Leven

Gerbert werd geboren in Auvergne in Frankrijk. Rond 963 ging hij het klooster van Sint-Geraldus van Aurillac in. In 967 bezocht Borrel II van het hof van Barcelona het klooster, en de abt vroeg hem om Gerbert met hem mee te nemen, zodat hij in Spanje wiskunde kon studeren. De jaren daarop studeerde Gerbert in de door christenen gedomineerde stad Barcelona en misschien ook in de islamitische steden Córdoba en Sevilla.

In 969 maakte Borrel II een bedevaart naar Rome en nam Gerbert met hem mee. Gerbert ontmoette daar Paus Johannes XIII en de keizer Otto I. De paus haalde Otto over om Gerbert als privé-leraar voor zijn jonge zoon, de toekomstige keizer Otto II, in te huren. Een aantal jaren later gaf Otto Gerbert de opdracht om aan de kathedraalschool van Reims te studeren. Hij werd daar spoedig tot leraar benoemd door Adalbero, de aartsbisschop van Reims.

Toen Otto II in 983 keizer werd van het Heilige Roomse Rijk, benoemde hij Gerbert tot abt van het klooster van Bobbio en benoemde hem ook als leider van het district.

Na de dood van Otto II in 984, raakte Gerbert betrokken bij de politiek van zijn tijd. In 985 deed hij, met de steun van zijn aartsbisschop, mee aan de poging van Frankrijk om het Lotharingen van Otto III in te nemen. Hugo Capet werd koning van Frankrijk.

Bisschop Adalbero van Reims stierf in 988. Gerbert was een natuurlijke kandidaat voor zijn opvolging, maar Capet benoemde Arnulf, een buitenechtelijke zoon. Arnulf werd in 991 veroordeeld voor vermeend verraad tegen de koning, en Gerbert werd verkozen tot zijn opvolger. Er was zodoende veel verzet tegen de benoeming van Gerbert.

Gerbert nu werd de leraar van Otto III. Paus Gregorius V, Otto's neef, benoemde hem tot aartsbisschop van Ravenna in 998. De keizer besliste in 999 dat hij Gregorius mocht opvolgen als paus. Gerbert nam de naam Silvester II aan (volgend op Paus Silvester I, de adviseur van Constantijn de Grote). Spoedig nadat hij tot paus werd verkozen, bevestigde Gerbert de positie van zijn vroegere rivaliserende Arnulf als aartsbisschop van Reims.

In 1001 vond er een Romeinse volksopstand plaats tegen de keizer, waardoor Otto en Gerbert gedwongen werden om naar Ravenna te vluchten. Otto deed twee onsuccesvolle pogingen om controle over de stad te herwinnen, en stierf tijdens een derde poging in 1002. Gerbert keerde spoedig terug naar Rome, hoewel de rebellerende edelen nog steeds aan de macht bleven. Hij stierf kort daarop.

[bewerk] Werk

Van Gerbert wordt wel gezegd dat hij als geleerde zijn tijd ver vooruit was. Gerbert schreef een reeks boeken over het quadrivium. Hij had in Spanje leren werken met Arabische cijfers en berekeningen uit zijn hoofd te doen die voor mensen die in termen van de Romeinse cijfers denken uiterst moeilijk waren. In Reims construeerde hij een hydraulisch instrument dat alle eerder bekende instrumenten (waarin handmatig lucht moest worden gepompt) overtrof. Gerbert herintroduceerde de abacus in Europa, en in een brief uit 984 vroeg hij Lupitus van Barcelona om een vertaling van een Arabische astronomische verhandeling. Gerbert is de mogelijke auteur van een beschrijving van de astrolabe die door Hermannus Contractus pas bijna 50 later jaar werd uitgegeven.

Als paus trof hij energieke maatregelen tegen de wijdverspreide simonie- en concubinaatpraktijken onder de geestelijkheid. Hij schreef een dogmatische verhandeling, De corpore et sanguine Domini.

[bewerk] Gerbert als legende

Gerbert had magische kunsten en astrologie gestudeerd in Sevilla. Dit leidde tot legenden waarin hij als tovenaar in gevecht met de duivel werd afgebeeld.

Er werd verondersteld dat Gerbert in het bezit was van een boek dat in Spanje van een Arabische filosoof was gestolen. Gerbert werd volgens de legende achtervolgd door het slachtoffer, dat de dief via de sterren konden vinden. Gerbert was zich echter bewust van de achtervolging, en verborg het werk onder een houten brug, waar het voor de tovenaar onzichtbaar was.

Van Gerbert werd ook gezegd dat hij een bronzen hoofd gebeeldhouwd had, dat alle vragen met "ja" of "nee" kon beantwoorden. Er werd gezegd dat hij een verhouding had met een vrouwelijke demon genaamd Meridiana met wier hulp hij erin slaagde de pauselijke troon te bestijgen.

De legenden over Gerbert als tovenaar hielden tot meer dan een eeuw na zijn dood aan. Er zijn andere pausen geweest die van hekserij werden verdacht. Zo werden in 1409 Paus Johannes XXI en Paus Benedictus XII door Gregorius XII gehoord over vermeende magische praktijken bij de Raad van Pisa.

[bewerk] Bibliografie

Gerberts werken werden gepubliceerd in deel 139 van de Patrologia Latina.

Wiskundige werken
- Libellus de numerorum divisione
- De geometria
- Epistola ad Adelbodum
- De sphaerae constructione
- Libellus de rationali et ratione uti
Kerkelijke werken
- Sermo de informatione episcoporum
- De corpore et sanguine Domini
- Selecta e concil. Basol., Remens., Masom., etc.
Brieven
- Epistolae ante summum pontificatum scriptae
  - 218 brieven, waaronder brieven aan de keizer, de paus en verschillende brieven
- Epistolae et decreta pontificia
  - 15 brieven, gericht aan verschillende bisschoppen, waaronder Arnulf en abten, en een brief aan Stefan I van Hongarije
  - één dubieuze brief aan Otto II
  - vijf korte gedichten
Overige werken
- Acta concilii Remensis ad S. Basolum
- Leonis legati epistola ad Hugonem et Robertum reges