Rejestrowany związek partnerski

Z Wikipedii

Zarejestrowany związek partnerski (nazywany też "formalnym związkiem partnerskim") - usankcjonowany prawem związek cywilny dwóch osób dowolnej płci. Osoby stanowiące związek partnerski nazywane są partnerami lub partnerkami.

Termin ten głównie odnosi się do związków osób tej samej płci (homoseksualnych), jednak dotyczy także związków heteroseksualnych. Rejestrowane związki partnerskie dają podobne skutki prawne do małżeństwa kobiety i mężczyzny.

Oficjalna rejestracja formalnych związków partnerskich nie ma charakteru ceremonii ślubu małżeńskiego i jest zazwyczaj ograniczona jedynie do składania podpisów przez partnerów w obecności urzędnika. Pewne Kościoły protestanckie i starokatolickie uświęcają związki tego typu obrzędami religijnymi.

Spis treści 1 Sytuacja prawna w różnych krajach 2 Kontrowersje wokół zbieżności z małżeństwem 3 Argumenty za i przeciw 3.1 Argumenty za 3.2 Argumenty przeciw 4 Najsłynniejsze związki partnerskie 5 Chronologia związków partnerskich 6 Przypisy 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Sytuacja prawna w różnych krajach

Państwa i regiony, w których wprowadzono w prawie związki partnerskie lub konkubinaty obejmujące pary osób tej samej płci to: Dania (1989), Norwegia (1993), Szwecja (1995), Islandia (1996), Holandia (1998), Izrael (1994), Węgry (1996), niektóre stany USA jak Hawaje (1997), Kalifornia (1999), Vermont (2000), Dystrykt Kolumbii (2002), Nowy Jork (2003), Maine (2004), New Jersey (2006), oraz Connecticut (2005), Hiszpania (11 z 17 prowincji; od 1998), Holandia (1998), Francja (1999), RPA (1999), Belgia (2000), Finlandia (2002), Niemcy (2001), Portugalia (2001), Chorwacja (2003), Argentyna – miasto Buenos Aires i prowincja Rio Negro (2003), 10 regionów we Włoszech (2004-2006), Brazylia - stan Rio Grande do Sul (2004), Australia – stan Nowa Południowa Walia (1999), Wiktoria (2001), Terytorium Północne (2003), Tasmania (2004), Australijskie Terytorium Stołeczne (2006), Queensland (2005), Australia Zachodnia (2005) oraz Australia Południowa (2006), Luksemburg (2004), Wielka Brytania (2005), Nowa Zelandia (2005), Słowenia (2005), Andora (2005), Czechy (2006), Meksyk - miasto Meksyk (2006) oraz stan Coahuila (2007) , Szwajcaria (2007).

W krajach takich jak Belgia, Holandia, Hiszpania, RPA, Kanada oraz w amerykańskim stanie Massachusetts zamiast (lub oprócz) wprowadzania formalnych związków partnerskich zniesiono warunek przeciwności płci dla małżonków w instytucji małżeństwa.

Prawo o "zarejestrowanych związkach partnerskich" między innymi Francji, Niemiec i Holandii stosuje się dla osób różnej płci, które nie życzą sobie zawierania związków małżeńskich.

Polska jest krajem bez prawnych regulacji formalnych związków partnerskich. W 2004 roku senator Maria Szyszkowska przedstawiła polski projekt ustawy o zarejestrowanych związkach partnerskich^[1], zatwierdzony przez Senat, nie został poddany głosowaniu w Sejmie IV. kadencji z powodu nie wprowadzenia go przez ówczesnego Marszałka Sejmu – Włodzimierza Cimoszewicza w porządek obrad, co spowodowało, że projekt przepadł.

[edytuj] Kontrowersje wokół zbieżności z małżeństwem

Pomimo pewnego podobieństwa pomiędzy rejestrowanym związkiem partnerskim, a małżeństwem obydwie te formy prawne są rozróżniane oddzielnie. W przypadku instytucji małżeństwa, która ma wielowiekową tradycję, wiąże ona kobietę i mężczyznę (wyjątek stanowi małżeństwo homoseksualne) i często ma charakter także religijny. W przypadku formalnego związku partnerskiego zazwyczaj wiąże on osoby tej samej płci, legalizując ich wspólne życie ekonomicznie i społecznie jednakże brak mu charakteru religijnego.

Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej małżeństwo w Polsce to związek kobiety i mężczyzny. Jednakże Polska Konstytucja nie zabrania wprowadzenia w prawie rejestrowanych związków partnerskich. Związek pary tej samej płci może, ale nie musi znaleźć się pod "ochroną i opieką" państwa, definiowaną w artykule 18 Konstytucji.

[edytuj] Argumenty za i przeciw

[edytuj] Argumenty za Osoby o orientacji homo i biseksualnej są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa. Homoseksualizm według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nie jest zaburzeniem, chorobą czy parafilią. Tym samym orientacja seksualna jako jedna z cech człowieka nie może być powodem dyskryminacji w społeczeństwie jak i w prawie co gwarantują konstytucje poszczególnych krajów. Osoby o orientacji homoseksualnej nie powinny kryć się ze swoimi upodobaniami, ani wstydzić związków, w których żyją tak samo jak osoby o orientacji heteroseksualnej. Ludzie, często o liberalnych poglądach uważają, że związki gejów i lesbijek powinny podlegać takiej samej lub podobnej ochronie prawnej jak związki osób heteroseksualnych. Brak możliwości uzyskania takiej ochrony prawnej wiele osób o orientacji homoseksualnej poczytuje jako dyskryminacje. Opinia ta została potwierdzona w paru krajach kilkoma wyrokami Sądów Najwyższych lub innych odpowiadających, które zapadły w ostatnich kilkunastu latach. Odpowiedzią była próba stworzenia formuły prawnej formalnego związku partnerskiego w różnym stopniu podobnej do małżeństwa. Zależnie od kraju formalny związek partnerski nadaje partnerom różne prawa, niekoniecznie te same, które otrzymują osoby w związku małżeńskim. W większości krajów formalny związek partnerski nie nadaje praw adopcyjnych dla partnerów. Zdaniem zwolenników wprowadzenia w polskim prawie formalnych związków partnerskich, pary tej samej płci powinny posiadać te same lub podobne prawa i obowiązki jakie posiadają wobec siebie i wobec wspólnego majątku współmałżonkowie żyjący w związku małżeńskim niezależnie od faktu posiadania dzieci. Mowa jest tu o takich prawach jak: automatyczna wspólnota majątkowa między partnerami, prawo do odwiedzin w szpitalu chorego partnera oraz informacji o stanie jego zdrowia, prawo do dokumentacji o stanie zdrowia partnera, prawo o decydowaniu dalszego leczenia partnera w przypadku ciężkiej choroby, prawo do odbioru korespondencji partnera, prawo do odbioru wynagrodzenia za prace partnera, prawo do wspólnego opodatkowania partnerów, obowiązek alimentacyjny, prawo do renty bądź emerytury po zmarłym partnerze, prawo do dziedziczenia ustawowego po zmarłym partnerze czy choćby prawo do organizowania pochówku partnera i innych. Pomimo tego, iż niektóre z tych praw osoby żyjące w nieformalnych związkach partnerskich w Polsce mogą dziś uzyskać poprzez stosowne pełnomocnictwa podpisane u notariusza lub w inny sposób jednakże związane jest to z wyższymi opłatami bądź podatkiem, z których zwolnieni są małżonkowie [2] Ponadto zwolennicy uważają, że prawa i przywileje partnerzy żyjący w związkach partnerskich powinny uzyskiwać w podobny sposób jak uzyskują je osoby w małżeństwie czyli poprzez jednokrotny podpis składany np. w urzędzie stanu cywilnego. Tym samym uważają, że najlepszą formą prawną wiążącą wspólne życie partnerów związku i nadającą partnerom stosowne prawa i obowiązki jest wprowadzenie w prawie polskim umowy cywilnoprawnej związku partnerskiego. Zdaniem zwolenników dodatkowym problemem jest prawo spadkowe. Podział majątku osoby zmarłej, która nie sporządziła testamentu dokonywany jest na podstawie ustawy, w której partner nie jest uwzględniany. Podobnie wygląda dziedziczenie po konkubencie. Zwolennicy legalizacji związków partnerskich motywują wprowadzenie tej instytucji, koniecznością ustawowego zagwarantowania prawa do dziedziczenia między partnerami tej samej płci. Obawiają się oni, że w przypadku śmierci jednego z uczestników związku mimo istnienia zapisów testamentowych, drugi z nich może zostać pozbawiony swoich praw. Oskarżają wymiar sprawiedliwości o stronniczość w rozpatrywaniu spraw spornych między ustawowymi spadkobiercami, czyli rodziną zmarłego oraz żyjącym partnerem, co może prowadzić do ograniczenia jego praw. Odpierając stanowisko katolicyzmu, zwolennicy związków partnerskich twierdzą, że podstawowym celem małżeństwa jest stworzenie społecznej i prawnej platformy dla wzajemnej miłości i wzajemnego wsparcia małżonków. Funkcje rodzicielskie i wychowawcze w małżeństwie są dobrowolne i zazwyczaj nie obejmują całego okresu trwania małżeństwa. Osoby o orientacji homoseksualnej żyjący w swoich związkach twierdzą, że spotykają się w instytucjach państwa ze złą wolą ze względu na często spotykaną homofobię. Zwolennicy sądzą, że wprowadzenie w prawie (zalegalizowanie) związków partnerskich przyczyni się do zmniejszenia w społeczeństwie homofobii i wprost zobliguje wszystkich urzędników w Polsce do podobnego traktowania par osób tej samej płci jak tradycyjnych małżeństw.

[edytuj] Argumenty przeciw Największy spór wokół zalegalizowanych związków homoseksualnych toczy się o słowa. Zgodnie z doktryną wielu religii małżeństwo jest uświęconym przez Boga związkiem kobiety i mężczyzny. Przedstawiciele Kościoła katolickiego stoją na stanowisku, że "rejestrowane związki partnerskie" nie spełniają wymogów małżeństwa, gdyż związek ten skierowany jest ze swej natury do dobra kobiety i mężczyzny oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa (kanon 1055 kodeksu prawa kanonicznego z 1983). Homoseksualizm rozumiany jako orientacja seksualna nie jest według przedstawicieli kościoła grzechem, ale praktyki seksualne homoseksualistów tak. Zgodnie z taką normą etyczną dwaj mężczyźni mogą żyć w związku partnerskim, ale pod warunkiem, że pozostaną w celibacie. Niektórzy przeciwnicy twierdzą, iż zalegalizowanie związków partnerskich doprowadzi do dekompozycji rodziny. Wskazują także na powstające według nich niebezpieczeństwo, prawnego normowania kolejnych rodzajów związków. Formułują oni teorię "równi pochyłej" według, której jeden wyłom w normach etycznych spowoduje, że potem będą następować kolejne. Próby legalizacji związków homoseksualnych ich przeciwnicy odczytują jako zamach na rodzinę z tradycyjnym podziałem ról. Wielu tradycjonalistów sądzi, że geje czy lesbijki mogą zdeprawować swoim niewłaściwym zachowaniem dzieci, które jako para tej samej płci mieliby adoptować. Jeszcze w połowie XX wieku w większości krajów europejskich homoseksualizm był ścigany przez prawo, a w niektórych krajach islamskich do dziś jest karany chłostą lub śmiercią albo "leczony" przez farmaceutyczną "kastrację". Niektórzy krytycy związków homoseksualnych uważają ze geje i lesbijki dążą do szerszej ingerencji państwa w kwestie społeczne, co za tym idzie ograniczenia wolność sumienia osób uważających zachowania homoseksualne za niewłaściwe. Przeciwnicy legalizacji twierdzą, że w Polsce nie ma konieczności regulowania takich spraw jak prawo do odwiedzin w szpitalu, odbioru korespondencji i wynagrodzenia za pracę w odrębnej ustawie o rejestrowanych związkach partnerskich. Konserwatyści wyrażają opinie, że prawo w tych kwestiach nie dyskryminuje osób homoseksualnych. Ich zdaniem istniejące przepisy pozwalają także na dziedziczenie po partnerze: wystarczy sporządzić testament – dziedziczenie testamentowe wyprzedza dziedziczenie ustawowe, gdzie dziedziczy małżonek i najbliżsi krewni[3]. Przeciwnicy twierdzą, że Konstytucja RP zapewnia ochronę przed dyskryminacją ze względu na orientację seksualną. Ich zdaniem w Polsce nie ma homofobii, a instytucje państwa odnoszą się tak samo dobrze do tradycyjnych małżeństw jak do par gejowskich.

[edytuj] Najsłynniejsze związki partnerskie

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

2007

• 1 lutego - Saltillo, stan Coahuila - Meksyk - Karina Almaguer oraz Karla Lopez - pierwszy zarejestrowany związek partnerski w Meksyku.
• 7 stycznia - Wielka Brytania - Alan Cumming, szkocki aktor i reżyser oraz Grant Shaffer

2006

• 20 marca - Wielka Brytania - Derek Jacobi, słynny aktor brytyjski oraz Richard Clifford

2005

• 21 grudnia - Londyn, Wielka Brytania - Elton John, brytyjski muzyk oraz David Furnish, kanadyjski producent filmowy

2003

• 20 września - Malibu, Kalifornia - Melissa Etheridge, nagrodzona Grammy artystka i aktorka oraz Tammy Lynn Michaels, związek partnerski bez publicznej ceremonii

2002

• 4 stycznia - Sztokholm, Szwecja - Per-Kristian Foss, norweski minister finansów od 2001 roku oraz Jan Erik Knarbakk, związek partnerski

2001

• marzec - Kolonia, Niemcy - Hella von Sinen, komediantka i gwiazda telewizyjna oraz Cornelia Scheel, córka byłego prezydenta Niemiec, Waltera Scheela

1989

• 1 października – Kopenhaga, Dania - Axel Axgil i Eigil Axgil, aktywiści praw gejów, związek partnerski

[edytuj] Chronologia związków partnerskich

2007

• 1 lutego 2007: Parlament Włoch przegłosował ustawę wprowadzającą rejestrowane związki partnerskie. Ustawa ta musi zostać jeszcze przegłosowana przez Senat.
• 11 stycznia 2007: Legislatura stanu Coahuila w Meksyku uchwaliła ustawę o formalnych związkach partnerskich dla par osób tej samej płci.
• 1 stycznia 2007: W Szwajcarii wejście w życie ustawy o związkach partnerskich nadającej większość praw jakie posiadają małżeństwa dla par homoseksualnych.

2006

• 14 grudnia 2006: Parlament stanowy amerykańskiego stanu New Jersey uchwalił ustawę o związkach partnerskich, nadającą te same prawa i obowiązki parom osób tej samej płci, jakie nadaje małżeństwo.
• 8 grudnia 2006: Parlament stanu Australii Południowa uchwalił ustawę o związkach partnerskich nadającą parom dowolnej płci większość praw jakie posiadają pary w związkach małżeńskich.
• 13 listopada 2006: Władze miasta Meksyk wprowadziły w prawie, po raz pierwszy w historii państwa Meksyk, formalne związki partnerskie osób tej samej płci dla par żyjących w stolicy kraju.
• 25 października 2006: Sąd Najwyższy amerykańskiego stanu New Jersey uznał, opierając się na zasadzie równości, że nie można odmawiać osobom żyjącym w związkach homoseksualnych prawa do przywilejów jakie posiadają małżeństwa. Jednocześnie nakazał stosowne zmiany w stanowej legislaturze.
• wrzesień 2006: Senat Urugwaju uchwalił ustawę wprowadzającą w prawie instytucję związku partnerskiego dla osób tej samej i przeciwnych płci. Uchwała ta musi zostać jeszcze przegłosowana przez niższą izbę parlamentu.
• 23 lipca 2006: W Słoweni wejście w życie ustawy o związkach partnerskich.
• 15 marca 2006: Parlament Czech zatwierdził ustawę o związkach partnerskich osób tej samej płci, tym samym odrzucił próbę zablokowania tej ustawy przez prawicowego prezydenta Czech, Vaclava Klausa (za 101 głosów, przeciw 99).

2005

• 28 października: Sąd Najwyższy amerykańskiego stanu Alaska orzekł, że ograniczony dostęp do przywilejów jakie posiadają partnerzy w związkach małżeńskich, a jakie nie mogą posiadać partnerzy żyjący w związkach partnerskich jest niekonstytucyjny. Nakazał zmiany w prawie do końca 2006 roku.
• 5 czerwca: w głosowaniu powszechnym szwajcarski kanton Zurych przyjął ustawę o związkach partnerskich osób homoseksualnych (PartG), wchodzącą w życie 1 stycznia 2007.
• 14 marca: Amerykański sędzia Richard Kramer drugiej instancji w Kalifornii uznał zakazywanie małżeństw gejowskich za niekonstytucyjne.
• 22 lutego: Rząd brytyjski ogłosił wprowadzenie w życie 5 grudnia 2005 roku ustawy o związkach partnerskich (ang. Civil Partnership Act) na obszarze całego Wielkiej Brytanii. Pierwsze ceremonie będą miały miejsce 21 grudnia po okresie vacatio legis.
• 1 lutego: W Kanadzie wprowadzono pod obrady parlamentu ustawę o małżeństwach cywilnych par tej samej płci.
• 27 stycznia: Szwedzki rząd podjął prace nad legalizacją małżeństw par tej samej płci.

2004

• 9 grudnia: W odpowiedzi na zapytanie parlamentu Kanady Sąd Najwyższy tego kraju orzekł, że ustawa legalizująca małżeństwa par tej samej płci w całym państwie będzie legalna. Premier Kanady Paul Martin stwierdził, że rząd wprowadzi ustawę pod obrady parlamentu.
• 8 grudnia: Izraelski rząd zasygnalizował, że planuje legalizację związków par tej samej płci i nada im pewne przywileje. Ich status ściśle określone prawnie.
• 8 grudnia: Parlament Nowej Zelandii zalegalizował (za 65, przeciw 55) związki partnerskie, ale odrzucono poprawki dotyczące małżeństw par tej samej płci.
• 30 listopada: Jeden z sądów w RPA orzekł, że definicję małżeństwa należy rozszerzyć na pary tej samej płci. Decyzja ta nie oznacza jeszcze legalizacji takich związków.
• 26 listopada: Sąd apelacyjny kanadyjskiej prowincji Ontario podtrzymał orzeczenie sądu niższej instancji. Zgodnie z wyrokiem jeżeli jeden z małżonków tej samej samej płci zmarł po kwietniu 1985 roku, to drugi ma prawo do świadczeń z kanadyjskiego ZUS (ang. Canada Pension Plan).
• 17 listopada: Brytyjska Izba Lordów uchwaliła ustawę o związkach partnerskich.
• 9 listopada: Irlandzki Sąd Najwyższy uznał, że para lesbijek, które pobrały się w Kanadzie może liczyć na takie same ulgi podatkowe jak małżeństwa heteroseksualne.
• 5 listopada: Sędzia w kanadyjskiej prowincji Saskatchewan uznał, że pary tej samej płci mają prawo do stanięcia na ślubnym kobiercu w tej prowincji.
• 3 listopada: Wyniki głosowania z 2 listopada zatwierdziły poprawki do konstytucji stanowych zabraniające małżeństw tej samej płci w jedenastu stanach Arkansas, Georgia, Kentucky, Michigan, Missisipi, Montana, Dakota Północna, Oklahoma, Ohio, Oregon i Utah. W Oregonie zakazano tylko małżeństw gejowskich, a pozostałe stany zakazały również związków partnerskich.
• 17 maja: W Massachusetts odbył się pierwszy ślub pary tej samej płci w USA.

2003

• 18 listopada: Sąd w Massachusetts wydał korzystne dla homoseksualistów orzeczenie w sprawie Goodridge kontra Departament Zdrowia Publicznego.
• 17 czerwca: Kanadyjski rząd ogłosił, że nie będzie składał odwołania do sądu apelacyjnego Ontario od wyroku legalizującego małżeństwa par tej samej płci. Rząd zaznaczył, że planuje wprowadzenie pod obrady ustawy zmieniającej definicję małżeństwa.
• 10 czerwca: Sąd Apelacyjny Ontario orzekł, że Karta Praw i Wolności Kanady zakazuje dyskryminacji par tej samej płci. W ten sposób Ontario stało się pierwszym terytorium w Ameryce, na którego obszarze para gejów mogła wyrzec sakramentalne tak. Dnia 11 czerwca władze wykonawcze podporządkowały się temu wyrokowi.
• 1 maja: Sąd Najwyższy Kolumbii Brytyjskiej jako trzeci w Kanadzie orzekł, że władze muszą uznać małżeństwa par tej samej płci.
• 30 stycznia: Belgia wprowadziła śluby cywilne dla par tej samej płci.

2002

• 5 czerwca: Szwecja wprowadziła przepis według, którego party tej samej płci mogą starać się o adopcję dzieci.

2001

• 16 lutego: w Niemczech weszła w życie ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich (eingetragene Lebenspartnerschaft) osób tej samej płci.
• 1 kwietnia: W Holandii weszło w życie prawo legalizujące małżeństwa par tej samej płci. Pary gejów, czy lesbijek otrzymały prawo do adopcji dzieci. O północy burmistrz Amsterdamu udzielił ślubu czterem młodym parom tej samej płci.

2000

• 21 grudnia: Królowa Beatrix podpisała ustawę o małżeństwach par tej samej płci.
• 19 grudnia: Wyższa izba parlamentu Holandii (hol. Eerste Kamer) uchwaliła ustawę o małżeństwach homoseksualnych.
• 12 września: Niższa izba parlamentu Holandii (hol. Tweede Kamer) uchwaliła ustawę o małżeństwach homoseksualnych (za 190 głosów, przeciw 33).

1989

• 1 października: Dania jako pierwszy kraj na świecie zalegalizowała związki par tej samej płci.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Pierwotna wersja senackiego projektu ustawy o zarejestrowanych związkach partnerskich autorstwa prof. Marii Szyszkowskiej
2. ↑ "Dziesięć mitów prawnych gejów i lesbijek - polemika", 2005, homiki.pl
3. ↑ "Dziesięć mitów prawnych gejów i lesbijek", 2 stycznia 2005, kosciol.pl

[edytuj] Zobacz też

• małżeństwo osób tej samej płci
• aspekty prawne homoseksualizmu
• sytuacja homoseksualistów w Polsce
• sytuacja homoseksualistów w Europie
• sytuacja homoseksualistów na świecie
• konkubinat
• małżeństwo
• homofobia, dyskryminacja, tolerancja

[edytuj] Linki zewnętrzne

• "Zakazane związki" (serwis "Racjonalista")
• Związki partnerskie w Polsce i na świecie (serwis w portalu Kobiety Kobietom)