Szachowe mecze pretendentów
Z Wikipedii
Mecze pretendentów FIDE stanowiły trzeci i najwyższy szczebel eliminacji (po turniejach strefowych i międzystrefowych) wyłaniających przeciwnika dla mistrza świata w szachach (jedyny wyjątek miał miejsce w roku 1996, gdy finałowy mecz pretendentów był zarazem spotkaniem o mistrzostwo świata). Projekt regulaminu meczów, które zastąpiły turnieje pretendentów począwszy od szóstego cyklu rozgrywek, powstał w wyniku wniosku federacji szachowej USA na Kogresie FIDE w Sztokholmie w roku 1962. Wniosek ten był w prostej linii realizacją pomysłu Roberta Fischera, który nie widział sensu uczestnictwa w turniejach pretendentów, w których połowę (lub więcej) zawodników stanowili reprezentanci ZSRR (według amerykańskiego arcymistrza zawodnicy radzieccy szybko remisowali pojedynki między sobą, dzięki czemu zapewniali sobie dodatkowe dni wolne w tych długich i wyczerpujących turniejach, natomiast przeciwko niemu grali z pełnym zaangażowaniem).
Przez dwadzieścia lat formuła meczów była niezmienna. Brało w nich udział po 8 zawodników: 6 najlepszych z turnieju międzystrefowego (w przypadku dwóch turniejów – po 3, a w przypadku trzech – po 2 najlepszych z każdego turnieju) oraz 2 uczestników poprzedniego finałowego meczu pretendentów (ewentualnie ustępujący mistrz świata).
Pierwsze zmiany w regulaminie pojawiły się w roku 1985, wprowadzono wówczas pośrednią eliminację w postaci turnieju pretendentów, który wyłonił tylko 4 zawodników biorących udział w meczach pretendentów, zaś najlepszy z tej czwórki spotkał się w meczu finałowym z wicemistrzem świata Anatolijem Karpowem. Również kolejne cykle przyniosły duże modyfikacje – w XIV w I rundzie spotkań rozegrano 7 meczów (9 zawodników z turniejów międzystrefowych, 4 ćwierćfinalistów poprzedniej edycji meczów pretendentów oraz 1 zawodnik wyznaczony przez organizatora). Ósemkę ćwierćfinalistów uzupełnił wicemistrz świata Anatolij Karpow. W XV cyklu w I rundzie ponownie rozegrano 7 spotkań, a wśród uczestników było 11 najlepszych z turnieju międzystrefowego oraz 3 półfinalistów poprzedniego cyklu. W II rundzie stawkę ponownie uzupełnił Anatolij Karpow. Ostatni turniej (cykl XVI), przed gruntowną zmianą zasad wyłaniania mistrza w szachach, był wyjątkowy z powodu wyeliminowania z rozgrywek Garriego Kasparowa i Nigela Shorta, którzy rozegrali w roku 1993 mecz o mistrzostwo świata PCA. W tym turnieju, w I rundzie rozegrano tylko 6 spotkań, w których wystąpiło 10 szachistów z turnieju międzystrefowego oraz 2 uczestników meczów półfinałowych poprzedniej edycji). W II rundzie rozegrano tylko 3 spotkania, a dopiero w rundzie III trójkę zwycięzców spotkań ćwierćfinałowych uzupełnił Anatolij Karpow. Turniej ten był również wyjątkowy z tego względu, iż zwycięzcy meczów półfinałowych grali od razu o tytuł mistrza świata.
Konkurencyjne dla FIDE Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów PCA zorganizowało tylko jeden cykl wyłaniający swojego mistrza świata: ósemka ćwierćfinalistów składała się z 7 najlepszych zawodników z turnieju międzystrefowego oraz wicemistrza świata PCA (Nigel Short). Kolejnych edycji nie udało się rozegrać z powodu rozpadu tej federacji w roku 1995.
W latach 1998, 1999, 2000, 2002 i 2004 pięciu kolejnych mistrzów świata wyłaniano w odrębnych turniejach (z udziałem min. 64 zawodników), w ramach których rozgrywano mecze systemem pucharowym, natomiast w roku 2005 rozegrano tzw. turniej unifikacyjny w San Luis, w którym zwyciężył Weselin Topałow. Do odrębnych meczów pretendentów powrócono w roku 2007. Celem tych meczów było wyłonienie czterech zawodników, którzy wezmą udział w turnieju o tytuł mistrza świata (wraz z czterema najlepszymi zawodnikami turnieju rozegranego w roku 2005).
[edytuj] Mecze pretendentów FIDE
[edytuj] Cykl 1964-66 (B.Spasski)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1965 - Ryga | ||||||||||
 Borys Spasski |
6 | |||||||||
| 1965 - Ryga | ||||||||||
| Paul Keres |
4 | |||||||||
| Borys Spasski |
5½ | |||||||||
| 1965 - Moskwa | ||||||||||
| Jefim Geller |
2½ | |||||||||
| Jefim Geller |
5½ | |||||||||
| 1965 - Tbilisi | ||||||||||
| Wasilij Smysłow |
2½ | |||||||||
| Borys Spasski |
7 | |||||||||
| 1965 - Bled | ||||||||||
| Michaił Tal |
4 | |||||||||
| Michaił Tal |
5½ | |||||||||
| 1965 - Bled | ||||||||||
 Lajos Portisch |
2½ | |||||||||
| Michaił Tal |
5½ | |||||||||
| 1965 - Bled | ||||||||||
 Bent Larsen |
4½ | |||||||||
| Bent Larsen |
5½ | |||||||||
 Borislav Ivkov |
2½ | |||||||||
[edytuj] Cykl 1967-69 (B.Spasski)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1968 - Suchumi | ||||||||||
| Borys Spasski |
5½ | |||||||||
| 1968 - Malmö | ||||||||||
| Jefim Geller |
2½ | |||||||||
| Borys Spasski |
5½ | |||||||||
| 1968 - Poreč | ||||||||||
| Bent Larsen |
2½ | |||||||||
| Bent Larsen |
5½ | |||||||||
| 1968 - Kijów | ||||||||||
| Lajos Portisch |
4½ | |||||||||
| Borys Spasski |
6½ | |||||||||
| 1968 - Amsterdam | ||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
3½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
5½ | |||||||||
| 1968 - Moskwa | ||||||||||
 Samuel Reshevsky |
2½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
5½ | |||||||||
| 1968 - Belgrad | ||||||||||
| Michaił Tal |
4½ | |||||||||
| Michaił Tal |
5½ | |||||||||
| Svetozar Gligorić |
3½ | |||||||||
[edytuj] Cykl 1970-72 (R.Fischer)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1971 - Vancouver | ||||||||||
| Robert Fischer |
6 | |||||||||
| 1971 - Denver | ||||||||||
| Mark Tajmanow |
0 | |||||||||
| Robert Fischer |
6 | |||||||||
| 1971 - Las Palmas | ||||||||||
| Bent Larsen |
0 | |||||||||
| Bent Larsen |
5½ | |||||||||
| 1971 - Buenos Aires | ||||||||||
 Wolfgang Uhlmann |
3½ | |||||||||
| Robert Fischer |
6½ | |||||||||
| 1971 - Sewilla | ||||||||||
| Tigran Petrosjan |
2½ | |||||||||
| Tigran Petrosjan |
4 | |||||||||
| 1971 - Moskwa | ||||||||||
 Robert Hübner |
3 | |||||||||
| Tigran Petrosjan |
5½ | |||||||||
| 1971 - Moskwa | ||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
4½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
5½ | |||||||||
| Jefim Geller |
2½ | |||||||||
[edytuj] Cykl 1973-75 (A.Karpow)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1974 - Moskwa | ||||||||||
| Anatolij Karpow |
5½ | |||||||||
| 1974 - Leningrad | ||||||||||
| Lew Poługajewski |
2½ | |||||||||
| Anatolij Karpow |
7 | |||||||||
| 1974 - San Juan | ||||||||||
| Borys Spasski |
4 | |||||||||
| Borys Spasski |
4½ | |||||||||
| 1974 - Moskwa | ||||||||||
| Robert Byrne |
1½ | |||||||||
| Anatolij Karpow |
12½ | |||||||||
| 1974 - Augusta | ||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
11½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
7½ | |||||||||
| 1974 - Odessa | ||||||||||
 Henrique Mecking |
5½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
3½ | |||||||||
| 1974 - Palma de Mallorca | ||||||||||
| Tigran Petrosjan |
1½ | |||||||||
| Tigran Petrosjan |
7 | |||||||||
| Lajos Portisch |
6 | |||||||||
[edytuj] Cykl 1976-78 (W.Korcznoj)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1977 - Lukka | ||||||||||
 Wiktor Korcznoj |
6½ | |||||||||
| 1977 - Evian | ||||||||||
| Tigran Petrosjan |
5½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
8½ | |||||||||
| 1977 - Lucerna | ||||||||||
| Lew Poługajewski |
4½ | |||||||||
| Lew Poługajewski |
6½ | |||||||||
| 1977 - Belgrad | ||||||||||
| Henrique Mecking |
5½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
10½ | |||||||||
| 1977 - Reykjavik | ||||||||||
| Borys Spasski |
7½ | |||||||||
| Borys Spasski |
8½ | |||||||||
| 1977 - Genewa | ||||||||||
 Vlastimil Hort |
7½ | |||||||||
| Borys Spasski |
8½ | |||||||||
| 1977 - Rotterdam | ||||||||||
| Lajos Portisch |
6½ | |||||||||
| Lajos Portisch |
6½ | |||||||||
| Bent Larsen |
3½ | |||||||||
[edytuj] Cykl 1979-81 (W.Korcznoj)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1980 - Velden | ||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
5½ | |||||||||
| 1980 - Buenos Aires | ||||||||||
| Tigran Petrosjan |
3½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
7½ | |||||||||
| 1980 - Ałma-Ata | ||||||||||
| Lew Poługajewski |
6½ | |||||||||
| Lew Poługajewski |
5½ | |||||||||
| 1980 - Merano | ||||||||||
| Michaił Tal |
2½ | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
4½ | |||||||||
| 1980 - Bad Lauterberg | ||||||||||
| Robert Hübner |
3½ | |||||||||
| Robert Hübner |
5½ | |||||||||
| 1980 - Abano Terme | ||||||||||
| András Adorján |
4½ | |||||||||
| Robert Hübner |
6½ | |||||||||
| 1980 - Meksyk | ||||||||||
| Lajos Portisch |
4½ | |||||||||
| Lajos Portisch |
7 | |||||||||
| Borys Spasski |
7 | |||||||||
[edytuj] Cykl 1982-84 (G.Kasparow)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1983 - Moskwa | ||||||||||
| Garri Kasparow |
6 | |||||||||
| 1983 - Londyn | ||||||||||
| Aleksander Bielawski |
3 | |||||||||
| Garri Kasparow |
7 | |||||||||
| 1983 - Bad Kissingen | ||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
4 | |||||||||
| Wiktor Korcznoj |
6 | |||||||||
| 1984 - Wilno | ||||||||||
| Lajos Portisch |
3 | |||||||||
| Garri Kasparow |
8½ | |||||||||
| 1983 - Velden | ||||||||||
| Wasilij Smysłow |
4½ | |||||||||
| Wasilij Smysłow |
7 | |||||||||
| 1983 - Londyn | ||||||||||
| Robert Hübner |
7 | |||||||||
| Wasilij Smysłow |
6½ | |||||||||
| 1983 - Alicante | ||||||||||
| Zoltán Ribli |
4½ | |||||||||
| Zoltán Ribli |
6 | |||||||||
 Eugenio Torre |
4 | |||||||||
[edytuj] Cykl 1985-87 (A.Karpow)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| Anatolij Karpow |
||||||||||
| Anatolij Karpow |
||||||||||
| 1987 - Linares | ||||||||||
| Anatolij Karpow |
7½ | |||||||||
| 1986 - Mińsk | ||||||||||
| Andriej Sokołow |
3½ | |||||||||
| Andriej Sokołow |
6 | |||||||||
| 1986 - Ryga | ||||||||||
| Rafael Waganian |
2 | |||||||||
| Andriej Sokołow |
7½ | |||||||||
| 1986 - Tilburg | ||||||||||
| Artur Jusupow |
6½ | |||||||||
| Artur Jusupow |
6 | |||||||||
 Jan Timman |
3 | |||||||||
[edytuj] Cykl 1988-90 (A.Karpow)
| 1/8 finału | Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | |||||||||||
| Anatolij Karpow |
||||||||||||||
| 1989 - Seattle | ||||||||||||||
| Anatolij Karpow |
3½ | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
 Johann Hjartarson |
1½ | |||||||||||||
| Johann Hjartarson |
4½ | |||||||||||||
| 1989 - Londyn | ||||||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
3½ | |||||||||||||
| Anatolij Karpow |
4½ | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
| Artur Jusupow |
3½ | |||||||||||||
| Artur Jusupow |
3½ | |||||||||||||
| 1989 - Québec | ||||||||||||||
| Jaan Elvest |
1½ | |||||||||||||
| Artur Jusupow |
5 | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
 Kevin Spraggett |
4 | |||||||||||||
| Kevin Spraggett |
6½ | |||||||||||||
| 1990 - Kuala Lumpur | ||||||||||||||
| Andriej Sokołow |
5½ | |||||||||||||
| Anatolij Karpow |
6½ | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
| Jan Timman |
2½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
3½ | |||||||||||||
| 1989 - Antwerpia | ||||||||||||||
| Walery Sałow |
2½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
3½ | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
| Lajos Portisch |
2½ | |||||||||||||
| Lajos Portisch |
3½ | |||||||||||||
| 1989 - Londyn | ||||||||||||||
| Rafael Waganian |
2½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
4½ | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
 Jonathan Speelman |
3½ | |||||||||||||
| Jonathan Speelman |
4 | |||||||||||||
| 1989 - Londyn | ||||||||||||||
| Yasser Seirawan |
1 | |||||||||||||
| Jonathan Speelman |
3½ | |||||||||||||
| 1988 - Saint John | ||||||||||||||
| Nigel Short |
1½ | |||||||||||||
| Nigel Short |
3½ | |||||||||||||
| Gyula Sax |
1½ | |||||||||||||
[edytuj] Cykl 1991-93 (N.Short)
| 1/8 finału | Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | |||||||||||
| 1991 - Londyn | ||||||||||||||
| Nigel Short |
5½ | |||||||||||||
| 1991 - Bruksela | ||||||||||||||
| Jonathan Speelman |
4½ | |||||||||||||
| Nigel Short |
5 | |||||||||||||
| 1991 - Sarajewo | ||||||||||||||
 Borys Gelfand |
3 | |||||||||||||
| Borys Gelfand |
5½ | |||||||||||||
| 1992 - Linares | ||||||||||||||
| Predrag Nikolić |
4½ | |||||||||||||
| Nigel Short |
6 | |||||||||||||
 Anatolij Karpow |
4 | |||||||||||||
| Anatolij Karpow |
||||||||||||||
| 1991 - Bruksela | ||||||||||||||
| Anatolij Karpow |
4½ | |||||||||||||
| 1991 - Madras | ||||||||||||||
 Viswanathan Anand |
3½ | |||||||||||||
| Viswanathan Anand |
4½ | |||||||||||||
| 1993 - Madryt | ||||||||||||||
| Aleksiej Drejew |
1½ | |||||||||||||
| Nigel Short |
7½ | |||||||||||||
| 1991 - Sarajewo | ||||||||||||||
| Jan Timman |
5½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
4½ | |||||||||||||
| 1991 - Bruksela | ||||||||||||||
| Robert Hübner |
2½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
4½ | |||||||||||||
| 1991 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
2½ | |||||||||||||
| Wiktor Korcznoj |
5½ | |||||||||||||
| 1992 - Linares | ||||||||||||||
| Gyula Sax |
4½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
6 | |||||||||||||
| 1991 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Artur Jusupow |
4 | |||||||||||||
| Artur Jusupow |
6½ | |||||||||||||
| 1991 - Bruksela | ||||||||||||||
| Siergiej Dołmatow |
5½ | |||||||||||||
| Artur Jusupow |
5½ | |||||||||||||
| 1991 - Ryga | ||||||||||||||
 Wasilij Iwanczuk |
4½ | |||||||||||||
| Wasilij Iwanczuk |
4½ | |||||||||||||
 Leonid Judasin |
½ | |||||||||||||
[edytuj] Cykl 1994-96 (A.Karpow)
| 1/8 finału | Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | |||||||||||
| Anatolij Karpow |
||||||||||||||
| Anatolij Karpow |
||||||||||||||
| 1995 - Hyderabad | ||||||||||||||
| Anatolij Karpow |
6 | |||||||||||||
| 1994 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Borys Gelfand |
3 | |||||||||||||
| Borys Gelfand |
5 | |||||||||||||
| 1994 - Hyderabad | ||||||||||||||
| Michael Adams |
3 | |||||||||||||
| Borys Gelfand |
4½ | |||||||||||||
| 1994 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Władimir Kramnik |
3½ | |||||||||||||
| Władimir Kramnik |
4½ | |||||||||||||
| 1996 - Elista Mecz o mistrzostwo świata |
||||||||||||||
| Leonid Judasin |
2½ | |||||||||||||
| Anatolij Karpow |
10½ | |||||||||||||
| 1994 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Gata Kamski |
7½ | |||||||||||||
| Gata Kamski |
4½ | |||||||||||||
| 1994 - Hyderabad | ||||||||||||||
| Paul van der Sterren |
2½ | |||||||||||||
| Gata Kamski |
6 | |||||||||||||
| 1994 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Viswanathan Anand |
4 | |||||||||||||
| Viswanathan Anand |
4½ | |||||||||||||
| 1995 - Hyderabad | ||||||||||||||
| Artur Jusupow |
2½ | |||||||||||||
| Gata Kamski |
5½ | |||||||||||||
| 1994 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Walery Sałow |
1½ | |||||||||||||
| Walery Sałow |
5 | |||||||||||||
| 1994 - Hyderabad | ||||||||||||||
| Aleksander Chalifman |
1 | |||||||||||||
| Walery Sałow |
4½ | |||||||||||||
| 1994 - Wijk aan Zee | ||||||||||||||
| Jan Timman |
3½ | |||||||||||||
| Jan Timman |
4½ | |||||||||||||
 Joël Lautier |
3½ | |||||||||||||
[edytuj] Cykl 2005-07
Mecze 1/16 finału mają zostać rozegrane w roku 2007 [1]:
- Lewon Aronian
- Magnus Carlsen 
- Péter Lékó - Michaił Gurewicz
- Rusłan Ponomariow - Siergiej Rublewski
- Borys Gelfand - Rustam Kasimdżanow
- Etienne Bacrot - Gata Kamski
- Aleksander Griszczuk - Władimir Małachow
- Judit Polgár - Jewgienij Barejew
- Aleksiej Szirow
- Michael Adams
[edytuj] Mecze pretendentów PCA
[edytuj] Cykl 1994-95 (V.Anand)
| Ćwierćfinały | Półfinały | Finał | ||||||||
| 1994 - Nowy Jork | ||||||||||
| Viswanathan Anand |
5 | |||||||||
| 1994 - Linares | ||||||||||
| Oleg Romaniszyn |
2 | |||||||||
| Viswanathan Anand |
5½ | |||||||||
| 1994 - Nowy Jork | ||||||||||
| Michael Adams |
1½ | |||||||||
| Michael Adams |
7½ | |||||||||
| 1995 - Las Palmas | ||||||||||
| Siergiej Tiwiakow |
6½ | |||||||||
| Viswanathan Anand |
6½ | |||||||||
| 1994 - Nowy Jork | ||||||||||
| Gata Kamski |
4½ | |||||||||
| Gata Kamski |
4½ | |||||||||
| 1994 - Linares | ||||||||||
| Władimir Kramnik |
1½ | |||||||||
| Gata Kamski |
5½ | |||||||||
| 1994 - Nowy Jork | ||||||||||
| Nigel Short |
1½ | |||||||||
| Nigel Short |
6½ | |||||||||
| Borys Gulko |
5½ | |||||||||
