Winston Churchill

El Vikipedio

Sir Winston Leonard Spencer CHURCHILL [ĉerĉil] (* la 30-an de novembro 1874, † la 24-an de januaro 1965) estis ĉefministro de Britio de 1940 ĝis 1945 (dum la Dua mondmilito), kaj de 1951 ĝis 1955. En 1940 la lando de Churchill staris sola kontraŭ Hitlero (antaŭ la eniro de Usono kaj tiu de Sovetunio en la militon). Kune kun Stalino kaj Franklin D. Roosevelt, Churchill konstruis la politikan ordon de la postmilita mondo.

Li estis ĵurnalisto en Bura Milito en nuna Sudafriko kaj partoprenis en aliaj militaj aktivecoj, ekzemple en la batalo de Omdurman proksime Kartumo kaj en la unua mondmilito li partoprenis plani la disastran invadon de Gallipoli.

[redaktu] Churchill dum la dua mondmilito

Tuj post lia posteniĝo kiel ĉefministro, li donis unuan prioritaton al la produktado de militaj aviadiloj. Kiam dum aŭgusto 1940 la aviadila batalo pri Britio atingis sian pinton, tiu prioritato kaŭzis, ke la hitlera Germanio unuafoje malvenkis batalon de la dua mondmilito. Ankaŭ la ordono de Churchill detrui parton de la francia mediteranea armea ŝiparo en la haveno de Oran kontribuis al la malverŝajnigo de hitler-germania invado de Britio, ĉar la nova registaro de Francio sub marŝalo Philippe Pétain interkonsentis armisticon kun hitlera Germanio, planis kunlabori kun la hitlera ŝtato kaj la francia mararmeo tial estis minacata esti utiligata por hitleraj militaj celoj. La reĝimo de Pétain ĉesigis la diplomatiajn rilatojn kun Britio, sed dum aŭgusto 1940 Churchill kaj la francia generalo Charles de Gaulle, kiu ne kunlaboris kun hitlera Germanio, interkonsentis pri kunlaboro.

La plano de hitlera Germanio invadi Brition de aŭtuno 1940 daŭre prokrastiĝis kaj dum printempo 1941 tute nuliĝis. Dum tiuj monatoj tamen germanaj armeaj aviadiloj konstante bombe atakis Londonon kaj multajn aliajn urbojn de suda Anglio, kaj multaj - kiel ekzemple la industria urbo Coventry - grandparte detruiĝis. Post aŭgusto 1940 ankaŭ la brita armeo komencis celite ataki loĝareojn de germanaj urboj, post kiam jam antaŭ britaj bomboj provis cele detrui germaniajn fabrikojn ekzemple en la industria Ruhr-regiono de okcidenta Germanio. Dum la somero de 1944, kiam britaj kaj usonaj armeaj aviadiloj regis la ĉielon super Germanio, la areaj bombadoj de germanaj loĝlokoj daŭriĝis kaj eĉ intensiĝis, kvankam ili plu ne estis milite necesaj. Nur plej fine de la milito Churchill distanciĝis de marŝalo Arthur Harris, kiu ekde 1942 estris la britan aerarmeon kaj kiu tre subtenis la politikon de "morala bombado" de civilaj celoj en Germanio, kiu detruu la "batalan moralon" de la malamika civitanaro de Germanio. Ĝis hodiaŭ unuopaj historiistoj, kiel la publicisto Jörg Friedrich atakas Winston Churchill pro tio, ke li ne pli frue haltigis la bombadon de civilaj celoj de Germanio, kaj nomas lin militkrimulo. Plej drasta ekzemplo por tiu bombado estis la detruo de la centro de Dresdeno, kiu plenplenis per militfuĝintoj el la pli orienta germania provinco Silezio - tamen ĝuste post tiu tragika bombado Churchill ja ŝanĝis sian politikon kaj haltigis la bombadon. Aliaj historiistoj substrekas, ke la brita armeoj nur per aviadiloj povis ataki la hitleran Germanion, ke almenaŭ komence de la milito kaj dumnokte puraj atakoj de armeaj kaj industriaj celoj neeblis kaj ke la brita civitanaro komprenis tiujn atakojn kiel respondo al la germaniaj bombadoj de Guernica, Varsovio, Roterdamo kaj la urboj de suda Anglio, kiuj estis la unuaj tiom ampleksaj militaj bombadoj al civilaj celoj en la historio de la homaro.

La 9-an de oktobro de 1944 Winston Churchill konsentis pri la interesosferoj de Sovetunio kaj Britio.

[redaktu] Post la milito

Kvankam Churchill ĉiam batalis por la brita imperio, tio iom post iom malkonstruiĝis post la dua mondmilito. En la unua postmilita parlamenta balotado de 1945 li malvenkis.

Churchill ankaŭ estis verkisto kaj gajninto de Premio Nobel de Literaturo en 1953. Lia ĉefa verko estis lia historio de la dua mondmilito en ses volumoj. Li ankaŭ verkis historion de la anglalingva mondo.

Lia plej fama bildo montras lin fumante havancigaron kaj gestante venkon per la fingroj.

Churchill estis subtenanto de la Baza Angla.

En 1956 la Premio de Karolo estis donita al Churchill.