Grande Depresión
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
A Grande Depresión, tamén chamada Crise de 1929 , foi unha grande recesión económica que tivo inicio en 1929, e que persistiu ao longo da década de 1930, terminando coa chegada da Segunda Guerra Mundial. A Grande Depresión é considerada a peor e o máis longo período de recesión económica do século XX. Este período de recesión económica causou altas taxas de desemprego, caídas drásticas do produto interior bruto de diversos países, así como caídas drásticas na produción industrial, nos prezos de accións, e en practicamente todo medidor de actividade económica, en diversos países do mundo.
O día 29 de outubro de 1929 é considerado popularmente o comezo da Grande Depresión. Porén, as taxas na caída da produción industrial americana xa comezaran a caer a partir de xullo do mesmo ano, causando un período de leve recesión económica que estendeuse até o 29 de outubro, cando valores de accións na bolsa de valores de Nova York, a New York Stock Exchange, caeron drasticamente no chamado crac da Bolsa de Nova York, desencadeando o Xoves Negro. Así, millares de accionistas perderon, literalmente, da noite ó día, grandes sumas de diñeiro. Moitos perderon todo o que tiñan. Esta quebra na bolsa de valores de Nova York empeorou drasticamente os efectos da recesión xa existente, causando unha grande deflación e caída nas taxas de venda de produtos, que á súa vez obrigaron ao peche de moitas empresas comerciais e industriais, elevando así drasticamente as taxas de desemprego.
Os efectos da Grande Depresión foron sentidos no mundo enteiro. Estes efectos, aínda que a súa intensidade, variaron segundo o país. Outros países, alén dos Estados Unidos, que foron duramente castigados pola Grande Depresión foron Alemaña, Australia, Francia, Italia, o Reino Unido e especialmente Canadá. Sen embargo, en certos países pouco industrializados nesa época, como Arxentina e Brasil, a Grande Depresión acelerou o proceso de industrialización.
Os efectos negativos da Grande Depresión atinxiron o seu cumio nos Estados Unidos en 1933. Neste ano, o Presidente americano Franklin Delano Roosevelt aprobou unha serie de medidas coñecidas como New Deal. Esas políticas económicas, adoptadas case simultaneamente por Roosevelt nos Estados Unidos e por Hjalmar Schaact na Alemaña nazi foron, 3 anos máis tarde, racionalizadas por Keynes na súa obra clásica.
O New Deal, xuntamente con programas de axuda social realizados por todos os estados americanos, axudaron a minimizar os efectos da Depresión a partires de 1933. A maioría dos países atinxidos pola Grande Depresión pasaron a recuperarse economicamente a partir de entón. Nalgúns países, a Grande Depresión foi un dos factores primarios que axudaron á ascensión de réximes de extrema-dereita, como os nazis comandados por Adolf Hitler en Alemaña. O inicio da Segunda Guerra Mundial terminou con calquera efecto remanescente da Grande Depresión nos principais países afectados.
Índice |
[editar] Causas da Grande Depresión
Economistas, historiadores e científicos políticos teñen creado diversas teorías para a causa, ou causas, da Grande Depresión, cun sorprendente pouco consenso. A Grande Depresión permanece como un dos eventos máis estudados da historia da economía mundial. Teorías primarias inclúen a quebra da bolsa de valores de 1929, a decisión de Winston Churchill de facer que o Reino Unido pasase a empregar novamente o patrón ouro en 1925, que causou unha masiva deflación no Imperio Británico, o colapso do comercio internacional, a aprobación da Lei da Tarifa Smoot-Hawley, que aumentou os impostos de preto de 20 mil produtos no país, a política da Reserva Federal dos Estados Unidos de América, e outras influencias.
Segundo teorías baseadas na economía capitalista concéntranse na relación entre produción, consumo e crédito, estudado pola macro-economía, e en incentivos e decisións persoais, estudado pola micro-economía. Estas teorías están feitas para ordenar a secuencia dos eventos que causaron eventualmente a implosión do sistema monetario do mundo industrializado e as súas relacións de comercio. Teorías baseadas na economía marxista concéntranse na relación do control da produción e da concentración de renda. Para os marxistas, a Grande Depresión é o tipo de crise á que o capitalismo é vulnerable, e sucesos deste tipo non son sorprendentes.
Foron creadas outras teorías heterodoxas sobre a Grande Depresión, que gradualmente comezaron a gañar credibilidade. Estas teorías inclúen a teoría da actividade de longo ciclo e que a Grande Depresión foi un período na intersección da cresta de diversos longos e concorrentes ciclos.
Máis recentemente, unha da teoría máis aceptadas entre economistas é que a Grande Depresión non foi causada primariamente pola quebra das bolsas de valores de 1929, alegando que diversos sinais na economía americana, nos meses, e mesmo anos, que precederon á Grande Depresión, indicaban que esta crise estaba xa en camiño nos Estados Unidos e Europa. Actualmente, a teoría máis en voga entre os economistas é a de Peter Temin. Segundo Temin, a Grande Depresión foi causada pola política monetaria desastrosamente mal planeada pola Reserva Monetaria dos Estados Unidos de América, nos anos que precederon á Grande Depresión. A política de reducir as reservas monetarias foi unha tentativa de reducir unha suposta inflación, o que de feito somentes agravou o principal problema na economía americana da época, que non era a inflación, senón a deflación.
[editar] Quebra na Bolsa de Valores de Nova York
- Ver artigo principal: Xoves Negro.
O 24 de outubro de 1929, os prezos estabilizáronse ao longo do final de semana, para caeren drasticamente novamente o luns, 28 de outubro. Moitos accionistas comezaron a ter pánico. Cerca de 16,4 millóns de accións entraron subitamente á venda o martes, 29 de outubro, día actualmente coñecido como Martes Negro. O exceso de accións á venda e a falta de compradores fixeron que os prezos destas acción caese cerca do 80%. Con isto, millares de persoas perderon grandes sumas de diñeiro. Os prezos destas accións continuarían a flutuar, caendo gradativamente nos próximos tres anos. As millares de persoas que tiñan todas as súas riquezas en forma de accións eventualmente perderon todo o que tiñan.
A súbita quebra da Bolsa de Valores de Nova York causou grande incerteza entre a poboación americana, en canto ao futuro do país. Moitos decidiron cortar gastos superfluos. Outras persoas, aquelas que compraran produtos a través de empréstamo e prestacións, reduciron aínda máis os seus gastos, e así poder economizar cartos para efectuar os seus pagamentos. A súbita queda nas vendas do sector comercial americano estendeu a recesión ao sector industrial e comercial dos Estados Unidos.
As altas taxas de xuros dos Estados Unidos foron un dos factores que espallaron a Grande Depresión a Europa. Os países europeos (especialmente aqueles que utilizábanse do patrón ouro para manter un troco fixo cos Estados Unidos) foron obrigados a aumentaren drasticamente as súas propias taxas de xuros, o que levou á redución de gastos por parte dos comerciantes e habitantes destes países, e levou á caída na produción industrial destes países.
A economía dos Estados Unidos de América entrou nunha fase de grande recesión económica que perduraría até 1933. Durante este período, millares de establecementos bancarios, financeiros, comerciais e industriais foron fechados. Outros foron obrigados a despediren parte dos seus traballadores e/ou a reducir salarios en xeral.
[editar] A Grande Depresión nos Estados Unidos de América
Coa quebra da Bolsa de Valores de Nova York de 1929, bancos e investidores perderon grandes cantidades de cartos. A situación dos bancos era agravada polo feito de que moitos destes bancos emprestaran grandes sumas de diñeiro a facendeiros. Após o inicio da Grande Depresión, con todo, estes facendeiros tornáronse incapaces de pagar as súas débedas. Isto, á súa vez, causou a caída das ganancias destas institucións financeiras. Persoas que utilizábanse de bancos, temendo unha posible bancarrota destas, removeron os seus fondos destes bancos. Así, varias institucións bancarias foron pechadas. O total de institucións bancarias pechadas durante a década de 1920 e de 1930 foi de 14 mil.
O 17 de maio de 1930, o goberno dos Estados Unidos aprobou unha lei, a Lei Tarifaria Smoot-Hawley, que aumentaba as tarifas alfandegueiras en cerca de 20 mil produtos non perecedoiros estranxeiros. O Presidente americano Herbert Hoover pedira ao Congreso dos Estados Unidos de América unha diminución nos impostos, mais o Congreso, ao contrario disto, votou a favor do aumento dos impostos. Un manifesto, asinado por mil economistas, pediu ao presidente americano rexeitar este aumento. A pesar disto, Hoover asinou a Lei o 17 de maio. O Congreso e o Presidente pensaban que isto iría a reducir a competitividade de produtos estranxeiros no país. Porén, outros países reaccionaran a través da aprobación de leis e actos semellantes, causando unha caída súbita nas exportacións americanas. As taxas de desemprego subiron de 9% en 1930 a 16% en 1931, e 25% en 1933. Durante a década de 1930, a taxa de desemprego nos Estados Unidos non retornaría máis ás taxas de 9% de 1930, manténdose ó redor do 20%.
Co crecente fechamento de institucións bancarias, menos fondos estaban dispoñibles no mercado americano, facendo que a caída na produción industrial americana continuase a caer. En 1929, o valor total dos produtos industrializados fabricados nos Estados Unidos foi de 104 billóns de dólares. En 1933, este valor caera a 56 billóns, unha caída de aproximadamente o 45%. A produción de aceiro caeu cerca do 61%, entre 1929 e 1933, e a produción de automóbiles caeu cerca do 70% no mesmo período.
1933 foi o ápice da Grande Depresión nos Estados Unidos de América. As taxas de desemprego eran do 25% (ou un cuarto de toda a forza de traballo americana). Cerca do 30% dos traballadores que continuaron nos seus empregos foron obrigados a aceptaren reducións nos seus salarios, aínda que grande parte dos traballadores empregados tiveron un aumento nos seus salarios por hora. Outro problema enfrontado foi a grande deflación - caída do prezo dos produtos e custo de vida en xeral. Entre 1929 e 1933, os prezos dos produtos industrializados non perecedoiros en xeral nos Estados Unidos caeron cerca do 25%. O prezo de produtos agropecuarios caeu en cerca do 50%, por causa do excedente da produción destes produtos - primariamente trigo. A cantidade destes produtos á venda excedía facilmente a demanda, o que causou unha baixada dos prezos destes produtos. Os baixos prezos levaron ao endebedamento de moitos destes facendeiros.
[editar] Combate á Grande Depresión e a fin da recesión nos EUA
- Ver artigo principal: New Deal.
O Presidente americano Herbert Hoover acreditaba que o comercio, se non era supervisado polo goberno, iría eventualmente a minimizar os efectos da recesión económica. Eventualmente, Hoover pensaba, a economía dos Estados Unidos iría a se recuperar, sen que a intervención do goberno americano na economía do país fose necesaria. Hoover rexeitou diversas leis aprobadas polo Congreso, alegando que daban demasiados poderes ao goberno americano.
Hoover tamén pensaba que os gobernos dos estados americanos deberían axudar aos necesitados. Moitos destes estados, sen embargo, non tiñan fondos suficientes para tal. Sendo así, Hoover propuxo a creación dun órgano gobernamental, o Reconstruction Finance Corportation (Corporación de Reconstrución Financeira), ou RFC, en 1932. Este órgano sería responsable de proporcionar algunha axuda financeira a empresas e institucións comerciais e industriais chave, como bancos, ferrovías e grandes empresas, acreditando que a bancarrota destas institucións agravaría o efecto da Grande Depresión. No final de 1932, as eleccións presidenciais americanas foron realizadas. Os dous principais candidatos foron Hoover e Franklin Delano Roosevelt. Moitos estadounidenses pensaban que Hoover fora o principal causante da recesión, ou que pouco fixera para solucionar esta recesión. Roosevelt saíu vencedor da elección, tornándose Presidente dos Estados Unidos o 4 de marzo de 1933.
Roosevelt, ao contrario que Hoover, pensaba que o goberno americano era a principal responsable para loitar contra os efectos da Grande Depresión. Nunha sesión lexislativa especial, sesión coñecida como Hundred Days ("Cen Días"), Roosevelt, xuntamente co congreso americano, crearon e aprobaron unha serie de leis que, por insistencia do propio Roosevelt, foron nomeadas como New Deal ("Novo Acordo"). Estas leis fornecerían a axuda social ás familias e persoas que o necesitasen, proporcionarían empregos a través de parcerías entre o goberno, empresas e os consumidores, e reformou o sistema económico e gobernamental americano, para evitar que unha recesión ocorrese no futuro.
Diversas axencias gobernamentais foron creadas para administrar os programas de axuda social. A máis importante delas foi a Federal Agency Relief Administration, creada en 1933, que sería responsable do fornecemento de fondos aos gobernos estatais, para que estes os empregaran en programas de axuda social. Outros órganos gobernamentais similares foron criados coa intención de fondear, administrar e empregar traballadores na área da construción de aeroportos, escolas, hospitais, pontes e encoros. Estes proxectos federais deron millóns de empregos aos necesitados, aínda que as taxas de desemprego continuasen a ser altas durante toda a década de 1930.
Outros órganos creáronse coa intención de administrar programas de recuperación, como a Agricultural Adjustment Administration, creada en 1933 co obxectivo de regular a produción de produtos agropecuarios. Outro órgano semellante foi a National Recovery Administration, creada en 1933, que estableceu salarios mínimos e limites na carga horaria de traballo. Esta última axencia, porén, foi fechada a mando do Congreso, en 1935, por estimular pouco o comercio americano.
Por último, outros órganos federais foron creados co obxectivo de vixiar as reformas en emprego e finanzas. O Federal Deposit Insurance Corporation foi creado en 1933 co obxectivo de promover as transaccións e o comercio bancario. O Securities and Exchange Commission, creado en 1934, pretendía regular o comercio de bolsa de valores e evitar que accionistas comprasen accións que o órgano considerasen "perigosas". O National Labor Relations Board foi creado en 1935, coa intención de regular sindicatos, e de protexer ós traballadores e os seus dereitos.
O New Deal axudou a minimizar os efectos da Grande Depresión nos Estados Unidos de América. A economía americana gradualmente, pero lentamente, pasou a recuperarse, desde 1933. O goberno americano tamén diminuíu as tarifas alfandegueiras en certos produtos estranxeiros, estimulando así o comercio doméstico. Ao longo da década de 1930, os Estados Unidos gradualmente abandonaron o uso do patrón ouro, decidindo fortalecer a moeda nacional, o dólar, o que tamén axudou na recuperación da economía americana.
Porén, a pesar dos programas gobernamentais creados co obxectivo de reducir o desemprego, preto do 15% da forza de traballo americana continuaba desempregada en 1940. Foi necesario a entrada do país na Segunda Guerra Mundial para que as taxas de desemprego caesen aos niveis de 1930, de 9%. A entrada do país na guerra acabou cos efectos negativos da Grande Depresión, a produción industrial americana medrou notablemente, e as taxas de desemprego caeron. No final da guerra, a penas o 1% da forza de traballo americana estaba desempregada. Preto do final da guerra, os Estados Unidos e todos os outros 44 países Aliados asinaron o que é coñecido como os Acordos de Bretton Woods, coa intención de evitar no futuro unha nova crise monetaria e económica da escala da Grande Depresión.
[editar] A Grande Depresión noutros países
A Grande Depresión causou unha grande recesión económica en diversos outros países do mundo. En moitos destes países, a recesión provocada pola Grande Depresión xerou efectos similares aos de Estados Unidos na economía destes países, como o peche de millares de establecementos bancarios, financeiros, comerciais e industriais, e o despido de millares de traballadores.
Os efectos da Grande Depresión en varios países víronse agravados pola Lei Tarifaria Smoot-Hawley, unha lei americana introducida en 1930, que aumentaba os impostos a cerca de 20 mil produtos non perecedoiros estranxeiros, o que causou a aprobación de leis e semellantes noutros países, reducindo drasticamente as exportacións e o comercio internacional.
A grande maioría dos partidos políticos, se non todos, prometían retirar ó país (ou unha provincia/estado) da recesión.
[editar] A vida durante a Grande Depresión
A maior parte da poboación dos países máis afectados pola Grande Depresión cortaron todo e calquera tipo de gasto considerado superfluo, agravando os efectos da recesión na economía destes países.
Por causa da Grande Depresión, millóns de persoas nas cidades perderon os seus empregos, nos países máis atinxidos pola recesión. Sen fonte de renda, estas persoas non tiñan como sustentarse a si mesmos e ás súas familias. A desnutrición tornouse común entre a poboación dos países máis afectados.
Moita xente perdeu o seu fogar debido ás débedas. Algúns mudáronse a favelas preto das cidades, outros viaxaban por diversas cidades nos vagóns dos trens.
Non todos as persoas sufriron igualmente a Grande Depresión. As persoas que conseguiron manter o seu empregos, a pesar de que a maioría vira reducido o seu salario de cortes, a deflación fixo que os prezos de produtos en xeral caese considerablemente.
Por outro lado, moitos afro-americanos nos Estados Unidos non conseguían emprego, especialmente no sur americano, por causa da discriminación racial. Os empregos eran dados primariamente aos brancos. Mulleres con familias que sustentar dificilmente atopaban empregos, dado que a prioridade era dada a traballadores do sexo masculino.
Grupos étnicos minoritarios - especialmente inmigrantes - dos países máis atinxidos pasaron a seren discriminados pola poboación dos países máis afectados. Estes grupos étnicos eran discriminados porque, na visión de varias persoas dos países afectados pola Grande Depresión, estes grupos étnicos competían coa "poboación nativa". Isto, aliado á forte recesión económica da década de 1930, fixo que as taxas de inmigración caesen sensiblemente en Canadá e nos Estados Unidos.
[editar] Legado
Após a fin da Grande Depresión, moitos dos países máis severamente atinxidos pasaron a fornecer maior asistencia social e económica aos necesitados. Por exemplo, o New Deal daba ao goberno americano maior poder para fornecer esta axuda para estes necesitados, así como para apousentados.
A Grande Depresión xerou grandes mudanzas na política económica en varios dos países envolvidos. Anteriormente á Grande Depresión, por exemplo, o goberno dos Estados Unidos de América pouco interviña na economía do país. Executivos financeiros e grandes magnates comerciantes eran vistos como líderes nacionais. A Grande Depresión, porén, mudou as actitudes de diversas persoas en relación ao comercio. Moitos pasaron a favorecer o maior control da economía do país por parte do goberno.
[editar] Bibliografía
- Hayek, Friedrich A. von. Contra Keynes e Cambridge. Unión, Madrid, 1996. ISBN 84-7209-308-5
- Johnson, Paul M. A History of the American People. Harper Perennial, 1999. ISBN 0060930349
- Purvis, Thomas L. A Dictionary of American History. Blackwell Publishers, 1997. ISBN 1577180992
