Syfilis
Van Wikipedia
Syfilis | |
ICD-10 | A50-A53 |
ICD-9 | 090-097 |
Syfilis of lues (verouderd: Franse ziekte) is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) die wordt veroorzaakt door de bacterie (spirocheet) treponema pallidum. De ziekte komt niet alleen bij mensen voor. Van konijnen is het ook bekend dat zij de ziekte kunnen hebben. Er zijn verschillende stadia van de infectie.
- een pijnloos zweertje op de plaats van eerste infectie, b.v. op de geslachtsdelen of bij de mond, enige weken (10-90 dagen) na het contact;
- een stadium met huid- en andere afwijkingen, enige maanden later;
- het derde stadium: neurolues waarbij het centraal zenuwstelsel wordt aangedaan met ernstige neurologische en psychiatrische verschijnselen. Het heeft heel lang geduurd voordat deze ziekte, die meestal pas jaren na de besmetting optreedt, is herkend als een laat gevolg van syfilis.
Lang niet iedereen die het eerste stadium doormaakt gaat door naar het tweede of het derde stadium; en hier zit ook bij degenen die niet genezen vaak een interval van vele jaren tussen. Er bestaat ook nog de aangeboren syfilis (lues congenita) met typische vormafwijkingen, o.a. van het gebit en de schenen.
De ziekte kan zich in zeer veel vormen voordoen, die vaak ook op andere ziekten lijken, en wordt omdat hij tegenwoordig in Nederland zeldzaam is nog wel eens gemist, wat jammer is omdat hij vooral in de vroege stadia zeer goed te behandelen is met antibiotica, met name benzylpenicilline. Een ouder geneesmiddel tegen syfilis Salvarsan is ontdekt door Paul Ehrlich. Dit wordt al vele tientallen jaren niet meer gebruikt, het is erg giftig en heeft veel bijwerkingen. De diagnose, als men aan de mogelijkheid denkt, is niet bijzonder lastig: een bloedtest toont antistoffen tegen de bacterie aan.
[bewerk] Herkomst van de ziekte
Er is wel geopperd dat de ziekte uit Amerika is geïmporteerd na de ontdekking ervan door Columbus; dit lijkt echter niet waarschijnlijk. Vele volkeren hebben hun erfvijanden er in de loop van de geschiedenis ervan beschuldigd de gevreesde ziekte te verspreiden; de Fransen noemden hem 'mal Anglais' of 'mal Napolitain', de Engelsen 'French disease'. Aan weerszijden van de Atlantische oceaan zijn oude skeletten met 'typische' syfilisafwijkingen gevonden. Er bestaan een paar ziekten die vrijwel niet van syfilis te onderscheiden zijn (yaws, bejel en pinta) maar die niet seksueel maar door huid-huidcontact worden overgedragen; een lijder krijgt wel kruisimmuniteit tegen syfilis. Misschien kon de syfilis pas toeslaan toen door het dragen van kleren en verbeterde hygiëne die andere treponematosen niet meer endemisch waren.
[bewerk] Etymologie
"Syfilis" was de naam van een herder of varkenshouder die de hoofdrol speelde in een heldendicht, geschreven door de Italiaanse arts en dichter Girolamo Fracastoro, getiteld "Syphilis sive morbus gallicus", Latijn voor "Syfilis of de Franse ziekte" (1530). Syfilis zou de ziekte als eerste hebben gekregen als straf van de god Apollo voor de opstand van Syfilis en zijn volgelingen.
[bewerk] Beroemde lijders
Van een aantal bekende mensen in de geschiedenis wordt op meer of minder goede gronden vermoed dat zij aan syfilis hebben geleden. Een dergelijk vermoeden kan slechts zelden met hard bewijs worden gestaafd. Bij mensen die op latere leeftijd een beetje raar gingen doen deed het gerucht al gauw de ronde. Een aantal hiervan zijn: Al Capone, Vincent van Gogh, Bedřich Smetana, Édouard Manet, Paul Gauguin, Egon Schiele, Friedrich Nietzsche, Martín Alonso Pinzón, Franz Schubert en Howard Hughes. Bij sommigen berust dit vermoeden trouwens louter op het gegeven dat de persoon in kwestie prostituees bezocht...