Homer

Z Wikipedii

Homer (gr. Ὅμηρος Homeros) (VIII wiek p.n.e.) – grecki aojda czyli bard. Był on greckim śpiewakiem wędrownym. Uważany jest za ojca poezji epickiej. Najstarszy znany z imienia europejski poeta, który zapewne przejął dziedzictwo długiej i bogatej tradycji poezji heroicznej (której istnienie jest wszakże czystym domysłem).

Homer jest autorem poematów Iliady i Odysei. Grecka tradycja widziała w nim również autora epopei komicznej Batrachomyomachii (wg najnowszych teorii nie on jest jej twórcą) i Hymnów homeryckich. Żaden poeta grecki nie przewyższył sławą Homera. Na wyspach Ios i Chios wzniesiono poświęcone mu świątynie, a w Olimpii i Delfach postawiono jego posągi. Pizystrat wprowadził recytacje homeryckich poematów na panatenaje.

Według niektórych legendarnych informacji Homer pierwotnie nazywał się Melesigenes i był synem boga rzeki Meles, płynącej koło Smyryny, i nimfy Kreteis. Świadczy to o randze Homera w świecie greckim, gdyż zawsze wybitnym ludziom przypisywano tam boskie lub półboskie pochodzenie.

Nie zachowały się żadne wiarygodne wiadomości o jego życiu i, jak pisał badacz John Myres, żadne zdanie dotyczące Homera nie jest bezsporne. Niemniej, antyczni Grecy nigdy nie wątpili w jego istnienie. Prawdopodobnie urodził się w Smyrnie lub na wyspie Chios w Jonii – krainie w Azji Mniejszej, jednak wiele miast greckich ubiegało się o ten honorowy zaszczyt. Według legendy Homer był ślepcem. Tezę tę mogą wspierać dwa epizody umieszczone w homeryckich epopejach. W Odysei niewidomy bard Demodokos opiewa bohaterskie czyny, a autor, prawdopodobnie Homer, w Hymnie homeryckim pisze do Apollona: "Pozdrawiam was wszystkie. A o mnie pamiętajcie, gdy przyjdzie jakiś człowiek obcy, co świata doświadczył, i zapyta: Dziewczęta, który jest wam najmilszy z aojdów, co tu przychodzą? Wtedy wszystkie razem odpowiecie: Ślepiec, który mieszka na skalistym Chios – jego pieśni będą zawsze najpiękniejsze"(...). Martin P. Nilsson w pracy Homer and Mycenae podaje, że w wielu regionach bardowie byli w rytualny sposób pozbawiani wzroku, co miało stymulować pamięć.

Ponieważ nie mamy żadnych wiarygodnych danych o życiu Homera, niektórzy badacze, a nawet już antyczni choridzontes, wysuwali hipotezę, że Homer nigdy nie istniał. Podwaliny dla tego poglądu, zwanego teorią pluralistyczną (oba dzieła są zlepkiem pieśni z różnych czasów, połączonych w Atenach w VI w. p.n.e.), dał niemiecki filolog F.A. Wolf w wydanej w r. 1795 książce Prolegomena ad Homerum. Po około stu pięćdziesięciu latach dyskusji i sporów zwyciężyła teoria unitarystyczna, która twierdzi, że Homer istniał i był autorem obu poematów, a jego zasługą jest stworzenie wybitnych dzieł w oparciu o wielowiekową tradycję pieśni heroicznych istniejącą w starożytnej Grecji.

Śmierć Homera owiana jest legendą; wyrocznia delficka przestrzegała go przed zagadkami chłopców. Pewnego dnia, przechadzając się po plaży, zapytał rybaków "Jak się wam udała wyprawa?", najmłodszy z nich odpowiedział mu na to: "Wszystko cośmy schwytali zostawiliśmy w morzu; wszystko czegośmy nie schwytali, przywozimy do domu". Homer przypomniał sobie właśnie wtedy słowa owej wyroczni, i nie mogąc zrozumieć ich słów, pojął, iż nadszedł kres jego życia, i umarł, według opowieści na trzeci dzień. Rybacy zaś mówili o pchłach. Schwytane na ubraniu wrzucali do morza, te zaś których nie złapali, przywieźli ze sobą do domu. (Użyto fragmentów "Słownika mitów i tradycji kultury" W. Kopalińskiego)