Karl Friedrich Schinkel
Z Wikipedii
Karl Friedrich Schinkel - (13 marca 1781, Neuruppin - 9 października 1841, Berlin) niemiecki architekt i malarz, jeden z wybitniejszych twórców okresu klasycyzmu w Prusach.
Urodzony w Neuruppin (Brandenburgia) w rodzinie urzędnika kuratorium szkolnego. W wieku sześciu lat stracił ojca. Podjął studia w berlińskiej Akademii Budownictwa pod kierunkiem Friedricha Gillyego, z którym rychło się zaprzyjaźnił. Po opuszczeniu Akademii (nie ukończył studiów) Schinkel wyjechał (1803) w podróż studyjną do Francji i Włoch, podczas której, w Rzymie, spotkał się z Aleksandrem Humboldtem. Po powrocie do Berlina (1805) zarabiał na życie jako malarz. Jednak gdy w 1810 zapoznał się z dziełami Caspara Davida Friedricha eksponowanymi na wystawie w Berlinie, zrezygnował z kariery malarskiej i poświęcił się w całości architekturze.
W 1810, dzięki protekcji Humboldta, Schinkel uzyskał nominację na stanowisko radcy budowlanego rządu pruskiego, a w 1820 został mianowany członkiem Akademii Sztuk w Berlinie. W 1830 Schinkel objął dyrekcję berlińskiego urzędu budowlanego, a w 1838 powierzono mu stanowisko dyrektora generalnego pruskiego urzędu budownictwa.
W 1809 wziął ślub z Susanne Berger, córką szczecińskiego kupca.
Schinkel zaprojektował wiele budowli, zarówno w samym Berlinie, jak i na całym terenie Prus. Niektóre z jego projektów weszły do europejskiego kanonu architektury neoklasycystycznej. Dla kontrastu z kojarzonym z niedawnymi francuskimi okupantami stylem empire, projekty Schinkla nawiązywały raczej do architektury greckiej niż rzymskiej. Architekt uważany jest za jednego z protagonistów nurtu określanego terminem Greek Revival.
Najważniejsze realizacje Schinkla w Berlinie to odwach straży królewskiej (Neue Königs Wache) z 1818, budynek teatru (Neues Schauspielhaus przy Gendarmenmarkt) zbudowany w latach 1819 - 1821, Akademię Marynarki Wojennej przy Unter den Linden, gmach muzeum (Alte Museum na Wyspie Muzealnej) 1823 - 1830. Uwieńczeniem berlińskiej działalności Schinkla jest budynek Akademii Budownictwa (Bauakademie) zbudowany 1832 - 1835.
Zleceniodawcami Schinkla była także pruska rodzina królewska, dla której przebudował pałac w Mysłakowicach, Charlottenhofie i Charlottenburgu (Nowy Pawilon). Był współtwórcą projektu poczdamskiego zamku Babelsberg.
Architekt chętnie przyjmował zlecenia arystokracji na budowę bądź przebudowę pałaców i zamków. Projektował budowę pałaców w Antoninie, Kwiliczu, Owińskach Samostrzelu, i Miłosławiu. Jego szkice wykorzystano przy przebudowie zamku w Kórniku.
Według projektów Schinkla zbudowano teatry w Aachen (1822), Hamburgu (1826), odwach staromiejski w Dreźnie a także ratusze w Kołobrzegu i Oławie (przebudowa). Schinkel nie stronił również od budownictwa sakralnego - według jego projektów wybudowano szereg berlińskich kościołów: św. Pawła w dzielnicy Gesundbrunnen, św. Jana na Moabicie, św. Elżbiety przy Invalidenstrasse i kościoła Nazaretanek w dzielncy Wedding. Jego autorstwa jest również projekt kościołów św. Mikołaja w Poczdamie, św. Marcina w Krzeszowicach, św. Stanisława biskupa w Buku, św. Krzyża w Czaplinku, św. Trójcy w Kwidzynie i ewangelicko - augsburskich w Giżycku, Kątach Wrocławskich oraz Ozimku. Zaprojektowany przez Schinkla kościół w Lidzbarku Warmińskim jest obecnie wykorzystywany jako cerkiew, a kościół w Dobrym Mieście - jako biblioteka.
Schinkel miał także wkład do teorii architektury, znany jest jako autor dwóch prac (Sammlung architektonischer Entwürfe i Werke der höheren Baukunst) o charakterze teoretycznym, zawierających, między innymi, niezrealizowane, monumentalne projekty architektoniczne - projekt budowy pałacu na ateńskim Akropolu dla króla Grecji Ottona,a także rezydencji carów Rosji w Oriandzie na Krymie.
W Bydgoszczy Schinkel projektował gmach Rejencji (1834 - (1836), .W Toruniu zaprojektował koszary obronne przy Bulwarze Filadelfijskim oraz klasycystyczny gmach szpitala wojskowego przy ul. Szumana. Zrealizowana w Poznaniu rozbudowa Biblioteki Raczyńskich nie przetrwała do dziś (wschodnie skrzydlo zostało zburzone w 1945 w trakcie działań wojennych). Schinkel był projektantem pałacu arcybiskupiego w Gnieźnie i dwóch kanonii położonych w jego pobliżu.
Schinkel uważany jest również za pioniera naukowego podejścia do zagadnień konserwacji zabytków. Jako pierwszy postulował wykonywanie inwentaryzacji przed rozpoczęciem prac konserwatorskich. Nadzorował, między innymi, roboty konserwatorskie na zamku w Malborku.
Schinkiel jest autorem projektu pomnika feldmarszałka Kutuzowa w Bolesławcu i wnętrza mauzoleum von Prillwitzów w Przelewicach (obecnie na terenie arboretum). Nie stronił również od mniejszych form architektonicznych (studzienka św. Ottona z Bambergu w Pyrzycach), projektowania wnętrz, scenografii teatralnych i biżuterii. Zaprojektował także order Żelaznego Krzyża.
Zamek w Kamieńcu Zabkowickim (1838) - letnia rezydencja Hohenzollernów - był ostatnim udokumentowanym projektem schorowanego architekta. Przypisuje mu się jednak opracowanie przebudowy pałacu w Zatoniu na kilka miesięcy przed śmiercią w 1841 roku. W 1840 przeżył poważny wylew, po którym nigdy już nie wstał z łóżka. Zmarł w Berlinie. Nie mógł przebudować pałacu w Zatoniu z tego właśnie powodu. Właścicielka przystąpiła do przebudowy w roku 1841 a wówczas Schinkiel przebywał w wielomiesięcznej śpiączce z której się nie wybudził i w końcu zmarł. Nie mógł więc być autorem projektu.
