Traktat w Trianon
Z Wikipedii
Traktat w Trianon - podpisane 4 czerwca 1920 r. w pałacu Trianon w Wersalu porozumienie określające sytuację państwa węgierskiego powstałego w miejsce Królestwa Węgier - części dualistycznej monarchii austro-węgierskiej po I wojnie światowej.
Stronami traktatu były Węgry oraz sojusznicze państwa ententy (w tym USA - które go nigdy nie ratyfikowały, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Rumunia, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (późniejsza Jugosławia) i Czechosłowacja), a także Polska.
Węgry uznały niepodległość Czechosłowacji i Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Obszar Węgier został podzielony między sąsiadów: Austrię, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Rumunię i Czechosłowację. Między innymi Siedmiogród został przejęty przez Rumunię, Słowacja i Ruś Zakarpacka przez Czechosłowację, Chorwacja, Bośnia i Baczka przez SHS, Banat zaś podzielony między Rumunię i Jugosławię. Na rzecz Austrii Węgry traciły zamieszkane w dużej części przez ludność niemeckojęzyczną zachodnie części komitatów Sopron Moson i Vas, z których utworzono prowincję Burgenland. W wyniku ustaleń traktatu Węgry utraciły dostęp do morza, ponad połowę ludności (pozostało 8 z 21 milionów) oraz dwie trzecie (pozostało 93 tys. km2 z 325 tys. km2) obszaru państwa. Poza granicami Węgier znalazło się 5 milionów ludności węgierskiej. Konsekwencje tych ustaleń z niewielkimi zmianami pozostają w mocy do dnia dzisiejszego.
Ponadto zabroniono Węgrom powszechnej służby wojskowej (liczebność armii nie mogła przy tym przekraczać 35 tys.), posiadania lotnictwa i marynarki wojennej, rozwoju przemysłu zbrojeniowego, budowy linii kolejowych innych niż jednotorowe. Węgry miały również wypłacić reparacje wojenne.
Z perspektywy traktat w Trianon postrzegany jest kontrowersyjnie. Węgry, jako spadkobierca dawnej monarchii habsburskiej, musiały ponieść konsekwencje przegranej wojny (choć już niekoniecznie doprowadzenia do niej, gdyż 1) nie prowadziły samodzielnej polityki zagranicznej, 2) nie tylko państwa centralne były winne wybuchu I wojny światowej). Niewątpliwie także spora część dawnego Królestwa Węgierskiego zamieszkana była przez narody inne niż węgierski. Z drugiej strony szumne hasła o zasadach narodowościowych, którymi mieli kierować się alianci często okazywały się nieprawdą. Tereny dzisiejszej południowej Słowacji przyłączono do Czechosłowacji tylko po to, aby młoda republika miała więcej pól uprawnych (do dzisiaj w wielu tamtejszych miejscowościach Węgrzy stanowią większość). Podobnie terytorium Baczki wcielone do Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców jak i część Siedmiogrodu, która znalazła się w Rumunii to tereny, na których Węgrzy stanowili większość i nadal często stanowią większość.
Rewizja traktatu stała się głównym celem polityki zagranicznej Węgier w okresie międzywojennym i przyczyniła się do zbliżenia z hitlerowskimi Niemcami.
[edytuj] Zobacz również
- Traktat z 28 czerwca 1919 z Niemcami (traktat wersalski)
- Traktat z 27 listopada 1919 z Bułgarią w Neuilly-sur-Seine (traktat pokojowy z Bułgarią)
- Traktat z 10 września 1919 z Austrią w Saint-Germain-en-Laye (traktat pokojowy z Austrią 1919)
- Traktat z 10 sierpnia 1920 z Turcją w Sevres (Traktat pokojowy w Sèvres)
- Gyula Gömbös
