Urząd Ochrony Państwa

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Urząd Ochrony Państwa to istniejąca od 10 maja 1990 roku do 29 czerwca 2002 roku instytucja państwa, stanowiąca część (obok Wojskowych Służb Informacyjnych) polskich służb specjalnych. UOP zastąpił zlikwidowaną Służbę Bezpieczeństwa.

[edytuj] Powstanie UOP

Ustawa o Urzędzie Ochrony Państwa została uchwalona 6 kwietnia 1990 r. i weszła w życie 10 maja 1990 r. Następnego dnia mianowano jej pierwszego szefa, którym został Krzysztof Kozłowski. Spośród 24 tysięcy funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa zatrudniono, po weryfikacji chętnych, 4,5 tysiąca osób.

[edytuj] Organizacja

Na czele UOP stał Szef, od 1996 r. bezpośrednio podległy Prezesowi Rady Ministrów (wcześniej podlegał ministrowi spraw wewnętrznych).

Liczba i struktura etatów w UOP są tajne: w połowie lat 90. ich liczbę szacowano na 10 tys. Na początku lat 90. powołano delegatury Urzędu w 14 miastach Polski: Katowicach, Szczecinie, Gdańsku, Lublinie, Krakowie, Olsztynie, Wrocławiu, Rzeszowie, Poznaniu, Łodzi, Radomiu, Kielcach, Bydgoszczy, Białymstoku.

Struktura UOP:

Gabinet Szefa,
Zarząd Wywiadu,
Zarząd Kontrwywiadu,
Zarząd Ochrony Ekonomicznych Interesów Państwa,
Zarząd Śledczy,
Biuro Analiz i Informacji,
Biuro Bezpieczeństwa Łączności i Informatyki,
Biuro Techniki,
Biuro Obserwacji,
Biuro Ewidencji i Archiwum,
Biuro Prawne,
Biuro Finansów,
Biuro Kadr i Szkolenia,
Biuro Administracyjno-Gospodarcze,
Inspektorat Nadzoru, Kontroli i Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

[edytuj] Zadania

Do ustawowych zadań Szefa UOP należało:

rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niezależność, całość i międzynarodową pozycję państwa,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw szpiegostwa i terroryzmu oraz innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa oraz ściganie ich sprawców,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw godzących w podstawy ekonomiczne państwa i ściganie ich sprawców,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw o charakterze lub zasięgu międzynarodowym, w tym nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi, psychotropowym i lub materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi oraz ściganie ich sprawców,
rozpoznawanie i przeciwdziałanie naruszeniom tajemnicy państwowej,
przygotowywanie dla najwyższych organów władzy i administracji państwowej informacji i analiz istotnych dla bezpieczeństwa państwa,
kryptograficzna ochrona wiadomości stanowiących tajemnicę państwową i służbową, przekazywanych przez techniczne środki łączności na potrzeby organów administracji państwowej i państwowych instytucji finansowych i gospodarczych.

[edytuj] Sukcesy i porażki

Z założenia UOP miał być instytucją apolityczną. W praktyce często pojawiały się głosy, że UOP zanadto angażuje się w spory polityczne lub jest wykorzystywany w celach politycznych. Pierwszym głośnym tego przykładem była tzw. lista Macierewicza (1992) - lista domniemanych współpracowników UB i SB. Rok później, w marcu 1993 roku, Jarosław Kaczyński ujawnił tajną instrukcję UOP powołującą specjalny wydział inwigilujący prawicę. UOP był także uwikłany w tzw. aferę Olina - oskarżenie premiera Oleksego o współpracę z rosyjskim agentem Władimirem Ałganowem. Duże kontrowersje wzbudziło też zatrzymanie przez UOP w 2002 roku szefa PKN Orlen Andrzeja Modrzejewskiego (tzw. Orlengate).

Do najgłośniejszych sukcesów UOP należała ewakuacja z Iraku zagrożonych aresztowaniem agentów CIA w czasie wojny w Zatoce Perskiej (1990) i rozpracowywanie afer Art-B i FOZZ (1991).

UOP został zlikwidowany ustawą z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu -była to realizacja obietnic wyborczych SLD. Dwie wymienione wyżej instytucje przejęły dotychczasowe zadania UOP. Z dnia na dzień zwolniono 420 funkcjonariuszy (8 proc. ogółu zatrudnionych). W kwietniu 2004 roku, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wszystkie artykuły ustawy likwidującej UOP, które zostały zaskarżone przez opozycję, są niezgodne z Konstytucją.