Trybunał Konstytucyjny

Z Wikipedii

Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Prawo
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent: Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów: Jarosław Kaczyński Rada Ministrów: Rząd Jarosława Kaczyńskiego
Władza ustawodawcza
Sejm: Marszałek: Marek Jurek V kadencja Senat: Marszałek: Bogdan Borusewicz VI kadencja Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Pierwszy Prezes: Lech Gardocki Trybunał Konstytucyjny Prezes: Jerzy Stępień Trybunał Stanu Przewodniczący: Lech Gardocki Naczelny Sąd Administracyjny Prezes: Janusz Trzciński
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kontrola i ochrona prawa
Najwyższa Izba Kontroli Prezes: Mirosław Sekuła Rzecznik Praw Obywatelskich: Janusz Kochanowski Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Przewodnicząca: Elżbieta Kruk Prokuratura Prokurator Generalny: Zbigniew Ziobro Prokurator Krajowy: wakat Centralne Biuro Antykorupcyjne Szef: Mariusz Kamiński
Partie polityczne
Polskie partie polityczne: Centrum DPL KPEiR KPP LPR NL NOP ONP-LP PD PiS PJKM PKGIP PO PPN PPP PPS PSL PSL "Piast" PSPR PWN RACJA PL ROG ROP RP RRP SD SdPl SLD SRP UL UP UPR Zieloni 2004 Zieloni RP
Wybory
Wybory w Polsce (po 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Trybunał Konstytucyjny to organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także ustrojom innych państw. Jego głównym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi wyższego rzędu, a głównie z Konstytucją (tzw. "sąd nad prawem").

Spis treści 1 Historia 2 Pozycja ustrojowa 3 Kompetencje Trybunału 3.1 Kontrola norm 4 Składy orzekające Trybunału 5 Sygnatury akt oznaczające rodzaj spraw rozpatrywanych przez Trybunał 6 Dane dot. działalności orzeczniczej Trybunału od 1997 r. 7 Prezesi Trybunału Konstytucyjnego 8 Wiceprezesi Trybunału Konstytucyjnego 9 Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego[3] 10 Akty prawne dotyczące Trybunału Konstytucyjnego 11 Ważniejsze orzeczenia 12 Wybrana literatura 13 Przypisy 14 Zobacz też 15 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

W Polsce Trybunał Konstytucyjny ustanowiono ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 11, poz. 83), a powołano do życia - po trzech latach ostrych sporów - ustawą z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 22, poz. 98 ze zm.). Działalność orzeczniczą rozpoczął w 1986 roku.

Pozycja i kompetencje Trybunału były ograniczone. Orzeczenia o niekonstytucyjności ustaw nie były ostateczne i mogły zostać odrzucone uchwałą Sejmu podjętą większością 2/3 głosów (w praktyce zdarzało się, że nie poddawano tych orzeczeń pod głosowanie, co wprowadzało sui generis stan zawieszenia), a uchwały w sprawie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw mogła podejmować tylko Rada Państwa. Pomimo wspomnianych ograniczeń Trybunałowi udało się wypracować niezależność oraz rozwinąć samodzielne i interesujące orzecznictwo (m.in. klauzule demokratycznego państwa prawnego, równości wobec prawa, niedziałania prawa wstecz).

Po przemianach politycznych 1989 roku pozycja Trybunału Konstytucyjnego uległa wzmocnieniu: uzyskał on prawo (po zniesionej Radzie Państwa) do ustalania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. Niemniej jednak utrzymano możliwość odrzucania przez Sejm większością 2/3 głosów orzeczeń o niekonstytucyjności ustaw (w przeciwieństwie do lat osiemdziesiątych uzyskanie takiej większości w następnej dekadzie nie było jednak proste). Do czasu uchwalenia nowej ustawy zasadniczej w 1997 roku, Trybunał musiał dostosować dawne przepisy konstytucyjne do nowych realiów ustrojowych, politycznych i społecznych.

20 października 1993 roku Trybunał podjął uchwałę w sprawie wykładni art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym, sygn. akt W 6/93 (Dz.U. Nr 105, poz. 481), w której stwierdził, iż:

• Sejm ma obowiązek rozpatrzenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją nie później niż w okresie sześciu miesięcy od dnia przedstawienia orzeczenia Sejmowi przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,
• w przypadku uznania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego za zasadne Sejm powinien dokonać odpowiednich zmian w ustawie objętej orzeczeniem bądź uchylić ją w części lub w całości w terminie określonym w art. 7 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, oraz
• orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją, które nie zostało rozpatrzone przez Sejm w terminie sześciu miesięcy od dnia przedstawienia Sejmowi orzeczenia przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, ma (zachowuje) moc obowiązującą i powoduje uchylenie ustawy z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o utracie mocy obowiązującej ustawy.

Rozwiązania wzmacniające pozycję Trybunału wprowadziła Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.).

[edytuj] Pozycja ustrojowa

Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-letnią kadencję. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza). Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję oraz nieusuwalność ze stanowiska w trakcie kadencji. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału mianuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału.

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (osiemnaście miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwanaście miesięcy).

W latach 1997-1999 Sejm mógł odrzucić większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności ustaw uchwalonych przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 roku. Nie dotyczyło to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału.

[edytuj] Kompetencje Trybunału

Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:

• badanie zgodności ustaw i ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją (w tym wypadku z konstytucją 1997 roku)
• badanie zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie
• badanie zgodności umów międzynarodowych z ustawami
• rozpatrywanie skarg konstytucyjnych
• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
• orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
• uznawanie przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej i powierzanie Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta
• rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy (art. 193 Konstytucji).

[edytuj] Kontrola norm

Podstawowym zadaniem Trybunału jest kontrola normatywnych aktów prawnych: ustaw, umów międzynarodowych oraz innych przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe.

Kontrolę norm dzieli się na kontrolę prewencyjną (określaną też kontrolą a priori) i kontrolę następczą (kontrola a posteriori). Pierwsza, wprowadzona w 1989 roku, ogranicza się do kontroli na podstawie wniosku Prezydenta RP i może się odnosić tylko do ustaw już uchwalonych przez Sejm i Senat i przedstawionych Prezydentowi do podpisu oraz do umów międzynarodowych przedstawionych Prezydentowi do ratyfikacji.

Większe znaczenie ma kontrola następcza. Konstytucyjność aktu normatywnego może zakwestionować niemal każdy organ konstytucyjny państwa - jest to tzw. inicjatywa powszechna. Inicjatywa szczególna pozwala na kwestionowanie tylko takich aktów normatywnych, których treść dotyczy zakresu działania wnioskodawcy. W tym przypadku wnioskodawcą może być określona liczba podmiotów: np. organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych czy Krajowa Rada Sądownictwa. Kontrola normy prawnej może też być zainicjowana skargą konstytucyjną.

Istnieje też możliwość formułowania tzw. pytań prawnych (jest to tzw. inicjatywa konkretna w odróżnieniu od inicjatywy abstrakcyjnej). Z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii, czy dany przepis prawny jest zgodny z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami, może zwrócić się każdy sąd, jeżeli zależy od tego rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się przed tym sądem.

Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 42 trzy kryteria kontroli. Są to:

• treściowa zgodność kontrolowanego aktu normatywnego (jego przepisów) z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
• badanie dochowania trybu wymaganego przepisami prawa dla wydania kontrolowanego aktu normatywnego,
• ustalenie, czy organ, który wydał akt normatywny, ma kompetencję do jego wydania (np. istnienie podstawy prawnej wydania aktu podustawowego).

[edytuj] Składy orzekające Trybunału

Trybunał Konstytucyjny orzeka:

• w pełnym składzie w sprawach:
  • sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
  • o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej oraz o powierzeniu Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej,
  • zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
  • z wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją,
  • o szczególnej zawiłości, z inicjatywy Prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem o rozpoznanie zwróci się skład orzekający wyznaczony do rozpoznania danej sprawy albo w sprawach, w których szczególna zawiłość wiąże się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, a w szczególności gdy skład orzekający zamierza odstąpić od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie,
• w składzie pięciu sędziów w sprawach:
  • zgodności ustaw albo ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją,
  • zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
• w składzie trzech sędziów w sprawach:
  • zgodności innych aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
  • zażaleń na odmowę nadania biegu wnioskom o stwierdzenie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami oraz skargom konstytucyjnym,
  • wyłączenia sędziego.

Rozpoznanie sprawy w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej dziewięciu sędziów Trybunału; rozprawie przewodniczy Prezes lub Wiceprezes Trybunału, a w razie przeszkód w przewodniczeniu przez te osoby – najstarszy wiekiem sędzia Trybunału.
Sędziów do składu orzekającego (pięcio- lub trzyosobowego) Trybunału, w tym przewodniczącego składu i sędziego sprawozdawcę z uwzględnieniem kolejności wpływu spraw, wyznacza Prezes Trybunału.

[edytuj] Sygnatury akt oznaczające rodzaj spraw rozpatrywanych przez Trybunał

• K – sprawy dotyczące zgodności ustaw z Konstytucją oraz do 2004 roku sprawy z zakresu kontroli prewencyjnej (wnioski Prezydenta Rzeczypospolitej)
• Kp - sprawy z zakresu kontroli prewencyjnej (wnioski Prezydenta Rzeczypospolitej)
• U – sprawy dotyczące stwierdzenia zgodności podustawowych aktów normatywnych z ustawami i Konstytucją
• P – sprawy z pytań prawnych
• SK – sprawy ze skargi konstytucyjnej
• Pp – sprawy dotyczące stwierdzenia zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
• Kw i Uw – sprawy wszczęte z inicjatywy własnej Trybunału
• W – uchwały i postanowienia w przedmiocie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw (1990-1997)

[edytuj] Dane dot. działalności orzeczniczej Trybunału od 1997 r.

Podmioty inicjujące postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym zakończone wyrokiem w sprawach rozpoznanych od wejścia w życie Konstytucji z 1997 r. do końca 2005 r.

Podmiot	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	Razem
Prezydent RP w trybie kontroli prewencyjnej ustaw	0	4	5	0	5	1	2	2	3	22
Marszałek Sejmu	0	0	0	1	0	0	1	0	0	2
Marszałek Senatu	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Prezes Rady Ministrów	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Grupa posłów	0	2	2	3	1	6	6	8	9	37
Grupa senatorów	0	0	0	0	0	0	0	0	1	1
Prezes Rady Ministrów	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Prokurator Generalny	0	0	0	0	0	0	0	0	2	2
Pierwszy Prezes SN	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Prezes NSA	0	0	0	0	0	0	0	1[1]	1	2
Prezes NIK	0	0	0	1	0	0	0	0	0	1
Rzecznik Praw Obywatelskich	6	12	14	16	11	14	14	19	14	120
Krajowa Rada Sądownictwa	0	0	1	1	0	0	0	1	1	4
Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego	2	11	7	13	20	11	19	6	11	100
Organy związków zawodowych i organizacje zawodowe	5	5	8	3	8	3	6	2	8	48
Organizacje pracodawców	0	0	1	1	4	4	1	1	0	12
Kościoły i inne związki wyznaniowe	0	0	0	0	0	0	1	0	1	2
Sąd Najwyższy w trybie pytań prawnych	0	0	0	1	0	0	2	0	1	4
Naczelny Sąd Administracyjny w trybie pytań prawnych	0	1	4	2	5	5	5	3	2	27
Inne sądy w trybie pytań prawnych	0	0	7	7	8	18	12	13	20	85
Osoby fizyczne w trybie skargi konstytucyjnej	0	1	8	13	19	18	20	28	34	141
Osoby prawne w trybie skargi konstytucyjnej	0	0	2	1	0	0	3	9	8	23
Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie kontroli statutu partii politycznej	0	0	0	1	0	0	0	0	0	1
Suma:	13	36	59	64	81	80	92	93	116	634

Ź r ó d ł o: Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2005 r., Warszawa 2006 (Sejm V kad. Druk nr 516), s.110-111.

Rodzaje rozstrzygnięć zawartych w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego w latach 1998-2005^[2]

Orzeczenie, że badany przepis:	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005
– jest zgodny z wzorcem kontroli	36	10	29	72	81	63	66	102
– jest niezgodny z wzorcem kontroli	16	25	25	29	36	15	60	71
– w zakresie, w jakim zawiera określone unormowanie – jest zgodny z wzorcem kontroli	4	6	2	7	11	15	14	9
– w zakresie, w jakim zawiera określone unormowanie – jest niezgodny z wzorcem kontroli	5	13	15	9	14	13	30	23
– w zakresie, w jakim nie zawiera określonego unormowania – jest zgodny z wzorcem kontroli	0	0	0	0	1	1	0	1
– w zakresie, w jakim nie zawiera określonego unormowania – jest niezgodny z wzorcem kontroli	1	1	1	2	2	3	2	8
– rozumiany, jako… – jest zgodny z wzorcem kontroli	0	6	9	8	1	4	0	1
– rozumiany, jako… – jest niezgodny z wzorcem kontroli	0	0	1	0	1	1	0	0
– nie jest niezgodny z wzorcem kontroli (nieadekwatność wzorca kontroli powoływanego przez inicjatora postępowania)	25	35	38	45	52	46	38	56
Liczba wyroków, w tym:	33	52	52	64	61	70	79	92
– wyroki, w których zastosowano odroczenie utraty mocy obowiązującej	2	5	7	4	8	6	13	12
– wyroki, w których sentencji zawarte jest wskazanie co do praktycznych skutków orzeczenie o niekonstytucyjności przepisu	0	0	0	0	1	1	4	1

Ź r ó d ł o: Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2005 r., Warszawa 2006 (Sejm V kad. Druk nr 516), s.112.

[edytuj] Prezesi Trybunału Konstytucyjnego

Lp.	Okres pełnienia funkcji	Imię i nazwisko	Okres zasiadania w Trybunale
1.	1985 – 1989	prof. Alfons Klafkowski	1985 – 1989
2.	1989 – 1993	prof. Mieczysław Tyczka	1989 – 1994
3.	1993 – 1997	prof. Andrzej Zoll	1989 – 1997
4.	6 I 1998 – 5 XI 2006	prof. Marek Safjan	5 XI 1997 – 5 XI 2006
5.	od 6 XI 2006	Jerzy Stępień	od 25 VI 1999

[edytuj] Wiceprezesi Trybunału Konstytucyjnego

Lp.	Okres pełnienia funkcji	Imię i nazwisko	Okres zasiadania w Trybunale
1.	1985 – 1993	prof. Leonard Łukaszuk	1985 – 1993
2.	1993 – 2001	prof. Janusz Trzciński	1993 – 2001
3.	2 XII 2001 – 1 XII 2006	prof. Andrzej Mączyński	1 XII 1997 – 1 XII 2006
4.	od 2 XII 2006	Janusz Niemcewicz	od 2 III 2001

[edytuj] Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego^[3]

Lp.	Okres zasiadania w Trybunale	Imię i nazwisko	Pełnione funkcje w Trybunale
1.	1985 – 1986	prof. Henryk de Fiumel [4]
2.	1985 – 1989	prof. Kazimierz Buchała
3.	1985 – 1989	prof. Natalia Gajl
4.	1985 – 1989	dr Adam Józefowicz
5.	1985 – 1989	dr Andrzej Kabat
6.	1985 – 1989	prof. Alfons Klafkowski	1985 – 1989 Prezes TK
7.	1985 – 1989	prof. Stanisław Pawela
8.	1985 – 1993	dr Czesław Bakalarski
9.	1985 – 1993	prof. Kazimierz Działocha
10.	1985 – 1993	prof. Henryk Groszyk
11.	1985 – 1993	prof. Leonard Łukaszuk	1985 – 1993 Wiceprezes TK
12.	1985 – 1993	Remigiusz Orzechowski
13.	1986 – 1993	Maria Łabor-Soroka [5]
14.	1989 – 1992	Antoni Ficek [6]
15.	1989 – 1994	prof. Mieczysław Tyczka [7]	1989 – 1993 Prezes TK [8]
16.	1989 – 1995	prof. Janina Zakrzewska[9]
17.	1989 – 1997	prof. Tomasz Dybowski
18.	1989 – 1997	prof. Wojciech Łączkowski
19.	1989 – 1997	prof. Andrzej Zoll	1993 – 1997 Prezes TK
20.	1993 – 1998	prof. Błażej Wierzbowski [10]
21.	1993 – 1999	prof. Wojciech Sokolewicz [11]
22.	1993 – 2001	prof. Zdzisław Czeszejko-Sochacki
23.	1993 – 2001	prof. Lech Garlicki
24.	1993 – 2001	Stefan J. Jaworski
25.	1993 – 2001	Ferdynand Rymarz
26.	1993 – 2001	prof. Janusz Trzciński	1993 – 2001 Wiceprezes TK
27.	1994 – 2002	prof. Krzysztof Kolasiński
28.	1995 – 2003	Jadwiga Skórzewska-Łosiak
29.	5 XI 1997 – 5 XI 2006	prof. Teresa Dębowska-Romanowska
30.	5 XI 1997 – 5 XI 2006	prof. Marek Safjan	6 I 1998 – 5 XI 2006 Prezes TK
31.	5 XI 1997 – 5 XI 2006	prof. Marian Zdyb
32.	1 XII 1997 – 1 XII 2006	Wiesław Johann
33.	1 XII 1997 – 1 XII 2006	prof. Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska
34.	1 XII 1997 – 1 XII 2006	prof. Andrzej Mączyński	2 XII 2001 – 1 XII 2006 Wiceprezes TK
35.	od 18 XII 1998	prof. Jerzy Ciemniewski
36.	od 25 VI 1999	Jerzy Stępień	od 6 XI 2006 Prezes TK
37.	od 2 III 2001	Janusz Niemcewicz	od 2 XII 2006 Wiceprezes TK
38.	od 2 XII 2001	prof. Marian Grzybowski
39.	od 2 XII 2001	prof. Marek Mazurkiewicz
40.	od 2 XII 2001	prof. Mirosław Wyrzykowski
41.	od 2 XII 2001	dr Bohdan Zdziennicki
42.	od 28 V 2002	prof. Ewa Łętowska
43.	od 22 VII 2003	prof. Adam Jamróz
44.	od 6 XI 2006	doc. Maria Gintowt-Jankowicz
45.	od 6 XI 2006	Wojciech Hermeliński
46.	od 6 XI 2006	Marek Kotlinowski
47.	od 2 XII 2006	prof. Zbigniew Cieślak
48.	od 8 XII 2006	prof. Teresa Liszcz [12]
49.	8 XII 2006 – 12 III 2007	Lidia Bagińska [13][14]

[edytuj] Akty prawne dotyczące Trybunału Konstytucyjnego

#	Akt prawny	Data wejścia w życie	Data uchylenia	Uwagi
1	Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. (w brzmieniu nadanym przez Ustawę z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – Dz.U. Nr 11, poz. 83)	22 lipca 1952	17 października 1997	Przepisy dotyczące Trybunału weszły w życie 6 kwietnia 1982 r.
1a	Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 22, poz. 98, z 1987 Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178 i Nr 73, poz. 436, z 1990 r. Nr 3, poz. 16, Nr 6, poz. 35 i Nr 34, poz. 198, z 1991 r. Nr 7, poz. 24 i Nr 83, poz. 371, z 1993 r. Nr 47, poz. 213, z 1994 r. Nr 122, poz. 593, z 1995 r. Nr 13, poz. 59, z 1996 r. Nr 77, poz. 367 oraz z 1997 r. Nr 98, poz. 604) (tekst jednolity: Dz.U. z 1991 r. Nr 109, poz. 470) Uchwały wykładnicze TK: Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 1991 r., sygn. akt W 2/91 (Dz.U. Nr 112, poz. 490; OTK 1991, poz. 20) Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 1993 r., sygn. akt W 6/93 (Dz.U. Nr 105, poz. 491; OTK 1993, cz. II, poz. 51) Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 listopada 1994 r., sygn. akt 10/94 (Dz.U. Nr 132, poz. 684; OTK 1994, cz. II, poz. 48) Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 1995 r., sygn. akt W 9/94 (Dz.U. Nr 39, poz. 198; OTK 1995, cz. I, poz. 20) — tzw. "wykładnia wykładni" Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 1995 r., sygn. akt W 19/94 (Dz.U. Nr 78, poz. 396; OTK 1995, cz. I, poz. 23) Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 września 1995 r., sygn. akt W 1/95 (Dz.U. Nr 111, poz. 539; OTK ZU 1995, nr 1, poz. 5)	1 stycznia 1986	17 października 1997	Art. 32 i 34 (w brzmieniu pierwotnym) weszły w życie 14 maja 1985 r.
1b	Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 31 lipca 1985 r. w sprawie szczegółowego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 39, poz. 184 oraz z 1995 r. Nr 2, poz. 7)	1 stycznia 1986	17 października 1997
1c	Uchwała Trybunału Konstytucyjnego w pełnym składzie z dnia 23 czerwca 1993 r. w sprawie Regulaminu czynności Trybunału Konstytucyjnego (nie publ.)	23 czerwca 1993 (?)	7 listopada 1997
2	Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.	17 października 1997		Obowiązuje
2a	Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643, z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 i Nr 106, poz. 1149 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417)	17 października 1997		Obowiązuje
2b	Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 1997 r. w sprawie regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 81, poz. 788, z 1998 r. Nr 11, poz. 191, z 2000 r. Nr 17, poz. 390, z 2001 r. Nr 35, poz. 567 oraz z 2005 r. Nr 40, poz. 542) (tekst jednolity: M.P. z 2001 r. Nr 41, poz. 668)	7 listopada 1997	19 listopada 2006
2c	Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 72, poz. 720)	19 listopada 2006		Obowiązuje

[edytuj] Ważniejsze orzeczenia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Lista ważniejszych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.

[edytuj] Wybrana literatura

• Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce (na tle porównawczym), Warszawa 2003
• Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999
• L. Gardocki, Problem tzw. wyroków interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, pod red. P. Winczorka, Warszawa 2005
• L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 9., Warszawa 2005
• R. Hauser, A. Kabat, Pytanie prawne jako procedura kontroli konstytucyjności prawa, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 1
• K. Kolasiński, Zaskarżalność ustaw w drodze pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2001, nr 9
• A. Mączyński, O tak zwanych wyrokach interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, pod red. P. Winczorka, Warszawa 2005
• K. Pietrzykowski, O tak zwanych „interpretacyjnych” wyrokach Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sądowy” 2004, nr 3
• P. Radziewicz, Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu prawnego jako skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 3
• M. Safjan, Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2003, nr 3
• Skarga konstytucyjna w prawie polskim, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 2000
• J. Trzciński, Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2002, nr 1
• A. Wasilewski, Przedstawianie pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu przez sądy, „Państwo i Prawo” 1999, nr 8
• K. Wojtyczek, Ciężar dowodu i argumentacji w procedurze kontroli norm przez Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 1
• J. Zakolska, Problem klauzuli ograniczającej korzystanie z praw i wolności w pracach konstytucyjnych, w poglądach doktryny i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 5

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Wniosek wniesiony wspólnie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich (sprawa o sygn. K 4/03).
2. ↑ Liczba wyroków jest mniejsza od badanych przepisów, gdyż jeden wyrok mógł dotyczyć kilku przepisów.
3. ↑ Zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 34 ust. 1 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98 ze zm.) Sejm wybrał w 1985 roku połowę pierwszego składu Trybunału na okres czterech lat, a połowę na okres ośmiu lat. Kadencja sędziego Trybunału Konstytucyjnego trwała osiem lat. Od 1997 roku — tj. z wejściem w życie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. — kadencja sędziego Trybunału trwa dziewięć lat. Na mocy art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) "Kadencja sędziów Trybunału wybranych na podstawie art. 15 ust. 2 i 4 oraz art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym trwa osiem lat od chwili wyboru".
4. ↑ Zmarł.
5. ↑ Wybrana w miejsce Henryka de Fiumel.
6. ↑ Zrezygnował.
7. ↑ Zrezygnował.
8. ↑ Zrezygnował.
9. ↑ Zmarła.
10. ↑ Zrezygnował.
11. ↑ Zrezygnował.
12. ↑ Złożyła ślubowanie i podjęła obowiązki sędziego 29 grudnia 2006 r.
13. ↑ Złożyła ślubowanie i podjęła obowiązki sędziego 6 marca 2007 r.
14. ↑ Zrezygnowała.

[edytuj] Zobacz też

• Lista ważniejszych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
• Sejm Polski
• Senat Polski
• Ustrój polityczny Polski
• Trybunał Stanu

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Trybunału Konstytucyjnego
• Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, wyd. 5., Warszawa 2006
• Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2005 r., Warszawa 2006 (Sejm V kad. Druk nr 516)
• Internetowa baza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
• Omówienia wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego - od 2000 roku
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
• Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.)
• Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 72, poz. 720)