Schach

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

Vu l. no r.: Kinnek, Tuerm, Damm, Bauer, Päerd a Leefer

Schach ass eng Denksportart, a gëtt vun zwee Spiller op engem quadratesche Briet mat 64 Felder an 32 Figuren (16 wäisser a 16 schwaarzer) gespillt. De But ass et, déi géigneresch Kinnéksfigur Schachmatt ze setzen an déi eege Kinnéksfigur ze protegéieren.

E Spiller huet entweder déi wäiss oder déi schwaarz Figuren, dorënner (vun der am mannste wichtegste Figur bis hinn zur wichtegster) aacht Baueren, zwee Leefer an zwee Päerd, zwee Tierm, eng Damm an ee Kinnék. Dee mat deene wäisse Figure fänkt un. D'Spiller zéien ofwiesselnd mat enger vun hire Figuren, entweder op en nach fräit Feld oder op e Feld, dat vun enger géignerescher Figur besat ass, déi dann geschloen ass a vum Spillfeld geholl muss ginn.

[Änneren] Geschicht

Et gëtt ugeholl, datt Schach ënnert dem Numm Tschaturanga an Indien erfonnt ginn ass. Als gesëchert gëllt, datt d'Spill um Enn vum 5. Joerhonnert a Persie bekannt ginn ass, wou et och zu sengem heitegen Numm koum (Shatranj oder och Schatrandsch - Schah heescht op persesch Kinnek). Vu Persien aus ass d'Schachspill dunn an d'Ostréimescht Räich komm, vu wou d'Waräger et bis mat a Russland geholl hunn. Wéi d'Mosleme Persien eruewert haten, hu se d'Schachspill an der ganzer islamescher Welt verbreet, bis hinn a Spuenien. Spéitstens zënter dem 13. Joerhonnert ass et schliisslech bei de Ritter a ganz Europa beléift.

[Änneren] Spillregelen

Ganz fréier konnten d'Baueren och bäim éischten Zuch just ee Feld no vir zéien, d'Leefer sinn zwee Felder diagonal gesprongen an d'Damm ee Feld diagonal.

Géint der Enn vum 15. Joerhonnert hu sech déi modern Schachregelen duerchgesat, duerch déi et méiglech gouf, direkt vun Ufank u séier opzespillen. Doduerch ass d'Schachspill schlussendlech ëmmer méi populär ginn.

En heitegt klassescht Schachbriet

Déi heiteg Regele sinn déi folgend:

E Bauer kann all Kéiers just ee Feld no vir zéien, ausser beim éischten Zuch, wou et der au Choix een oder zwee sinn. De Bauer schléit géigneresch Figuren, déi ee Feld diagonal virun him stinn. De Bauer ass déi eenzeg Figur, déi ni hannerzech zéie kann.
E Päerd zitt u sech net, mee et spréngt: zwee Felder an enger Linn oder enger Rei an eng Richtung an dann ee Feld op eng Säit. D'Päerd ass déi eenzeg Figur, déi iwwert aner Figuren ewechsprange kann.
E Leefer zitt ëmmer diagonal, esou wäit wéi e wëll.
En Tuerm zitt ëmmer horizontal oder vertikal, esou wäit wéi e wëll.
D'Damm huet déi selwescht Eegeschafte wéi e Leefer an en Tuerm zesummen, d.h. si kann diagonal, horizontal a vertikal esou wäit zéie wéi si wëll.
De Kinnek kann och an all Richtungen zéien wéi d'Damm, mee nëmmen ee Feld wäit.

Wann de Kinnek vun enger géignerescher Figur bedreet gëtt (de Kinnek ass dann am Schach), da muss en imperativ entweder op e Feld zéien, wou en net bedreet ass, oder eng aner Figur vu senger Foarw tëscht sech an déi betreffend géigneresch Figur setzen (dat hëlleft allerdéngs net, wann de Kinnek vun engem Päerd bedreet gëtt), oder déi betreffend géigneresch Figur schloen (selwer oder mat enger aner Figur vu senger Foarw).

[Änneren] Speziell Spillzich

Rochade: De Kinnek zitt zwee Felder a Richtung vun engem Tuerm vu senger Foarw an deen Tuerm gëtt op déi aner Säit vum Kinnek op dat Feld direkt dernieft gestallt. Dëse speziellen Zuch ass just méiglech: 1. wa weder de Kinnek nach den Tuerm bis dohinner beweegt goufen, 2. keng Figuren tëschent dem Kinnek an dem Tuerm stinn, 3. de Kinnek net am Schach ass an 4. de Kinnek net iwwert e Feld muss ewechzéien, dat bedreet ass.

Bauerenëmwandlung: Wann e Bauer op dem Géigner senger Grondlinn ukënnt, da gëtt en, au Choix, an eng aner Figur (ausser der Kinneksfigur) ëmgewandelt. De Bauer verschwënd vum Spillfeld an déi nei Figur gëtt op seng Plaz gestallt. Meeschtens wielen d'Spiller d'Damm, well dat déi stäerkste Figur ass, mee je no Situatioun kann et och interessant sinn, e Leefer, Päerd oder Tuerm ze wielen. Et ass egal, op déi gewielte Figur virdru geschloe ginn ass, esou datt e Spiller z.B. zwou Dammen oder dräi Leefer kann hunn.

En passant: Wann e Bauer aus senger Ausgaangspositioun eraus zwee Felder no vir zitt, iwwert e Feld eraus, op deem e vun engem wäit no vir geréckelte géigneresche Bauer geschloen hätt kënne ginn, da kann dee géigneresche Bauer en iewer schloen (mat engem gewéinlechen Zuch diagonal no vir). Dat ass awer just méiglech direkt nodeems de betraffene Bauer zwee Felder no vir gezunn ass. Déi Regel ass entstanen, wéi agefouert gouf, datt d'Bauere bäi hirem éischten Zuch direkt zwee Felder no vir réckelen däerfen. Si verhënnert, datt e Bauer duerch esou e laangen zwee-Felder-Zuch der Bedreeung duerch e géigneresche Bauer entkomme kann.

[Änneren] Enn vum Spill

Gewonnen huet dee Spiller, deen de géigneresche Kinnek schloe kéint, ouni datt de Géigner dat verhënnere kéint. De Géigner ass da Schachmatt ("Schah mat" heescht op persesch "de Kinnek ass dout").

Et gewënnt een och, wann de Géigner einfach opgëtt.

Wann ee Spiller mat kenger vu senge Figuren méi zéie kann an net am Schach steet, dann ass e Patt, an d'Spill ass remis (Gläichstand).

Et kënnt och dann zu engem remis:

wann et duerch keng Zuchkombinatioun an esouguer dem schlechteste Spill vum Géigner net méi méiglech ass, zu engem Schachmatt ze kommen (z.B. wa just nach déi zwee Kinneken iwreg sinn);
wa fofzech Zich laang keng Figur geschloen a kee Bauer bewegt gouf, an ee Spiller dat reklaméiert;
wann dräimol (net onbedéngt hannerteneen) déi selwescht Stellung gesat gëtt, mat deemselweschte Spiller um Zuch an deene selweschte Méiglechkeete fir ze zéien, an ee Spiller dat reklaméiert;
wann d'Zäit vun deenen zwee Spiller ofgelaf ass an een net méi noweise kann, ween als éischt iwwert d'Zäit war (just bäi Schnell- oder Blëtzschach, wou d'Bedenkzäit vun de Spiller limitéiert ass);
wann déi zwee Spiller sech drop eenegen.