Azijnzuur

Van Wikipedia

azijnzuur
Chemische formule en molecuulmodel
Structuur van azijnzuur



Algemeen
Molecuulformule	C H₃C O O H
Smiles	CC(=O)O
IUPAC
Andere namen	ijsazijn, ethaanzuur, methaancarbonzuur, acetylhydroxide, waterstofacetaat
CAS-nummer	64-19-7
EINECS-nummer	200-580-7
EG-nummer
VN-nummer
Beschrijving	kleurloze vloeistof met een stekende geur
Vergelijkbaar met	mierenzuur
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
C Bijtend
Carcinogeen
Hygroscopisch
Risico (R) en veiligheid (S)	R-zinnen: R10, R35 S-zinnen: S1/2, S23, S26, S45
Omgang
Opslag
ADR-klasse
MAC-waarde
LD₅₀ (ratten)	3310 mg/kg
LD₅₀ (konijnen)	1113 mg/kg
MSDS-fiches
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vloeibaar
Kleur	kleurloos
Dichtheid	1,06 g/cm³
Molmassa	60,052 g/mol
Smeltpunt	17 °C
Kookpunt	118 °C
Vlampunt	°C
Zelfontbrandingstemperatuur	°C
Dampdruk	15400 Pa
Andere eigenschappen
Oplosbaarheid in water	g/L
Goed oplosbaar in	water, alcohol, glycerol, ether, koolstoftetrachloride
Slecht oplosbaar in	onbekend
Onoplosbaar in	koolstofdisulfide
Dipoolmoment	D
Viscositeit	Pa·S
Kristalstructuur
Thermodynamisch gedrag
Δ_fG^o_g	kJ/mol
Δ_fG^o_l	kJ/mol
Δ_fG^o_s	kJ/mol
Δ_fH^o_g	-432,2 kJ/mol
Δ_fH^o_l	-484,3 kJ/mol
Δ_fH^o_s	kJ/mol
S^o_{g, 1 bar}	283,5 J/mol·K
S^o_{l, 1 bar}	159,8 J/mol·K
S^o_s	J/mol·K
C^o_p,m	J/mol·K
Evenwichtsconstanten
Klassieke analyse
Spectra
Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (298,15K of 25°C, 1 bar)

Azijnzuur is een organisch zuur met een kenmerkende stekende geur. Azijnzuur is, na mierenzuur, het eenvoudigste carbonzuur. Zuiver watervrij azijnzuur wordt ook wel ijsazijn genoemd, en is een kleurloze vloeistof die bij temperatuur lager dan 17^oC stolt tot heldere kleurloze kristallen (vandaar de naam ijsazijn). Indien ijsazijn in een (trillingvrije) koelkast wordt geplaatst, kan het tot beneden het stolpunt worden gekoeld terwijl het toch een vloeistof blijft. Het is dan een onderkoelde vloeistof geworden, en een geringe fysieke verstoringen doet de vloeistof dan direct stollen.

[bewerk] Voorkomen

In het menselijk lichaam komt azijnzuur voornamelijk gebonden aan het Co-enzym A (CoA) voor, een stof die uitermate belangrijk is voor vele biochemische processen. Daarnaast vormt azijnzuur met choline de ester acetylcholine, een zeer veel voorkomende en belangrijke neurotransmitter. Het azijnzuur dat bij de biochemische processen vrijkomt, wordt doorlopend hergebruikt. Daarnaast komt azijnzuur voor in bepaalde bacteriën, in sommige planten en vele vruchten

[bewerk] Synthese

Het bereiden van azijn als voedingsmiddel werd vroeger gedaan door alcohol te laten fermenteren. Wijnazijn is daar een mooi voorbeeld van, maar ook de huidige tafelazijn wordt gemaakt van alcohol.

Voor industrieel gebruik zijn er andere synthesemethodes:

Uit methanol en koolstofmonoxide wordt azijnzuur gemaakt met behulp van een katalysator (kobalt-, rhodium- of indiumverbindingen) bij ca. 180 °C en onder hoge druk (30 tot 40 atmosfeer). Dit proces (het Monsanto-proces) is wereldwijd het meest gebruikt voor de productie van azijnzuur. De omzetting tot azijnzuur is zeer hoog (ca. 99%).
Uit aceetaldehyde door oxidatie aan de lucht met behulp van een katalysator (mangaan-, kobalt en chroomzouten).
Uit butaan door oxidatie aan de lucht met behulp van een katalysator (mangaan, kobalt en chroomzouten) en onder verhoogde temperatuur.

[bewerk] Gebruik

[bewerk] Industrie

Zuiver azijnzuur is een belangrijke grondstof in de polymeer chemie waarbij cellulose acetaat en polyvinyl acetaat gemaakt worden voor onder meer synthetische vezels, plastics en lijmen. Azijnzuuranhydride is daarin een belangrijke tussenstof. Ook anorganische stoffen, bijvoorbeeld acetaten (azijnzure zouten) zijn belangrijke eindproducten.

Met alcoholen vormt azijnzuur esters die als oplosmiddel of geurstof gebruikt worden.

[bewerk] Voeding

Azijnzuur en sommige acetaten worden gebruikt als smaakstof, conserveermiddel of zuurteregelaar in de voedingsmiddelen industrie. Dit zijn:

E 260 - Azijnzuur
E 261 - Kaliumacetaat
E 262 - Natriumacetaat
E 263 - Calciumacetaat

Azijn is een oplossing van 4 tot 15% azijnzuur in water. Azijn wordt weer gebruikt bij het inmaken van groentes en de bereiding van diverse sauzen, zoals mosterd.