Chroom

In 1761 vond Johann Gottlob Lehmann in het Oeralgebergte een oranje-rood mineraal dat hij Siberisch rood lood noemde, omdat hij dacht dat het een loodverbinding was met selenium en ijzer. Later bleek dat hij het mineraal crocoiet had gevonden dat uit loodchromaat (PbCrO₄) bestaat.

Enkele jaren later bezocht Peter Simon Pallas de locatie opnieuw en ontdekte dat het Siberisch rood lood zeer geschikt was als pigment in verf. Spoedig daarna werd het materiaal populair en bleek er ook een heldere gele kleurstof te kunnen worden gemaakt van crocoiet.

In 1797 lukte het Nicolas-Louis Vauquelin om chroomoxide uit crocoiet te isoleren door het mineraal te mengen met zoutzuur. Een jaar later bleek deze Franse chemicus in staat om uit chroomoxide metallische chroom te isoleren door het in een oven te verhitten. Later ontdekte hij dat sommige edelstenen (zoals robijn) ook sporen van chroom bevatten.

Tot het begin van de 19e eeuw werd chroom voornamelijk gebruikt als verfcomponent. Daarna kwam chroom steeds meer in zwang als metaal in legeringen.

De naam chroom komt van het Griekse chroma, dat kleur betekent.

[bewerk] Toepassingen

Omdat chroom een goede weerstand tegen corrosie heeft en goed is te bewerken wordt het veel gebruikt om gereedschappen van te maken. Andere toepassingen zijn:

Als katalysator bij chemische reacties
Bij het produceren van bakstenen als mal
In de glasindustrie als kleurstof
chroom word gebruikt voor het maken van ijzer.
Voor verf als pigment
Kaliumchromaat wordt in chemische laboratoria veel gebruikt als reagens en om glaswerk te reinigen
Chroomdioxide wordt gebruikt als magnetisch materiaal in type II cassettebandjes om het kwalitatief slechtere ijzeroxide van type I bandjes te vervangen
het radio-actieve 51Cr wordt gebruikt in biomedische toepassingen
chroom wordt gebruikt voor het looien van leer

[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen

In de oxidatietoestand +6 is chroom in zuur milieu een zeer krachtige oxidator. Cr³⁺ is van groot belang voor de metabolisme van suiker in het menselijk lichaam. Een te grote inname van Cr³⁺ kan echter leiden tot huiduitslag.Cr⁶⁺ is de meer gevaarlijke vorm van chroom. Deze diffundeert door de huid en celmembraan en kan DNA oxideren. In tegenstelling tot de meeste andere metalen die als sporenelement in organismen voorkomen, bindt chroom niet aan eiwitten.

[bewerk] Verschijning

De belangrijkste bron van chroom is het mineraal chromiet (FeCr₂O₄) dat voornamelijk in Zuid-Afrika, Kazachstan, India en Turkije wordt gedolven. In 2000 werd er jaarlijks zo'n 15 miljoen ton chromiet uit de grond gehaald, dat ongeveer 4 miljoen ton metallisch chroom oplevert.

Soms wordt metallisch chroom in de aardbodem aangetroffen.

[bewerk] Isotopen

Meest stabiele isotopen
Iso	RA (%)	Halveringstijd	VV	VE (MeV)	VP
⁵⁰Cr	4,345	1,8×10¹⁷ j	2EV	1,037	⁵⁰Ti
⁵¹Cr	syn	27,7025 d	EV	0,753	⁵¹V
⁵²Cr	83,789	stabiel met 28 neutronen
⁵³Cr	9,501	stabiel met 29 neutronen
⁵⁴Cr	2,365	stabiel met 30 neutronen

In de natuur komen er drie stabiele isotopen van chroom voor. Daarnaast zijn er nog een groot aantal (ongeveer 20) instabiele isotopen bekend waarvan ⁵⁰Cr met een halfwaardetijd van 1,8×10¹⁷ jaar nog steeds voorkomt en zo'n 4% van het totaal uitmaakt. De andere radioactieve isotopen hebben veel kortere halfwaardetijden.

[bewerk] Toxicologie en veiligheid

Chroom is irriterend voor de ogen en huid en zeswaardige vorm kan bij inwendig gebruik kankerverwekkend zijn. In 1958 is door de Wereldgezondheidsorganisatie besloten dat in drinkwater de chroomconcentratie maximaal 0,05 mg/liter mag zijn.

Hun potentieel om dermale sensitisatie te veroorzaken is goed gekend door dermatologen. De in vergelijking met dermale relatief zeldzame respiratoire manifestaties kunnen deels verklaard worden door onderdiagnose en onderreporting. Wanneer epidemiologische studies worden uitgevoerd na de ontdekking van een geval van beroepsastma, worden vaak meerdere casussen ontdekt.