Uden (plaats)

Van Wikipedia

Uden

Provincie	Noord-Brabant
Gemeente	Uden
Inwoners	34.365 (1 jan 2006)
Geografische ligging	51°40 NB 5°36 OL
Geografische ligging	{{{coordinaten}}}
Stadsrechten (lijst)	{{{stadsrechten}}}
Belangrijke verkeersaders	A50 N264 N265 N277 N603 N605
Netnummer	0413
Postcodes	5400-5407

Uden ( uitspraak (info·uitleg)) (Udens dialect: Éúje) is de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Uden gelegen aan de Peel in het oostelijke deel van de provincie Noord-Brabant. Uden is uit geschiedkundig oogpunt te beschouwen als een vlek. Naar huidige maatstaven, wordt de plaats onder andere door het CBS echter gerekend tot een middelgrote stad.

[bewerk] Geschiedenis

Oude St. Petrus uit 1300, na de verwoestende brand van zondag 4 april 1886. In de ruïne van de fundamenten wordt een runensteen met de tekst "WOT" gevonden. Heden ligt aan deze locatie het oorlogskerkhof (Uden War Cemetry) waar op initiatief van de Heemkundekring Uden de contouren van de oude kerk met stenen zijn gemarkeerd.

In het verre verleden ontstond de Peelrandbreuk, onder meer zichtbaar aan de Karperdijk en was er in de ijzertijd al bewoning nabij de heide van Slabroek, ontdekt in 1922 door dr. Remouchamps welke aldaar een Gallo-Germaans urnenveld vond. In 2006 vond archeologe Hanneke van Alphen een 4000 jaar oude stenen bijl, uit de vroege bronstijd op een bouwlocatie bezuiden de Udense binnenstad.

Anno 1190 n.Chr. komt in een Zutphense akte van de graaf van Gelre voor het eerst de naam Uden voor (heer Ricolt van Uthen). De eerst bekende naam van Uden was Uot, deze was tot in de 11e eeuw bekend. Daarna is het (geleidelijk) in Uden veranderd. In die tijd bestonden er een aantal verspreid liggende kernen, die geleidelijk een eenheid zijn gaan vormen: de omgeving van de huidige Pius X-Kerk, een uit de vóór-Frankische tijd daterende kerk in de Bitswijk, een Frankische nederzetting in de buurt van het driehoekige marktveld, de omgeving van het Birgittinessenklooster en het Moleneind.

[bewerk] Land van Herpen

In 1233 vond er een scheiding plaats tussen het territorium Cuyk en het Land van Herpen en Uden. Uden vormde in die periode samen met Herpen één heerlijkheid. Tot de stichting van het stadje Ravenstein bleef Herpen de hoofdplaats van dit landje.

[bewerk] Land van Ravenstein

In 1324 ging de heerlijkheid Uden in bestuurlijk opzicht behoren tot het Land van Ravenstein onder heerschappij van het Huis van Valkenburg tot en met 1396.

In 1339 kwam er een Schepenbank in Uden. De bevoegdheid van dit 'Heikantsgericht' strekte zich uit over de gehele vroegere heerlijkheid Uden, dat bestond uit Uden, Boekel en Zeeland. De schepenbank voerde in die tijd een zegel (de oudste afdruk uit 1331), met daarop een eikenboom, waaraan twee schilden hangen die de wapens van de oudste heren uit het geslacht Van Herpen en dat van hun opvolgers uit het geslacht Van Valkenburg vertonen. Dit is het eerste Wapen van Uden.

Door kinderloos overlijden van Reinoud van Valkenburg (gehuwd met Elisabeth van Kleef) beleent hertog van Brabant Adolf van Kleef met Herpen, Ravenstein en Uden waardoor in 1397 het Land van Ravenstein Kleefs territorium werd. Het wapen van Uden ging in deze periode lijken op die van Kleef, waar het heden ten dagen nog herkenbaar elementen van bevat. Nadien komt dit gebied in 1629 onder Neuburg-Palts. Onder de Neubergers kende het gebied godsdienstvrijheid.

Doordat de aangrenzende gewesten Brabant en Gelderland vanaf 1648 officieel onder de Staten-Generaal vallen, werd dit Land van Ravenstein meer en meer als "buitenland" gezien. De godsdienstvrijheid bood kansen voor de katholieken uit het Staatse-Brabant. Zo bouwden de katholieken van Veghel hun eigen schuurkerk op de grens met Uden.

De vrijheid van religie zorgde dat Uden fungeerde als toevluchtsoord voor uit Staats-Brabant verdreven geestelijke orden. Zo kwamen na de inname van ‘s-Hertogenbosch de Kruisheren (Orde van het Heilige Kruis) (in 1638) en de zusters Birgittinessen (Orde van de Heilige Birgitta) (in 1713) naar Uden.

[bewerk] Franse tijd en Koninkrijk der Nederlanden

In 1796 wordt het Land van Ravenstein stilzwijgend bij de Franse Republiek ingelijfd. HEt is uit met de "status aparte" van het Land van Ravenstein. Naar godsdienstvrijheid wordt niet gekeken. De zusters Brigitinessen ontvluchten voor korte tijd het dorp en vinden in 1795 hun abdij leeggeroofd en beschadigd terug. Uiteindelijk in 1805 eindigt de Franse tijd en gaat Uden deel uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden waarbij de heerlijkheid Uden werd opgedeeld in de gemeenten Uden, Boekel en Zeeland. In 1809 bezoekt koning Lodewijk Napoleon het Land van Ravenstein. Hij passeert Uden, maar vermeldt:

"Met leedwezen heeft Z.M. zich overtuigd, dat in het kwartier Ravenstein het geheel bestuur zich in eenen toestand bevindt verre beneden het overige van het rijk."

Hiermee verwijzend naar het feit, dat alles in het Land van Ravenstein teveel bij het oude bleef. De staatsgrens tussen de Meierij en het Land van Ravenstein was dan wel verdwenen, maar daarmee ook de privileges die het oude Land van Ravenstein bezat. De komende eeuw zou een wat moeilijke tijd worden voor Uden.

[bewerk] Economische ontwikkelingen

[bewerk] Marktfunctie

Uden was aanvankelijk een agrarische gemeenschap en had van oudsher een centrumfunctie binnen het Land van Herpen en later Land van Ravenstein. De oude Sint-Petruskerk uit de 13e eeuw was in primaire fase het godsdienstige centrum voor Uden, Volkel, Boekel en Zeeland. Naast het godsdienstig centrum in de omgeving van het huidige Piusplein, ontwikkelde zich rond het marktveld (huidige kruising Sint-Jansstraat, Kerkstraat, Marktstraat) een tweede economisch centrum dat een vestigingsplaats vormde voor kleine ondernemers en ambachtslieden. Deze kleinschaligheid was typerend voor het oude Uden. Al even typerend was de ontwikkeling van een derde economisch centrum rond de zogenaamde Biggenmarkt (de tegenwoordige Markt). Toentertijd een groot grasveld, omgeven door boerderijen. Op de biggenmarkt kwam de weekmarkt tot bloei, die zich tot op de dag van vandaag wist te handhaven. Op de markt, die geheel in dienst stond van landbouw en veeteelt, verkochten de plaatselijke boeren hun vee, landbouw- en gebruiksartikelen. Pas in de 18e eeuw veranderde het aanzien van de weekmarkt. De particuliere boterproductie werd grootschaliger en de uitbreiding van de regionale markt met een boterwaag was een feit, toch bleef het mesten van kalveren en het aandeel van de veemarkt verreweg het grootst. Bezoek van de veemarkt kwam in die tijd tot uit België naar Uden afgereisd. Begin 20e eeuw boette de Udense veemarkt snel aan belang in. De plaats van de veemarkt werd ingenomen door de kersenteelt die vanaf die periode een spectaculaire groei doormaakte.

Heden ten dage is overgebleven op de Markt (=marktplein in centrum) in Uden op maandagochtend een (grootschalige) warenmarkt met regionale betekenis en op vrijdagochtend een kleine warenmarkt.

Industrieterrein Molenheide eind 19e eeuw

[bewerk] Industrie

Eind 19e eeuw kwam de eerste industrie in Uden van de grond. Udens oudste industrieterrein omvat de huidige Losplaats (ook bekend als bedrijventerrein "Molenheide") waar in 1882 door Henricus Coenen uit Zeeland en Johannes Schoenmakers uit Druten aan het toenmalig spoor een kunstmestfabriek werd opgericht. Zij verhuisden in 1920 naar Veghel, dat over een haven beschikt. Een uit die tijd bekende onderneming werd Diks en Coenen, die in 1917 'DICO' een strohulzen-machinefabriek startten en later stalen bedden gingen produceren op dit fabrieksterrein.

Tot kort na de Tweede Wereldoorlog nam de industriële ontwikkeling in Uden geen grote vlucht. Uden werd ontsloten over weg-, tram- en spoorverbindingen maar beschikte niet over een haven, zoals het naburige Veghel dat door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart sinds de 19e eeuw over water wordt ontsloten. Het gebrek aan werkgelegenheid deed zich gelden tot aan de Tweede Wereldoorlog. Vlak daarna werd Uden door het Rijk aangewezen als groeikern. Het door de Duitsers achtergelaten vliegveld ('Fliegerhorst') bij Volkel werd uitgebouwd tot wat nu de grootste luchtmachtbasis van Nederland is: Vliegbasis Volkel. De komst van deze luchtmachtmilitairen die er kwamen werken en in Uden wonen, zorgden mede voor een grote groei van Uden. Een tijdlang kwam er extra subsidie voor bedrijvigheid in kader van I.P.R. (Investerings Premie Regeling). De toenmalige burgemeester Schampers verwierf onder andere tot in de Verenigde Staten van Amerika enige grote industriën; wat uitmondde in het enkele decennia zijn van een concentratiegebied voor medische-technische bedrijvigheid met boven-regionale betekenis. Dit leverde Uden aanzienlijke voordelen op en bespoedigde de ontwikkeling tot een verstedelijkte gemeente met een groot werkgelegenheidspotentieel in Noordoost Noord-Brabant. Of zoals een boektitel (waarin een inkijk werd gegeven in de geschiedenis vanaf de Wereldoorlogen) luidde: 'Van Kersendorp tot Plaats met Pit'!

[bewerk] Bedrijvigheid

Bekende ondernemersfamilies zijn Diks en Coenen, die in 1917 'DICO' startten een strohulzen-machinefabriek en later stalen bedden gingen produceren. In 1980 gevolgd door Piet Diks Sr en Jan Diks met zijn zonen met 'Beter Bed', een internationale keten van slaapwarenhuizen. Beter Bed N.V. heeft door diverse overnames met name in Duitsland een grote expansie heeft doorgemaakt en is gevestigd aan de Linie in Uden. DICO International N.V. heeft het laatste decennium een moeilijke tijd doorgemaakt, heeft moeten saneren. In 2005 zijn de fabriekshallen aan de Losplaats gesloopt en het terrein is vrijgekomen voor planologische ontwikkeling. Productie is verplaatst naar voormalige Oost-Europa en de ontwerp- en verkoopafdeling heeft zich gevestigd aan de Vluchtoord. In 2006 is net voor de viering van het 90-jarig bestaan bekend geworden dat het laatste stukje DICO uit Uden zal verdwijnen en er een (klein) DICO-kantoor zal worden gevestigd in Nieuwegein. Ca. 1969 was er glazenwasser Cor van der Heijden die vervolgens C.S.U. (=Cleaning Service Uden) oprichtte, wat nu CSU Total Care is en de vierde grootste schoonmaak-, onderhoud- en beveiligingsgroep van Nederland.

De Veghelse familie van Hout begon in 1906 aan de Veghelse haven een koloniaal- en kledingwarenhuis wat uitgroeide tot de landelijke keten van 'Hout-Brox'-winkels, tezamen met andere winkelformules als Duthler (en enige tijd ook Active Life Sports) verenigd in de Brovo-Groep (?). De Udense Hout-Brox nam bij nieuwbouw de functie over van de Veghelse winkel die in Duthler werd veranderd, waarmee de Udense Hout-Brox de belangrijkste vestiging in de regio is geworden. In november 2006 is bij het honderdjarige bestaan bekend geworden dat ze 'bij Koninklijke beschikking' Hofleverancier zijn geworden.

[bewerk] Centrum

Mede als gevolg hiervan werd de ontwikkeling van het Udens centrum bevorderd. Die heeft met name in de laatste decennia van de 20e eeuw een enorme vlucht genomen en heeft momenteel een belangrijk aandeel in de werkgelegenheid van Uden, naast specialistische bedrijvigheid op technologisch en dienstverlenend gebied. Belangrijkste regionale functie van Uden is het winkel-, woon-, uitgaans- en industriëel aanbod waar een groot deel van de werkgelegenheid uit voortkomt. Uden heeft als een groeigemeente regionale taken op het gebied van voorzieningen, werkgelegenheid en dienstverlening. Het Udens centrum vervult een regiofunctie en ligt midden in het hart van een regio met een bereik van ongeveer 400.000 mensen. De ontwikkeling van het winkel- en uitgaansaanbod zet zich momenteel door en begint sterke vormen aan te nemen in enkele projecten ter bevordering van het centrumbezoek.

Verzorgingsgebied Uden Centrum

[bewerk] Verzorgingsgebied

Het verzorgingsgebied van Uden ligt precies in de driehoek Nijmegen - 's-Hertogenbosch - Eindhoven/Helmond. De bereikbaarheid van Uden is door de komst van de doorgetrokken autosnelweg A50 (Eindhoven-Veghel/Uden-Nijmegen/Arnhem-Zwolle) aanzienlijk verbeterd. Vanuit deze steden is het ongeveer 30 km naar Uden; met de auto op ca. 25-40 minuten afstand en 40 à 55 minuten per openbaar vervoer.

[bewerk] Sociale ontwikkelingen

Door de unieke positie van Uden hebben zich in de loop der tijd verschillende religeuze ordes gevestigd. Deze verzorgden het geestelijk leven voor vele katholieken tot in de wijde omtrek. In Uden zijn er aanzetten gegeven voor onderwijs, gezondheidszorg en missie. Een zichtbaar en tastbaar blijk zijn heden ten dagen de vele monumentale religieuze gebouwen in Uden.

Nadat het Land van Ravenstein opging in het Koninkrijk der Nederlanden en daarmee de bijzondere positie van de Heerlijkheid Uden ophield te bestaan werd in de 19e eeuw met name Uden geteisterd door economische achteruitgang en de algemene landbouwcrisis. Hierdoor was er eind 19e eeuw een grote bevolkingsgroep die leefde van armoede en bedelarij. Ondanks haar centrumfunctie, bood de Udense economie niet genoeg kansen voor alle inwoners. Grote aantal emigranten vanuit Uden, Volkel, Boekel en andere plaatsen in de regio naar het Amerikaanse Wisconsin waren het gevolg. Veel van hen vestigden zich in het plaatsje Little Chute. Begin 20e eeuw werden in Uden heersende problemen door burgemeester Thijssen met succes aangepakt. Het zou echter tot na de Tweede Wereldoorlog duren tot de positie van Uden min of meer werd hersteld door het door het Rijk aangewezen worden als groeikern, de daarmee gepaard gaande industriële expansie alsook door de komst van de Luchtmachtmilitairen.

[bewerk] Religie

In het huidige Brabant bekeerden Willibrord en Lambertus het heidense volk massaal tot het Christendom. Onder deze kerstening werd rond het jaar 750 in de kern van Uden het eerste houten Christelijke kerkje gebouwd.

Vijf en een half eeuw later werd medio 1300 de eerste stenen parochiekerk gebouwd, gewijd aan Sint-Petrus Stoel van Antiochië. De oudste klok, gewijd aan O.L. Vrouw dateert van dit jaar; latere klokken zijn van 1443 (St.-Pieter) en 1484 (Jezus Nazarenus).

In 1571 deelt Bisschop Metsius van Bisdom 's-Hertogenbosch tijdens een synode Uden en Ravenstein in bij het dekenaat Oss.

Godsdienstvrijheid verkrijgt Uden in 1631 als onderdeel van het Land van Ravenstein.

De Kruisheren (pauselijke orde sinds 1248) vestigen zich in 1638 na hun verbanning uit 's-Hertogenbosch en de Meierij in een boerderij op de Bitswijk en bouwden in 1652 een klooster aan de Vorstenburg. Na 1667 bloeit de Mariabedevaart op naar de kapel van O.L. Vrouwe ter Linde naar aanleiding van 'wonderlijke genezingen'. In 1674 verkregen de Kruisheren de bediening van de Mariakapel en verkrijgen het als kloosterkerk in 1696. In dat jaar vonden er 4 grote processies naar Uden plaats.

De zusters Birgittinessen vestigen zich in 1710 in Uden en trekken in het door de Kruisheren gebouwde klooster. De broeders Kruisheren gaan naar het nieuw gebouwde klooster bij de Mariakapel van O.L. Vrouwe ter Linde om de Mariadevotie effectiever te verzorgen.

De Fransen veroveren het Land van Ravenstein in 1794 en vorderen onder andere het zusterklooster. Het verbod van de Fransen op het houden van processies betekent het einde van de belangrijkste Mariaverering in Uden. Onder Napoleon I wordt bij keizerlijk decreet in 1812 het zusterklooster geconfisqueerd. De zusters Birgitinessen konden in 1844 weer naar hun klooster aan de Veghelse dijk terug keren.

Tussen 1866 en 1870 verdedigen twintig jongens uit Uden als zouaaf (soldaat in het pauselijke leger) Vaticaanstad tegen de Italiaanse revolutionairen van Garibaldi.

De Barmhartige Zusters van de H. Carolus Borromaeus uit Trier vestigen zich in 1877 aan de Kerkstraat.

De eerste parochiekerk gewijd aan Sint-Petrus Stoel van Antiochië kerk brandde op zondag 4 april 1886 volledig af. In de ruïne van de fundamenten wordt een runensteen met de tekst "WOT" gevonden. Heden ligt aan deze locatie het oorlogskerkhof (Uden War Cemetry) waar op initiatief van de Heemkundekring Uden de contouren van de oude kerk met stenen zijn gemarkeerd. In 1887 bouwt Pastoor Spierings de tweede Udense Sint Petruskerk op een andere locatie, aan de Kerkstraat. Architect is Carl Weber. Bisschop Godschalk wijdt de kerk op 13-14 april 1890.

In 1909 vestigen De zusters Franciscanessen in de oude pastorie aan de Kapelstraat.

In 1961 werd Uden dekenaat van Uden, Volkel, Odiliapeel, Vorstenbosch, Schaijk, Reek, Nistelrode en Zeeland.

Begin mei 1965 worden vijf Udense missionarissen van de Orde der Kruisheren in Buta vermoord door opstandelingen, in voormalig Belgisch Congo.

[bewerk] Onderwijs

[bewerk] Kruisheren

Mede verantwoordelijk voor de vormgeving van het hoger middelbaar onderwijs is de Orde der Kruisheren die in Uden de afgelopen 260 jaar verschillende onderwijsinstellingen hebben gesticht. Kruisheer Walterus Peynenborgh stichtte in 1743 de Latijnsche School. De Kruisheren stichtten ondermeer in 1886 priestercollege H. Kruis en in 1923 een nieuw College van het Heilige Kruis met een internaat. In 1975 werd de school gesplitst in Kruisheren Kollege (verhuisde in 1979 naar een nieuwe locatie op de Schepenhoek in Uden, bijgenaamd 'Rooie School/College' door het geheel in rode steen en hout opgetrokken gebouw in de vorm van een dubbelkruis oftewel tweebalkig kruis) en Rivendell College (in de oude gebouwen gebleven nabij het Kruisherenklooster).

[bewerk] Ursulinen

Sinds 1845 stond in de buurtschap Velmolen een klooster van de zusters Ursulinen. De Ursulinen vormen een congregatie die zich richt op het onderwijs. Het is niet precies bekend waarom de Ursulinen juist in Uden een pensionaat met mulo-onderwijs voor burgermeisjes zijn begonnen. De internen kwamen meestal uit de welgestelde burgerij van boven de rivieren. In 1910 verkochten zij het complex aan van Steyl.

[bewerk] Van Steyl

De missiezusters van Steyl stichtten de vestiging van het Gezelschap van het Goddelijk Woord in het gebouw van de zusters Ursulinen. In 1911 betrokken de paters het klooster en kreeg het missiehuis de naam 'St. Willebrord'. Dit missiehuis werd in augustus 1944 door de Duitsers opgeblazen en zou dit gebied enige jaren later het huidig gemeentelijk sportpark worden. Ook de missiezusters wilden een eigen Nederlandse afdeling. Er was grond beschikbaar op de Molenheide, tegenover het missiehuis St. Willebrord. In 1912 arriveerden de eerste postulanten in Uden. Zij werden ondergebracht in de school van het missiehuis St. Willebrord. Na de zomer van 1913 was het aantal studenten in het missiehuis zo gegroeid dat de school niet langer geschikt was voor de huisvesting van de postulanten en novicen van de missiezusters. Er moest verhuisd worden. De nieuwbouw was echter nog niet af. Toch trokken de zusters alvast in het nog in aanbouw zijnde klooster. Op 1 december 1913 vond de plechtige inwijding plaats van het gebouw dat wij heden kennen als het Retraitehuis.

[bewerk] Ontwikkelingen

De Stichting voor Katholiek Voortgezet Onderwijs Uden (S.K.V.O.U.) is in de jaren 1990 een samenwerkingsstichtingsmodel aangegaan tussen het katholiek en openbaar onderwijs in Uden, uniek vanwege de strenge scheiding tussen bijzonder en openbaar onderwijs zoals die lange tijd in Nederland gold. Die samenwerkingsstichting heeft de bestaande scholengemeenschappen voor havo/vwo en mavo (Kruisheren Kollege, Rivendell College -> Comenius College), Aloysius Mavo en Merlet MAVO -> MAVO de Maerle, LTS St.-Eloy en LHNO's ter Linde/St.-Anna) in Uden uiteindelijk verenigd in het Udens College op twee locaties voor onderwijs voor vwo, havo en vmbo.

[bewerk] Gezondheidszorg

[bewerk] Barmhartige Zusters van de H. Carolus Borromaeus

Een eerste aanzet tot de gezondsheidszorg was de oprichting van een gasthuis door de Barmhartige Zusters H. Carolus, die in 1877 wegens de Kulturkampf vanuit Trier in Uden vestigen. In het kleinschalig gasthuis wijden zij zich aan de verpleging van zieken en aan de verzorging van armen en ouden van dagen. In 1905 bereidt de ziekenzorg zich uit met de oprichting van een operatiekamer. De plaats van het oude gasthuis wordt in 1935 ingenomen door het Sint-Jansgasthuis, dat later in de jaren 1980 Huize Sint-Jan zou worden. Het Udens gasthuis heeft zich, zoals de meeste Brabantse gasthuizen, niet ontwikkeld tot een ziekenhuis (in vergelijking met het Sint-Anna te Oss en het Sint-Joseph te Veghel).

[bewerk] Streekziekenhuis

Uden speelt in de toekomst een grotere rol in de regionale gezondheidszorg, nadat in 2005 door het bestuur van ziekenhuis Bernhoven besloten is om de nieuwe locatie van het regionale ziekenhuis in Uden te realiseren. In 2000 vond reeds een fusie plaats tussen de ziekenhuizen Sint-Anna in Oss en Sint-Joseph in Veghel tot het nieuwe Ziekenhuis Bernhoven, dat alle voorzieningen wil bundelen op één nieuwe locatie in Uden-Noord. De ziekenhuislocaties Veghel en Oss zullen worden opgeheven en waarschijnlijk als zorgconcentratielocatie (voor polikliniek, verpleging, huisarts e.d.) worden ingericht. Met het oog op de toekomst blijft de regio met de nieuwbouw van een Streekziekenhuis en inrichting van zorgconcentratielocaties verzekert van optimale gezondheidszorg.

[bewerk] Politiek

Uden is van oudsher gedomineerd door een (katholiek) gemeentebestuur van boeren, arbeiders en later ook middenstanders en industriëlen. Van de jaren 1950 tot heden was eerst de Katholieke Volkspartij (KVP), sinds 1980 het Christen-Democratisch Appèl (CDA) een dominante factor. In 1982 is na verkiezingen voor het eerst de absolute meerderheid in de Gemeenteraad niet meer in handen van KVP/CDA in Uden. Tot laat in jaren 1970 resulteerde dit in samenstelling van bijvoorbeeld raadscommissies waar alleen maar eigen katholieke (christelijke) raadsleden lid van waren en raadsleden van de oppositie uitgesloten werden van beraadslagingen!

Ook de posten van Burgemeester, Gemeentesecretaris en Wethouders worden altijd ingevuld door KVP-/CDA-ers. Pas in 1978 wordt er voor het eerst één wethouder van PvdA toegestaan, waarna er vervolgens afwisselend door het CDA coalities worden gesloten met PvdA of VVD (zogeheten 'verdeel-en-heers-politiek') soms aangevuld met een lokale partij.

Van 1994-1998 is er een College van B. & W. tussen CDA-VVD-PvdA. Vermeldenswaard is dat in die jaren er ook een (nieuwe ronde van) gemeentelijke herindeling speelt, waarbij in eerste instantie tot een fusiegemeente Uden-Veghel-Boekel door alle drie Gemeenteraden, Provinciale Staten en Tweede Kamer wordt besloten. Op het allerlaatste moment -nadat meerwaarde, kleiner aantal ambtenaren en lagere lasten niet waargemaakt zouden kunnen worden volgens Uden- en succesvolle lobby bij Eerste Kamer wordt tegengestemd.

Vervolgens is er in 1998-2002 een coalitie van CDA met PvdA en SP. Het CDA sluit in 2002 weer even makkelijk een deal met VVD en Jong Uden, een in 1998 ontstane lokale afsplitsing met banden met het CDA. Halverwege de rit in 2004 wordt de VVD aan de kant gezet en wordt Leefbaar Uden, een in 2001/2002 gestarte lokaal sociaal-liberale fractie (vanuit VVD; D66; Kerngroep 1990 en Ondernemend Uden!) bij de coalitie gevraagd.

Tevens wordt er voor het eerst een niet-CDA-er burgemeester in Uden: in 2004 komt Joke Kersten (PvdA) eerst als waarnemer en later als gewoon Eerste burger. Bij de raadsverkiezingen in 2006 is er een kleine aardverschuiving in Uden: de in 1982 ooit als éénmansfractie begonnen SP wordt de grootste fractie en stijgt van 4 naar 6 leden en het CDA verliest er 2 en komt op 5. Desondanks wordt de SP tot de oppositie veroordeeld tezamen met nieuwkomer Gewoon Uden, een afsplitsing in 2005/2006 van de VVD.
In de raadsperiode 2006-2010 wordt het College van B. & W. ingevuld door Burgemeester (PvdA), Gemeentesecretaris (PvdA/D66) en 5 Wethouders (CDA+Jong Uden+VVD+Leefbaar Uden+PvdA), waardoor er een brede coalitie op sociaal-liberaal-democratische grondslag met een christelijk randje, oftewel vijf fracties met 19 van van de 27 raadzetels. En gaan er opnieuw geluiden op om nauwer als stedelijke regio Uden-Veghel samen te werken en wordt een fusie op termijn niet uitgesloten.

[bewerk] Kunst en Cultuur

Medebepalend voor Uden zijn musea als Museum voor Religeuze Kunst en de Pronkkamer, museum voor hedendaagse kunst, inmiddels: InC. Andere organisatie is TheaterSpoor dat theater in de wijken van Uden e.o. brengt.

Het moderne Theater Markant (uit 1996, van architect Herman Hertzberger) behoort tot de grotere theaters van het land met 685 zitplaatsen, waarvan 417 zaalplaatsen, 193 balkonplaatsen en 75 orkestbakvloerplaatsen. Het theater heeft een toneeltoren van 25 meter breed, 14 meter diep en 22 meter hoog.

Op het gebied van popmuziek herbergt Uden een van de oudste poppodia van Nederland, De Pul. Opgericht in 1968 als soos is deze organisatie uitgegroeid tot een cultureel-maatschappelijk centrum en viert 2007/2008 het 40-jarig bestaan. Voor verschillende generaties stonden er talloze bekende en minder bekende grootheden en andere acts op de planken.

[bewerk] Sport en Recreatie

Uden biedt de sportieve mens vele mogelijkheden met o.a. skatefaciliteiten en traningswielrenparcours in het Bevrijdingspark (aan de noordkant van het centrum). Of bij de diverse sportaccommodaties in het aan de zuidoostkant van het centrum grenzend (gemeentelijk) Sportpark, wat oorspronkelijk een Kloostertuin is geweest (van het Retraitehuis). Hier ligt ook het atletiekstadion 'De Kuip', waar atletiekvereniging 'De Keien' haar onderkomen heeft en waar diverse Nederlandse en internationale records zijn behaald.

Als ontspanning zijn bijvoorbeeld te noemen het in december 2005 geopende bioscoopcomplex 'Take Ten' en het nieuwe indoorzwembad 'Delfino' (januari 2006), als vervanger van het in 1973 aan de overzijde van de weg gebouwde overdekte zwembad 'De Wel' (indertijd in combinatie met indoor-sporthal 'De Deel'). In 1994 is indoor-sporthal 'De Stigt' aan de Kerkstraat aangelegd bij een (nieuwbouw-)locatie van het Udens College. Een bijzonderheid is sportzaal De Ring aan de Klarinetstraat die volledig beheerd en geëxploiteerd wordt door een aan volleybalvereniging Saturnus/Hendriks Coppelmans gelieerde stichting. Het gebouw deed jarenlang dienst als kerk (Heilige Geest-kerk). In de zomer van 1996 werd de kerk door verenigingsleden eigenhandig omgebouwd tot sporthal. Op het voormalige altaar werd kantine De Schelft gerealiseerd. In dit 'volleybalwalhalla' De Ring begonnen de succesjaren van onder andere beachvolleyballers Gijs en Bram Ronnes en internationals Dirk-Jan van Gendt, Deborah Sgroot en de volleybalzusjes Nikki en Sanne Hoevenaars. Begin jaren 2000 vierde de damesafdeling hoogtij onder leiding van de Belgische oud-international Jean-Pierre Staelens. Hiermee wordt een traditie voortgezet die teruggaat op het aspect dat het Volleybal-spel in Nederland danwel op het Europese vasteland als een van de eerste plaatsen in Uden zou zijn geïntroduceerd door toenmalige paters.

Het openluchtzwembad met indertijd een apart meisjes en apart jongensgedeelte en ligweiden is sinds 199. (?) gesloten. Er is nog een indoor-zwembad van 'Zeester' aan de Hockeyweg in Uden, waar zwemkampioen Marcel Wouda zijn eerste baantjes heeft getrokken.

Sportpark Moleneind is een sportpark volop in ontwikkeling. Dit mooie sportpark ligt bij de molen van jetten. De huidige gebruikers zijn Rugbyclub Octopus, voetbalvereniging FC de Rakt en Honk- en softbalclub Uden Red Sox, deze laatste vereniging opende op 8 april 2006 hun nieuwe accommodatie met clubhuis en kleedkamers. deze verenigingen zijn aangesloten bij Overlegorgaan Moleneind (OOM)

[bewerk] Uitgaansleven

Uden is van oudsher een plaats waar velen na gedane arbeid ontspanning zoeken. Oorspronkelijk was het horeca-aanbod kleinschalig van karakter maar heeft het met name het afgelopen decennium zich behoorlijk ontwikkeld. Verscheidene horecagelegenheden trekken inmiddels een regionaal publiek.

Uden kent een levendig uitgaansleven. Uitgaan kan in talrijke gelegenheden; van de typisch bruine kroegen, (dans)cafés, grand-cafés tot enkele discotheken, en zeker niet op de laatste plaats de vele culinaire gelegenheden ten genoegen van de inwendige mens.

De voornaamste uitgaansgebieden zijn:

• De Markt en omgeving
• Sint Janstraat
• Kerkstraat
• Pastoor Spieringsstraat

[bewerk] Stedelijke ontwikkelingen

Uden in 1865

De heerlijkheid Uden bezat heerlijke rechten, maar die hebben niets van doen met het stedelijk karakter dat Uden momenteel kent. De ontwikkeling van Uden past in die van veel Brabantse dorpen. De regio kent namenlijk een aantal grote dorpen, die vroeger met de term 'vlek' werden aangeduid. Vlekken hadden, ondanks hun grootte en functie, overwegens dorpse karaktertrekken. In de tweede helft van de 20e eeuw onderging Uden een complete gedaanteverwisseling, van arme agrarische gemeenschap tot welvarende industriegemeente.
Sindsdien is sprake van stadse kenmerken. Dat uit zich onder andere in het straatbeeld. Met name de historische kern van Uden ging compleet teloor als gevolg van massale nieuwe en hoogbouw in het centrum. Van het oude Uden is daardoor nagenoeg niets meer te herkennen. Momenteel is men bezig met enkele kwalitatief hoogstaande ontwikkelingsplannen voor het centrum van Uden. Deze moeten de gigantische sloop van en sfeerloze nieuwbouwwerken uit de jaren 1960 en 1970 enigszins naar de achtergrond drukken. Men beseft hoe belangrijk een kwalitatief hoge uitstraling van het aloude centrum is. Ondanks de vernieuwingsplannen zijn er momenteel veel protesten tegen het zogenaamde plan Centrum-West. Dit plan om het gebied rond de recentelijk geheel gerenoveerde Sint-Petruskerk nadrukkelijker bij het centrum te betrekken, valt in slechte aarde bij enkele Udenaren, die wanhopig vasthouden aan dit sinds de jaren 1960 nagenoeg onaangetast gebleven stukje dorpssfeer, dat in schril contrast staat met de op commercie gerichte centrum-nieuwbouw. Voordeel van de verstedelijking is het grote aantal voorzieningen, dat zich momenteel in Uden concentreert. Hierbij gaat het niet alleen om het winkel-, maar ook om culturele en sociale aanbod.

[bewerk] Overzicht bedrijventerreinen

Behoud en revitalisering industriegebied en bedrijventerreinen:

• Goorkens
• Hoogveld (in ontwikkeling)
• Hoogveld-Zuid (in ontwikkeling)
• Loopkant
• Liessent
• Molenheide
• Vluchtoord (N.B. de huidige benaming van het moderne bedrijventerrein Vluchtoord herinnert aan de periode van de Eerste Wereldoorlog, toen enkele duizenden Belgen in Uden hun toevlucht zochten en opvang kregen voor het oorlogsgeweld in hun eigen land.)
• Ind. Volkel

[bewerk] Nieuwbouwprojecten

• Revitalisering Molenheide (Loswal (Losplaats)/voormalig Dico terrein)
• Glasvezelnetwerk industrieparken en bedrijventerreinen (SBBU: Stichting Beheer Bedrijventerreinen Uden)
• Centrum-West
• Herinrichting Markt
• Ontwikkeling ellipsvormige woontoren op locatie De Wel en daarmee samengaande gevelvernieuwing De Deel
• Invulling Koopmanstraat/Botermarkt
• Parkeergarage Oranjestraat
• Nieuwbouw Streekziekenhuis Bernhoven (Uden-Noord)
• Volkel-West
• Hoenderbos III

[bewerk] Openbaar vervoer

Station Uden eind 19e eeuw

[bewerk] Spoorlijn

Uden lag destijds in 1873 aan de spoorlijn tussen de wereldsteden Moskou, Berlijn en Londen. Voor de gewone sterveling was dit "Duits Lijntje" de verbinding tussen Roosendaal-Boxtel-Veghel/Uden-Gennep/Boxmeer-Duitsland. Het werd toentertijd geëxploiteerd door de NBDSM (Noord-Brabantsche en Duitsche Spoorweg Maatschappij), later overgenomen door Staatsspoorwegen (SS)/Nederlandse Spoorwegen (NS). Vanaf ca. 1975 zijn tussen Veghel/Uden en Gennep de spoorrails weggehaald, wat overbleef was een goederenspoor tussen Boxtel en Veghel en een regionale variant van een Ecologische (Hoofd-)Structuur oftewel een langgerekt gebied met natuurwaarden over de oorspronkelijke stamspoorweg.
In 2005 is bekend geworden dat Prorail geen onderhoud meer wil gaan plegen over het overgebleven treinvak Boxtel-Veghel.

[bewerk] Tramlijn

Een decennium later werd in 1883 ook een tramlijn geopend voor personen- en vrachtvervoer tussen Veghel, Uden, Nistelrode, Heesch en Oss. De tram had in de volksmond de bijnaam "de goede moordenaar", omdat er soms ongelukken mee gebeurden. In 1939 reed de laatste goederentram door Uden. Enkele jaren eerder was het personenvervoer al gestopt.

[bewerk] Busverbindingen

Uden kent een aantal busverbindingen met omliggende dorpen en steden. Achtereenvolgens werden die geëxploiteerd door busmaatschappijen als ATO, Van de Rijdt, Vitesse, Zuidooster, Hermes Groep (deel van Connexxion Holding), BBA (voormalige Brabantse Buurtspoorwegen en Autodiensten, onderdeel van Veolia Transport Nederland). Vanaf 2007 is dit Arriva, nadat de aanbesteding van 2005 opnieuw moest gebeuren en de aanbesteding van 2006 een fiasco werd doordat Connexxion zich en Hermes terug wilde trekken. Hermes had de aanbesteding gewonnen voor Noordoost-Brabant.

Op last van de Rechtbank en na interventie door Provinciale Staten heeft er in 2006 een nieuwe openbare aanbesteding plaatsvinden, waarvan de uitkomsten inmiddels bekend zijn. Connexxion heeft de laagste offerte uitgebracht die is toegewezen door de provincie. Daarna hebben zij geprobeerd onder het contract uit te komen omdat zij vonden dat ze het voor die prijs verlies zouden gaan leiden. Vervolgens heeft dit tot protestacties van bestaande buschauffeurs en nieuwe onderhandelingen met alle betrokken partijen/busmaatschappijen en de provincie geleid. De uitkomsten.

Vanaf 2007 zal het busvervoer in de regio Noordoost-Brabant door Arriva worden verzorgd en in Midden-en West-Brabant door de Veolia Transport. De concessies zijn gegund tot 2015.

[bewerk] Lightrail

De gemeente Veghel laat onderzoek doen in kader van stedelijke regio Uden-Veghel naar toekomstige lightrail-verbindingen over huidige goederenspoor Veghel- Schijndel - Boxtel (aantakkend op treinverbinding Eindhoven-'s-Hertogenbosch) en dus deels het voormalige treinvak Roosendaal-Gennep/Boxmeer-Duitsland van de NBDSM (zie boven). En eventueeel doortrekkend over heel nieuw tracé Veghel-Uden-Oss (aantakkend op treinverbinding 's-Hertogenbosch-Nijmegen).

Ander idee is nu in deze regio de doorgetrokken autosnelweg A 50 tussen Eindhoven-Veghel/Uden-Nijmegen-Zwolle klaar is; om via deze route de Interliner tussen Eindhoven en Nijmegen (opnieuw) in te stellen. Uit de laatste openbare aanbestedingen van de Provincie voor de openbaar vervoerconcessie 2006/2007-2011 is niets opgenomen over provinciegrensoverschrijdende snelle busverbindingen als die van de Interliner.

[bewerk] Uden Airport

Er zijn er wel eens plannen geopperd om Vliegbasis Volkel, ten oosten van Uden, een functie van civiel medegebruik voor de regio te laten bekleden als Uden Airport, dat daartoe reeds van een eigen code is voorzien (UDE). Heden is de basis de thuishaven voor een traumahelikopter (voor Zuidoost-Nederland) in samenwerking met Universitair Medisch Centrum St Radboud. Ondanks er (nog) geen civiele lijndiensten operationeel zijn op Uden Airport is het evenwel mogelijk van het 35 km verder gelegen Eindhoven Airport gebruik te maken, met onder andere lijndiensten van en naar Alicante, Barcelona, Boedapest, Caen, Dublin, Faro, Istanbul, Londen, Madrid, Málaga, Marseille, Milaan, Parijs, Pisa en Rome.

[bewerk] Landschappelijke ontwikkelingen

Het Udense landschap wordt in grote mate bepaald door de ligging nabij de Peelrandbreuk. Uniek door het ontstaan van de zogeheten oerbonken/oerstenen in Udense bodem vanwege de 'Udense breuk' en horst/slenkwerking van de natuur.
Op de grens van de Peelhorst en Peelslenk doet zich een opmerkelijk verschijnsel voor: door een ondoorlaatbare laag in de bodem zijn de hooggelegen wijstgronden nat en de laaggelegen gronden droog. De aanwezigheid van wijstgronden is bepalend voor delen van het Udens landschap. Het meest bekende stukje wijstgrond is het Sint Annabosje, een stukje kwelgrond aan de Karperdijk, tussen Uden en Vorstenbosch. De wijstgronden kennen een vrij besloten landschapsbeeld. Door de aanwezigheid van bosjes, elzensingels en knotwilgen is er sprake van een kleinschalig landschap. De verkaveling bestond vroeger uit lange smalle percelen hooiland, die omzoomd werden door elzen en (knot)wilgen. De waterhuishouding bestond uit kleine slootjes in de singels. De ontsluiting was zeer beperkt. Vaak lagen er onverharde wegen tot aan de hooilanden. Dit landschap sloot aan bij het tamelijk kleinschalige akkerlandschap rond de hooggelegen Udense gehuchten. Hoewel eveneens gigantisch open akkercomplexen in Uden aanwezig waren, zoals het Grootveld en de Rode Akker. Delen van het kleinschalig landschapsbeeld zetten zich door in het Udens Broek dat gelegen is in het dal van het beekje Leijgraaf, een zijstroom van de Aa. Hier sluit het populierenlandschap naadloos aan bij het oude Meierijse Peppellandschap rond Veghel en vormt daarmee een overgang tussen Meierij en Peel. De hier gelegen gehuchten Duifhuis en Hoogstraat zijn van oudsher dan ook op zowel Uden als Veghel georiënteerd.

Typerend voor Uden is de tot in de 20e eeuw gebleven aanwezigheid van woeste gronden. Op de hooggelegen Peelgrond was het oude Udense landschap vrijwel het tegenovergestelde van dat rond de plaats en in het dal van de Leijgraaf. Hier lagen uitgestrekte open heidevelden die reikten tot aan de gemeenten van Zeeland en Schaijk of het nog veel meer tot de verbeelding sprekende open Peelgebied dat, vanaf Volkel kilometers ver reikte. De stilte en uitgestrektheid van de Peel was vroeger dan ook altijd voelbaar in het landschap. Deze gigantische open vlakten werden in de jaren 1920 en 1930 met veel moeite ontgonnen en vormden de aanzet tot het stichten van de kolonie Terraveen, later Odiliapeel. Het landschap in dit deel van de gemeente is nog altijd open en rationeel gevormd.

Veel delen van het oude Udense landschap zijn in de loop der jaren intact gebleven. De enorme kersengaarden rond de kern van Uden behoren tot het verleden. De uitgestrekte kersengaarden ('Ujese Zwarte') die bijna een eeuw van 1860 tot 1955 de basis vormde van de toen roemruchte kersenperiode met een eigen veiling en het symbool Peerke Verschiet (vogelverschrikker) bij de bijbehorende kersenfeesten zijn mede door een te harde stijging van arbeidsloon waardoor hele oogsten verloren gingen alsook door een rooipremie van het toenmalige EEG in de jaren 1960 vrijwel geheel verdwenen. De uitgestrekte heidevelden zijn inmiddels allemaal ontgonnen of hebben plaatsgemaakt voor bosaanplant (Slabroek, Slingerpad).

[bewerk] Stedenband

Als Europese gemeente heeft Uden sinds 1971 een stedenband oftewel jumelage met Lippstadt, een plaats in de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen, gelegen in het district Soest. De stad heeft ongeveer 67.400 inwoners.

Na de viering van het 25-jarig partnerschap in 1996 is er sprake geweest om de stedenband door afnemende belangstelling af te bouwen. Door nieuw voorzitterschap van de inmiddels opgerichte Stichting Jumelage Uden-Lippstadt en het instellen van een stimuleringssubsidieregeling is er weer enige vorm van bezoek over en weer ontstaan.

[bewerk] Actualiteit

[bewerk] 2006

• April 2006 is vanuit het ministerie van Defensie c.q. Commando der Luchtstrijdkrachten c.q. afdeling Geluidhinder, zonering en rapportage bekend geworden dat de Koninklijke Luchtmacht bereid is de vliegroutes voor Vliegbasis Volkel te verleggen. Dit betekent dat als Milieu-Effect Rapportage (MER) is vastgesteld er voor de kern Volkel eindelijk weer mogelijkheden komen voor woningbouw na zo'n 30 jaar (bijna) feitelijk op slot te zijn geweest vanwege ooit vastgestelde zogeheten KE-zoneringslijnen. Oorspronkelijk zou november eind 2006 meer nieuws bekend gemaakt worden. Inmiddels -december 2006- heeft de staatssecretaris van Defensie verklaard dat uitstel noodzakelijk is en dat pas juni 2007 het rapport naar buiten zal komen.

[bewerk] 2004/2005

• November 2004 en Maart 2005 kwam Uden in het nieuws door brandstichting op islamitische basisschool 'Bedir' Dit lag zo gevoelig door de moord op Theo van Gogh. Mede naar aanleiding hiervan is landelijk een constructieve discussie ontstaan omtrent de aanpak van kleine harde-kern-jongeren in steden, waar Uden aan deelneemt.

[bewerk] Media

[bewerk] Dagblad

• Het Brabants Dagblad is sinds 1770 de regionaal verschijnende krant, lange tijd uitgegeven door Brabant Pers (Groep) en gedrukt bij RotaBest in Best. De redactie van de editie Uden-Veghel heeft nog haar redactieburelen aan de Margrietstraat in Uden. Dit dagblad zal per 6 februari 2007 overgaan op compact-formaat zoals een aantal andere landelijke en regionale titels.

[bewerk] Huis-aan-huis bladen

• Udens Nieuwsblad, Nieuwsblad voor Uden en omstreken met een kleine redactie aan de Margrietstraat in Uden is een uitgave van Regge Media uit Nijverdal en een van de regionale titels van de Wegener Bladengroep en opvolger van oorspronkelijke weekbladen van Brabant Pers (Groep). Verschijnt in compact formaat op woensdag (oplage 22.000 ex.) met een gelijksoortige uitgave voor Veghel: Veghels Nieuwsblad.
• Het Udens Weekblad, nieuwsblad en advertentiekrant voor Uden, Veghel en omgeving is vanaf 1956 -eerst als maandblad- een van de oudste lokale weekkranten op woensdag van Uden en haar (directe) regio waar de kabelkrant StadsTV11 en Kliknieuws en Kliksport op internet moderne elektronische varianten op zijn. Sinds de oprichting uitgegeven bij Drukkerij-Uitgeverij-(Boekhandel) De Winter aan de Marktstraat in Uden, maar in 1996 (?) verhuisd naar Bedrijvenpark Vluchtoord in Uden, terwijl de redactie terzelfdertijd een kantoor betrok in het centrum gelegen Oranjestraat.
  

Verschijnt sinds 4e kwartaal 2006 op maandag (in een oplage van 107.500 ex.) met accent op sport en vrijdag (oplage 47.500 ex.) met accent op weekeinde beide keren in een compact formaat. Op woensdag (47.700 ex.) in gewoon formaat in twee of meer katernen.

• Zondags Nieuws, Editie Uden/Veghel met een redactiekantoor in Eindhoven is een uitgave van Nederlandse Weekbladen Groep B.V. uit Geleen en Janssen Pers BV voorheen gevestigd in Gennep en is een in Uden e.o. verspreid blad met enkele pagina's lokale en voor de rest regionale en landelijk artikelen (en opvolger van voordien uitgebrachte Zondagskranten). Verschijnt in compact formaat in het weekeinde (oplage ...000 ex.) ook in Veghel e.o.

[bewerk] Omroep

• Voormalig Omroep Kersenland, heet nu Stichting Lokale Omroep Veghel-Uden (SLOVU) en is licentiehouder van de Lokale Omroep voor Uden en Veghel: SkyLine FM/SkyLine RTV, waarvan de uitzendstudio in de voormalige Udense Brandweerkazerne is gevestigd aan de Nieuwe Markt 3C.
• De regionale omroep is Omroep Brabant met zijn radio- en televisiestudio's in Son-Eindhoven.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Sint Petrus

Molen van Jetten

• de R.-K.-kerk Sint Petrus' Stoel te Antiochië, een kerk in neo-romano-gotische stijl naar een ontwerp van architect Carl Weber met twee torens en een grote vieringkoepel. De kerk werd in 1888-1890 gebouwd ter vervanging van de door een grote brand verwoeste oorspronkelijke Sint Petrus uit 1300.
• de molen van Jetten, een standerdmolen uit 1811. De molen van Jetten stond oorspronkelijk aan de Helenastraat, maar werd rond 1900 naar de locatie aan de Aalstweg verplaatst. Het is niet duidelijk of Piet Mondriaan met zijn werk onder de titel 'De molen van Uden' de molen van Jetten bedoelde, of de oorspronkelijke Udense molen op de Molenheide.
• Abdij Maria Refugie aan de Vorstenburg. Dit waarschijnlijk voormalige versterkte slot werd in 1720 uitgebreid met kloostergebouwen en in 1739 met een kapel. Hierin is het Museum voor Religieuze Kunst opgericht in 1973/1974 met kerkelijke en religieuze kunstschatten in een eigen ruimte ondergebracht. Er zijn nieuwbouwplannen waarvan een groot deel ondergronds zal worden gerealiseerd. Bekend is geworden dat in 2007/2008 een bestuurlijke fusie zal plaatsvinden met het Noordbrabants Museum in 's-Hertogenbosch.
• Het Retraitehuis 1913-1931, een kloostergebouw van de Orde van de Dienaressen van de Heilige Geest door C. Franssen ontworpen in traditionalistische neo-romaanse stijl. In 1997-1999 verbouwd en uitgebreid met een nieuwe vleugel en inmiddels in gebruik als kloosterverzorgingstehuis (KVH 'Het Retraitehuis').
• Raadhuis uit 1937 op traditionalistische wijze gebouwd door C. Roffelsen, zetel van het gemeentelijk apparaat in Uden tot 1980. In 1995 verkocht aan beleggers/projectontwikkelaars Braks & Van Genugten en inmiddels na verbouwing grotendeels in gebruik als restaurant. Om het gemis aan een bijzondere trouwlocatie in Uden goed te maken, heeft de gemeente besloten tegen een forse huur de voormalige -op de bovenverdieping liggende- raadzaal terug te huren en die te gebruiken als trouwzaal.
• Marktplein, waarvan de vorm misschien wijst op een Frankische plaatse. Dit is niet de oorspronkelijke Udense Markt, maar van oudsher eigenlijk de Biggenmarkt. Vanaf midden twintigste vind hier de wekelijkse warenmarkt plaats. Het plein wordt veel gebruikt voor evenementen, waaronder jaarlijkse kermis en 'Uden on Ice'(openlucht ijsbaan van week 51-week 1). Vanaf 2006 vindt er herinrichting van de Markt plaats, die in 2007 gereed moet zijn.
• Natuurpark De Maashorst, stuifduinen de Bedafse Bergen, wijstgronden en het Annabosje, uniek natuurverschijnsel waar water door Udense Breuk (en Horst en Slenk-werking) stroomt van lager naar hoger gelegen gebied.

[bewerk] Verwante onderwerpen

• Uden-Veghel
• Veghel
• Volkel
• Vliegbasis Volkel

[bewerk] Externe verwijzingen

• Uden.nl (officiële internet-webstek van de gemeente Uden)
• Kliknieuws.nl (internet-nieuwspagina voor Noordoost-Brabant, gevestigd in Uden)
• Skyline Radio-TV (internet-webstek van lokale omroep Uden-Veghel)

[bewerk] Trivia

[bewerk] Meteoriet

De plaats is ook de naamgever van een meteoriet, de Uden LL7, die op 12 juni 1840 tussen Uden en Volkel neerviel. Op enkele meters afstand van een groepje landarbeiders kwam een voorwerp met een luide knal en een aanzwellend gierend geluid met een klap op een zandweggetje neer, wierp een stofwolk op en sloeg een ondiepe inslagkuil. De ongeveer 720 gram wegende, geheel van smeltkorst voorziene meteoriet is een steenmeteoriet van het type chondriet, LL groep, petrologisch type 7; een chondritische "gewone" steenmeteoriet met een laag ijzergehalte en laag aandeel metallisch ijzer, ingedeeld in de hoogste klasse van metamorphose. Mineralogie en bijzonderheden: Fa_30.3, Fs_24.0, Wo_3.1, breccieus, shock blackened. Vanwege de hoge graad van metamorphose is de meteoriet door Heyse ingedeeld in de informele, niet algemeen geaccepteerde klasse "LL7". De Uden is daarmee één van de wereldwijd slechts 18 als LL7 geklassificeerde meteorieten, en samen met de kleine, slechts 3.8 gram zware Crocker’s Well chondriet uit Australië de enige niet-Antarctische meteoriet in deze klasse. Daarnaast wordt de meteoriet volgens de formele, algemeen geaccepteerde klassen tevens Uden LL6 genoemd. Deze discrepantie in klassificering levert in wetenschappelijke kringen nog altijd discussies op.

[bewerk] Carnaval

• Uden heet sinds jaren 1960 tijdens carnaval 'Knoerissenrijk' en de inwoners zijn dan 'Knoerissen' (varkens) en 'Mienekes' (geitjes) en worden bestuurd door Prinsen uit het geslacht Porcellus (en door Jeugdprinsen Porcus). Een en ander is ontstaan vanwege de biggen- en varkensmarkt die Uden in vroeger tijden heeft gekend.
• Voor 1965 stonden Udenaren ook wel bekend als 'Keienschijters', vanwege ontstaan van de zogeheten oerbonken/oerstenen in Udense bodem door de Udense breuk en horst/slenkwerking van de natuur.

Gemeente Uden
Hoofdplaats: Uden
Dorpen: Odiliapeel | Volkel

51° 39' NB, 5° 37' OL