Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Prawo
Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent: Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów: Jarosław Kaczyński Rada Ministrów: Rząd Jarosława Kaczyńskiego
Władza ustawodawcza
Sejm: Marszałek: Marek Jurek V kadencja Senat: Marszałek: Bogdan Borusewicz VI kadencja Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Pierwszy Prezes: Lech Gardocki Trybunał Konstytucyjny Prezes: Jerzy Stępień Trybunał Stanu Przewodniczący: Lech Gardocki Naczelny Sąd Administracyjny Prezes: Janusz Trzciński
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kontrola i ochrona prawa
Najwyższa Izba Kontroli Prezes: Mirosław Sekuła Rzecznik Praw Obywatelskich: Janusz Kochanowski Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Przewodnicząca: Elżbieta Kruk Prokuratura Prokurator Generalny: Zbigniew Ziobro Prokurator Krajowy: wakat Centralne Biuro Antykorupcyjne Szef: Mariusz Kamiński
Partie polityczne
Polskie partie polityczne: Centrum DPL KPEiR KPP LPR NL NOP ONP-LP PD PiS PJKM PKGIP PO PPN PPP PPS PSL PSL "Piast" PSPR PWN RACJA PL ROG ROP RP RRP SD SdPl SLD SRP UL UP UPR Zieloni 2004 Zieloni RP
Wybory
Wybory w Polsce (po 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - zgodnie z Konstytucją, najwyższy przedstawiciel polskich władz, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej istnieje nieprzerwanie od 1922, po 1939 depozytariuszami tego urzędu byli prezydenci Polski na Uchodźstwie w Londynie. W Polsce Ludowej urząd ten powołano w 1947 i istniał do 1952. W 1989 został przywrócony na skutek porozumień Okrągłego Stołu. Ponieważ ówczesna oficjalna nazwa państwa brzmiała: Polska Rzeczpospolita Ludowa, wybrano jedynego w historii prezydenta PRL. W 1990 nastąpiło przekazanie insygniów prezydenckich II Rzeczypospolitej przez Ryszarda Kaczorowskiego, ostatniego prezydenta na Uchodźstwie nowo wybranemu prezydentowi III Rzeczypospolitej Lechowi Wałęsie. Datę tę uważa się za faktyczne przejęcie sukcesji prezydenckiej.

Od 23 grudnia 2005 roku Prezydentem RP jest Lech Kaczyński.

Spis treści

1 Kadencja
2 Uprawnienia Prezydenta RP
3 Przysięga prezydencka
4 Opróżnienie urzędu
5 Byli prezydenci RP
6 Wyroki sądowe w sprawie znieważenia Prezydenta RP
- 6.1 Postępowania w sprawach o znieważenie Prezydenta RP
7 Zobacz też
8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Kadencja

Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.

[edytuj] Uprawnienia Prezydenta RP

Uprawnienia Prezydenta są ściśle określone w V rozdziale Konstytucji RP. Prezydent:

podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat; ma prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego lub z powrotem do Sejmu (tzw. weto, wtedy ustawa musi być ponownie uchwalona większością 3/5 głosów)
ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
mianuje i odwołuje ambasadorów i innych przedstawicieli Polski w innych państwach oraz organizacjach międzynarodowych
przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych a także odwołuje ich
jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców poszczególnych rodzajów sił zbrojnych
w czasie wojny na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych oraz odwołuje go
nadaje stopnie wojskowe (na wniosek ministra obrony narodowej)
nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki (na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów)
nadaje obywatelstwo polskie
nadaje ordery i odznaczenia państwowe
stosuje prawo łaski
wydaje rozporządzenia, postanowienia i zarządzenia, choć niektóre wymagają kontrasygnaty premiera
ma prawo zwołania Rady Gabinetowej
może zwracać się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego
jest z racji urzędu wielkim mistrzem Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski oraz ich kawalerem
ma prawo inicjatywy ustawodawczej
desygnuje kandydata na Prezesa Rady Ministrów
powołuje Prezesa Rady Ministrów, a także przyjmuje jego dymisję
na wniosek Prezesa Rady Ministrów dokonuje zmian w składzie rządu
powołuje członków KRRiT
ma prawo skrócenia kadencji sejmu w dwóch określonych przez konstytucję sytuacjach (gdy nie powiodą się trzy kolejne próby powołania rządu i w przypadku gdy projekt ustawy budżetowej nie zostanie mu przekazany do podpisania w przeciągu 4 miesięcy od złożenia go w Sejmie)
wyznacza marszałków seniorów
zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu i Senatu
zarządza wybory do Sejmu i Senatu
za zgodą Senatu może rozpisać referendum
powołuje sędziów

[edytuj] Przysięga prezydencka

Zgodnie z artykułem 130 konstytucji RP prezydent elekt obejmuje oficjalnie urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego przysięgi następującej treści:

Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem.

Przysięga może być złożona z dodaniem zdania:

Tak mi dopomóż Bóg.

[edytuj] Opróżnienie urzędu

Urzędowanie Prezydenta RP kończy się wskutek upływu kadencji; tym niemniej opróżnienie urzędu może nastąpić w wyniku rezygnacji, śmierci bądź złożenia z urzędu:

pierwszy Prezydent RP, Gabriel Narutowicz, został zamordowany 16 grudnia 1922 roku, w tydzień po objęciu urzędu,
Stanisław Wojciechowski ustąpił z urzędu (ściślej: zmuszony do rezygnacji) w roku 1926 na skutek zamachu majowego, przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego,
Ignacy Mościcki ustąpił z urzędu (1939; internowany w Rumunii, wyznaczył następcę zgodnie z przepisami Konstytucji kwietniowej),
prezydenci RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz i Kazimierz Sabbat zmarli pełniąc obowiązki,
Prezydent RP, Wojciech Jaruzelski, zgodził się na skrócenie swojej kadencji,
ostatni prezydent RP na uchodźstwie, Ryszard Kaczorowski, w 1990 r. ustąpił z urzędu.

Prezydent może też zostać postawiony przed Trybunałem Stanu, jeżeli zdecyduje o tym Zgromadzenie Narodowe. Na czas procesu zostaje zawieszony a jego obowiązki pełni marszałek Sejmu. W wypadku usunięcia lub innych przyczyn odejścia ze stanowiska do czasu wyborów p.o. prezydenta zostaje właśnie marszałek.

[edytuj] Byli prezydenci RP

Zobacz więcej w osobnym artykule: prezydenci Polski.

Zgodnie z Ustawą z dnia 30 maja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 75, poz. 35 i z 1998 r. Nr 160, poz. 1065) byłym prezydentom RP po odejściu z urzędu przysługują dożywotnio emerytura i pieniądze na prowadzenie biura oraz ochrona osobista Biura Ochrony Rządu (na terenie Polski). Uczestniczą też tradycyjnie w różnych państwowych uroczystościach i są często patronami lub gośćmi honorowymi wielu wydarzeń i imprez. Ponadto mogą dożywotnie, wraz z członkami najbliższej rodziny, korzystać z państwowych lecznic i innych przywilejów.

Obecnie żyje czterech byłych prezydentów Polski:

Wojciech Jaruzelski (ur. 1923, prezydent PRL i RP w latach 1989-1990, uprzednio Przewodniczący Rady Państwa)
Ryszard Kaczorowski (ur. 1919, prezydent RP na uchodźstwie w latach 1989-1990, równolegle z Jaruzelskim)
Lech Wałęsa (ur. 1943, prezydent RP w latach 1990-1995)
Aleksander Kwaśniewski (ur. 1954, prezydent RP w latach 1995-2005)

[edytuj] Wyroki sądowe w sprawie znieważenia Prezydenta RP

W polskim prawodawstwie zapisano, że urząd Prezydenta podlega szczególnej ochronie, a próby znieważenia Prezydenta (szczególna odmiana pojęcia zniesławienia) podlegają ściganiu z urzędu. W sprawach tego rodzaju zapadły następujące wyroki:

w 1992 roku Stanisław P. został skazany przez sąd na rok więzienia w zawieszeniu za wulgarne wypowiedzi pod adresem Lecha Wałęsy,
w 1993 Sąd Rejonowy w Brzegu skazał dwóch studentów na grzywnę w wysokości ówczesnego średniego wynagrodzenia,
w 1999 roku Wojciech Cejrowski został skazany na grzywnę 3000 złotych za obrazę prezydenta Kwaśniewskiego,
w 1999 roku sąd skazał dwóch narodowców za obrazę Aleksandra Kwaśniewskiego (przebywającego wtedy we Włodawie),
w 2001 roku gdański Sąd Okręgowy skazał Andrzeja Leppera na grzywnę w wysokości 20 000 złotych za obrazę głowy państwa,
w 2006 roku Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie wobec bezdomnego Huberta Hofmana, mimo wulgaryzmów wypowiedzianych rok wcześniej pod adresem Lecha Kaczyńskiego, z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu.

[edytuj] Postępowania w sprawach o znieważenie Prezydenta RP

w 2007 roku Jolanta Szczypińska i Karol Karski złożyli do Prokuratury Krajowej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na znieważeniu obecnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego przez byłego prezydenta Lecha Wałęsę.^[1]