Yapon dili
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
بومقاله هله لیک قارالاما Øالیندادیر، مقاله Ù†ÛŒ تکمیل اتمه ایله ویکیپدیا Ù†ÛŒ زنگینلشدیرین
Yapon dili(日本語),Yaponiyada danışılan dildir. Yapon dövlÉ™tinin rÉ™smi dilidir. Şərq dillÉ™rindÉ™n hesab olunur. Bu dildÉ™ 120 milyon danışan var. Ælifbası Çin dilinin Kanci xÉ™ttindÉ™n dönmüş xÉ™ttdir. Kanci Hiraqana vÉ™ Katakana-da istifadÉ™ olunur. 2000-dÉ™n çox Kanci Hiraqana vÉ™ Kataqana hÉ™rÉ™si 47 hÉ™rfdir. Bu xÉ™ttlÉ™rÉ™ bÉ™zi É™lamÉ™tlÉ™ri artırdıqda baÅŸqa sÉ™slÉ™r É™mÉ™lÉ™ gÉ™lir. Müasir Yapon dilindÉ™, xüsusÉ™n ÅŸirkÉ™t adları, reklamlar vÉ™ Yapon dilinin kompyuterÉ™ keçirilmÉ™sindÉ™ dÉ™ romaci adı verilÉ™n Latın É™lifbasıda iÅŸlÉ™nir. Türk dillÉ™ri kimi iltisaqi dildir. Yapon dili Ural-Altay dil qrupunda olduÄŸuna görÉ™ Türk dillÉ™rinÉ™ müəyyÉ™n yaxınlığı var.
Mündəricat[gizlə] |
[redaktÉ™ / تØریر] Hiraqana É™lifbası
゠ㄠㆠ㈠㊠a i u e o ã‹ã€ãŒ ãã€ãŽ ãã€ã ã‘ã€ã’ ã“ã€ã” ka qi ki qi ku qu ke qe ko qo ã•ã€ã– ã—ã€ã˜ ã™ã€ãš ã›ã€ 㜠ãã€ãž sa za ÅŸi ci su zu se ze so zo ãŸã€ã ã¡ã€ã¢ ã¤ã€ 㥠ã¦ã€ã§ ã¨ã€ã© ta da çi ci tsu zu te de to de 㪠㫠㬠ã ã® na ni nu ne no ã¯ã€ã°ã€ã± ã²ã€ã³ã€ã´ ãµã€ã¶ã€ã· ã¸ã€ã¹ã€ãº ã»ã€ã¼ã€ã½ ha ba pa hi bi pi fu bu pu he be pe ho bo po ã¾ ã¿ ã‚€ ã‚ ã‚‚ ma mi mu me mo ã‚„ ゆ   よ ら ã‚Š ã‚‹ ã‚Œ ã‚ ya yu yo ra ri ru re ro ã‚ ã‚ ã‚‘ ã‚’ va i e o ã‚“ n
[redaktÉ™ / تØریر] Katakana Ælifbası
ア (a) イ (i) ウ (u) エ (e) オ (o)
K カ (ka) ゠(ki) ク (ku) ケ (ke) コ (ko)
S サ (sa) シ (şi) ス (su) セ (se) ソ (so)
T タ (ta) ム(çi) ツ (tsu) テ (te) ト (to)
N ナ (na) ニ (ni) ヌ (nu) ム(ne) ノ (no)
H ム(ha) ヒ (hi) フ (fu) ヘ (he) ホ (ho)
M マ (ma) ミ (mi) ム(mu) メ (me) モ (mo)
Y ヤ (ya) ユ (yu) ヨ (yo)
R ラ (ra) リ (ri) ル (ru) レ (re) ム(ro)
V ワ (va) ヰ (vi) ヱ (ve) ヲ (vo / o)
N ン (n)
[redaktÉ™ / تØریر] Kanci (æ¼¢å—)
miladin 5-ci əsrdə çindən yaponiyaya gəlmiş xəttdır.Katakana və Hiraqana da Kancidən tutulmuş xəttdır. hal hazıirdə Kanci çin yaponiya və Korea xəttlərində işlənılır.
[redaktÉ™ / تØریر] Misal
Kanci | Tələffuz | Məna |
---|---|---|
土 | çuçi | Torpağ |
天 | ten | Göy, səma |
æ°´ | mizu | Su |
ç« | hi | Od, atəş |
風 | kaze | Yel, külək |
ç”· | otoko | KiÅŸi |
女 | onna | Qadın |
食ã¹ã‚‹ | taberu | yemÉ™k |
飲む | nomu | içmək |
大ãã„ | Åkiy | böyük |
å°ã•ã„ | çiysay | balaca |
夜 | yoru | Gecə |
日 | hi | Gündüz |
[redaktÉ™ / تØریر] Qramatikası
Yapon dili Türk dilləri kimi iltisaqi dil hesab olunur. Sifətin ismə izafə olması və onun isimdən öncə gəlməsi türk diliylə eynidir.
məsələn:
- 赤ã„リンゴ akai rinqo
- Qırmızı Alma
- ç§ã®èµ¤ã„リンゴ vataÅŸi no akai rinqo 
- mənim qırmızı almam
Fail cümlənin başında gəlir. Cümlənin tərtibi belədir: Fail Məful Fel. Misal:
- ç§ã¯ãƒªãƒ³ã‚´ã‚’食ã¹ã¾ã—ãŸã€‚ vataÅŸi va rinqo o tabemaÅŸta. ( mÉ™n almanı yedim).
- リンゴをç§ã¯é£Ÿã¹ã¾ã—ãŸã€‚rinqo o vataÅŸi va tabemaÅŸta. (almanı mÉ™n yedim).
[redaktÉ™ / تØریر] TÉ™aruf
- ãŠã¯ã‚ˆã†ã”ã–ã„ã¾ã™ã€‚Ohayo qozaymas →  Sabahınız Xeyir
- ã“ã‚“ã«ã¡ã¯ã€€Konniçiva  → Günortanız Xeyir
- ã“ã‚“ã°ã‚“ã¯ã€€Konbanva → AxÅŸamınız xeyir
- ã•ã‚ˆã†ãªã‚‰ã€€Sayonara → GülÉ™ GülÉ™
- ãŠã‚„ã™ã¿ãªã•ã„ Oyasuminasai → GecÉ™z xe*yir
- ãŠå…ƒæ°—ã§ã™ã‹ã€€Oqenki deska → NecÉ™siniz?
- ã¯ã„ hay → bÉ™li
- ã„ã„ãˆã€€iye → xeyir
- ã‚ã‚ŠãŒã¨ã†ã”ã–ã„ã¾ã™ã€€Ariqato qozaymas → saÄŸolun (təşəkkur edirÉ™m)
[redaktÉ™ / تØریر] Fonetika
Yapon dilindÉ™ 5 sait var. (ã‚(a)ã€ã„(i)ã€ã†(u)ã€ãˆ(e)ã€ãŠ(o)). Bütün samitlÉ™r bu 5 saitlÉ™ iÅŸlÉ™nilir. Ona göra yapon dilindÉ™ samit sÉ™s tÉ™k özü iÅŸlÉ™nilmir. (ã‚“(N))hÉ™rfindÉ™n baÅŸqa. MÉ™sÉ™lÉ™n: Ka Ha Ma Sa Ta Ra Ya. Tarixi mÉ™nbÉ™lÉ™rÉ™ göra yapon dilindÉ™ Nara dÄŸvründÉ™ 8 sait varmış. Bu sÉ™slÉ™r Heyan dövründÉ™ 5 sÉ™sÉ™ xülasÉ™ olunub. AzÉ™rbaycan dilindÉ™ olan vÉ™ yapon dilindÉ™ olmayan sÉ™slÉ™r bunlardan ibarÉ™tdir. X,Äž,J,Ö,Ãœ,V,G. yapon dilindÉ™ olan vÉ™ azÉ™rbaycan dilindÉ™ movcud olmiyan sÉ™slÉ™r bulardan ibarÉ™tdir. ã¤(ingiliscÉ™ (Tsu) É™lamÉ™tilÉ™ yazilir.), (ã‚ wa). Yapon dili sÉ™slÉ™ri qÉ™liz sÉ™slÉ™ri( X,Äž,J,) olmadığına gora "pure" deyilir. SÉ™s cÉ™hÉ™tdÉ™n, Ä°span dili, Yunan dili vÉ™ Ä°taliya dilinÉ™ yaxındır.