Utah
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
|
|||
| Lema: Beehive State | |||
 |
|||
| Outros Estados dos EUA | |||
| Capital | Salt Lake City | ||
| Maior cidade | Salt Lake City | ||
| Gobernador | Jon M. Huntsman | ||
| Lingua oficial | Ningunha. O inglés éo de feito | ||
| Área | 219 887 km² (13º maior) | ||
| - Terra | 212 751 km² | ||
| - Auga | 7 136 km² (3,25%) | ||
| Poboación (2000) | |||
| - Poboación | 2 233 169 (34º máis populoso) | ||
| - Densidade | 10,50 /km² (41º máis denso) | ||
| Entrada na Unión | |||
| - Data | 4 de xaneiro de 1896 | ||
| - Orde | 45º | ||
| Fuso horario | Montañas: UTC-7/6 | ||
| Latitude | 37°N - 42°N | ||
| Lonxitude | 109°O - 114°O | ||
| Largo N-S | 565 km | ||
| Ancho E-O | 435 km | ||
| Altitude | |||
| - Altitude media | 1 920 m | ||
| - Punto máis elevado | 4 123 m | ||
| - Punto menos elevado | 610 m | ||
| Abreviacións | |||
| - USPS | UT | ||
| - ISO 3166-2 | US-UT | ||
| Ligazón externa | www.utah.gov | ||
Utah é un dos 50 Estados dos Estados Unidos da América, localizado na rexión das Montañas Rochosas. Utah é un dos máis importantes centros de transporte e de telecomunicacións do Oeste americano. A capital e maior cidade de Utah é Salt Lake City. Na rexión metropolitana de Salt Lake City viven máis de 60% da poboación do Estado.
A economía de Utah está diversificada. Salt Lake City é un importante centro financeiro e comercial do Oeste americano. A industria de manufacturación e de alta tecnoloxía tamén é unha das principais fontes de renda , ben como a agropecuaria. Utah é tamén posúe un sistema de educación e de saúde nacionalmente renomado. A principal fonte de renda do Utah, porén, é o turismo. A súas diversas atraccións naturais atraen millóns de turistas anualmente para o Estado. Estas atraccións van desde grandes cadeas de montañas propicias á práctica do esquí e de rochas que debido á acción da erosión escaváronse - formando "pontes" rochosas - ata o Grande Lago Salgado - o maior lago a oeste do Río Misisippi, e que é máis salgado do que auga do mar. Moito posúe un aspecto e un clima desértico.
O Estado e a súa historia márcanse pola grande presenza dos mormóns. Os mormóns fan parte da Igrexa de Xesús Cristo dos Santos dos Últimos Días. Cerca de 60% da poboación de Utah son membros desta asociación relixiosa , que ten a sede en Salt Lake City. Mormóns instaláronse na rexión do actual Estado de Utah primeiramente en 1847, tendo chamado a rexión de Deseret - que significa "mel de abella", na linguaxe mormón. O Congreso americano criou o Territorio de Utah en 1850 - tendo nomeado o territorio atrás á tribo indíxena Ute que vivían na rexión. En 4 de xaneiro de 1896, o Utah tornouse o 45º Estado americano.
Índice |
[editar] Historia
[editar] Ata 1849
Dúas tribos nativos americanas vivían na rexión que constitúe o Estado americano de Utah millares de anos antes da chegada dos primeiros exploradores europeos. Estas tribos eran o anasaci e o fremontes. Estas tribos indíxenas eran subgrupos da etnia amerindia azteca, e eran sedentarios. Os anasaci construían as súas residencias a través de escavacións en morros, e os fremontes construían casas de palla. Outro grupo indíxena, os navaxos, instaláronse na rexión por volta do século XVIII. En mediados do século XVIII, outras tribos uto-astecas, tales como os gosiute, os paiute, os shoshon e os ute, tamén instaláronse na rexión.
Os primeiros exploradores de descendencia europea a exploraren a rexión foron os membros dunha expedición española liderada por Juan María de Rivera, cuxa expedición, realizada en 1765, percorreu partes do sur do actual Estado de Utah. En 1776, no inicio da Revolución Americana de 1776, os españois realizaron máis exploracións na rexión. Porén, os españois non interesáronse en colonizar a rexión, debido á súa natureza desértica.
Os primeiros americanos a exploraren o Utah foron os membros dunha expedición comercial americana, que cruzou o norte do actual Utah en 1811, tendo partido do Leste americano en dirección ao Oeste. En 1821, coa independencia do México da España, a rexión de Utah pasou a facer parte do México.
No final de 1824,o americano Jimmy Bridger tornouse a primeira persoa branca a ter avistado o Grande Lago Salgado. Devido á súa auga moito salgada, Bridger pensara que había atopado o Océano Pacífico. Logo, porén, descubriuse que este corpo de auga non pasaba dun xigantesco lago salgado. Despois da descuberta do lago, centenas de comerciantes e cazadores fundaron postos comerciais na rexión. E por volta da década de 1830, millares de persoas, viaxando do Leste en dirección ao Oeste americano, pasaron a realizar escala na rexión do Grande Lago Salgado.
Os primeiros americanos a instalárense definitivamente na rexión de Utah foron os mormóns. Os mormóns son membros dun grupo relixioso cuxo nome é Igrexa de Xesús Cristo dos Santos dos Últimos Días. Esta Igrexa había sido instruída en 1830, en Fayette, Nova York, por Joseph Smith. Despois da morte deste, en 1844, Brigham Young tornouse líder dos mormóns. Devido á grande persecución relixiosa que sufriron, os mormóns pasaron a moverse dunha rexión para outra en busca de liberdade e tolerancia relixiosa, tendo pasado por Ohio, Illinois e Misouri. Porén, onde querían a persecución relixiosa era existente. En 1846, Young decidiu realizar unha expedición ao Centro-Oeste americano, e buscar por unha rexión illada e pouco ou non habitada, onde o grupo puidese disfrutar de tolerancia relixiosa. En 1847, Young e a súa expedición chegaron ao Grande Lago Salgado, onde alí instaláronse. Un ano despois, en 1848, os Estados Unidos anexaron o Utah, despois da súa vitoria sobre o México durante a Guerra Mexicano-Americana.
Young axiña planeou comunidades para todos os seus seguidores. As noticias do asentamento ben sucedido da rexión fixeron que millares de persoas - principalmente mormóns - instalasen na rexión do Grande Lago Salgado e os seus estuarios, especialmente ao norte do actual Estado, onde moitos instaláronse en vales e pasaron a irrigar estes vales, propiciando a práctica da agricultura. Porén, os primeiros anos de asentamento foron difíciles - especialmente por causa dunha grande praga de gafañotos. Porén, as gaivotas do Grande Lago Salgado eventualmente exterminaron os gafañotos. Desde entón, a gaivota é o símbolo aviario do Utah, e un monumento foi construído en Salt Lake City na súa homenaxe.
[editar] 1849 - 1896
En 1849, os mormóns criaron un Estado, que se nomeou de Deseret. Aínda no mesmo ano, os mormóns tamén criaron un fondo económico, o Fondo de Emigración Perpetua. Este fondo providenciaba o pagamento do transporte de familias mormóns noutros países ao Utah. Cerca de 80 mil mormóns - vidos primariamente da Dinarmaca, Inglaterra, Escocia, País de Galese da Noruega - instaláronse no Utah, nos 40 anos no cal o fondo operou.
Ao longo de 1849 e de 1850, os mormóns presionaron ao goberno americano a facer con que Deseret fose elevado á categoría de Estado. Porén, o Congreso americano rexeitou os pedidos. Isto porque a grande maioría dos senadores e representantes eran contra a poligamia - práctica acepta e común entre os mormóns. Estímase que entón 20% da poboación de Deseret practicaba a poligamia. Porén, a cuestión da escravitude no país fixo con que o Territorio de Utah fose criado en 1850 polo goberno americano, nomeado atrás da tribo ute que vivía na rexión. Este territorio xa tiña entón os actuais limites occidentais e orientais. Young tornouse o primeiro gobernador do territorio.
Ata a década de 1850, as relacións entre os indíxenas de Utah e os mormóns foron boas. Porén, en 1853, un xefe indíxena ute, Walker, iniciou a atacar comunidades mormóns, iniciando a Guerra de Walker, que perdurou por un ano, ata que Young conseguiu convencer Walker a parar cos ataques.
Moito do Congreso americano, ben como o propio presidente á época, James Buchanan, querían remover os mormóns do goberno do Utah. Buchanan, en 1857, decidiu nomear un novo gobernador para o territorio, indicando Alfrend Cumming da Xeorxia como novo gobernador. Tropas enviáronse para garantir o cumprimento da substitución, iniciando a Guerra Mormón. En setembro de 1857, os mormóns, xuntamente cun grupo de aliados indíxenas, atacaron un grupo de 140 persoas, do Arkansas e do Misouri, que estaban indo para a California. Estas persoas eran na súa maioría anti-mormóns asumidos. Os mormóns mataron todos os viaxantes, con excepción de nenos. Este incidente tornouse coñecido nacionalmente como o Masacre de Meadows. Foi soamente na primavera de 1858 que as tropas federais chegaron á rexión, e axiña a guerra tivo fin. Aínda que Young non fora máis o gobernador do Utah, era así considerado polos habitantes do territorio. Grandes tensións existiran entre a poboación mormón e as tropas americanas que ocuparon o Utah por tres anos, e que saíran do territorio en 1861, co advento da Guerra Civil Americana.
Ao longo da década de 1860, o goberno americano cedeu partes de Utah para outros novos territorios recén-criados, como Colorado, Nevada e Wyoming. En 1868, o Utah asumiu o seu actuais limites territoriais. En 1865, a Guerra Black Hawk tivo inicio, novamente entre os mormóns e a tribo indíxena ute, liderada polo xefe indíxena Black Hawk. A guerra perdurou por dous anos, ata 1867, período na cal outras tribos indíxenas xuntáronse á causa dos utes: o de reconquistar as terras capturadas polos mormóns. En 1867, o xefe indíxena Black Hawk, vendo que non tiña ningunha oportunidade de vitoria, concordou en renderse ao goberno americano. A maioría dos indíxenas de Utah entón colocouse en reservas indíxenas. Ocasionais ataques indíxenas perduraron ata 1873.
Salt Lake City tornouse un polo de comunicacións en 1860, co inicio do transporte de correos entre St Joseph e Sacramento, con escala en Salt Lake City. En 24 de outubro de 1861, dúas liñas de telégrafo, unha vido de Washington, DC e a outra de San Francisco, conectáronse en Salt Lake City, inaugurando a primeira liña de telégrafo transcontinental do país. Dous días despois o transporte de correos parou de operar.
En 1862, o Congreso americano aprobou unha lei válida en todo o país, que prohibía a práctica da poligamia. O goberno americano enviou neste ano ao Utah tropas, baixo o comando de Patrick E. Conner. Este, en Utah, incentivou os seus soldados a buscaren minerais na rexión. Conner, un anti-mormón, esperaba que a descuberta de metais preciosos na rexión puidese atraer millares de non-mormóns na rexión, así reducindo o poder dos mormóns no Utah. En 1863, ouro e prata foron descubertos, aínda que a inexistencia dunha ferrovía no territorio fixerse con que a extracción destes metais tornásese dispendiosa. Poucas empresas interesáronse na minería destas reservas, e poucas persoas instaláronse no Utah. En 1863, dúas compañías ferroviarias iniciaron a construción de dúas ferrovías. A Central Pacific Railway iniciou unha a construción de ferrovía partindo de Sacramento en dirección a lete e a Union Pacific Railway iniciou a construción doutra ferrovía, partindo de Omaha, Nebraska, en dirección ao leste. En 10 de maio de 1869, estas dúas ferrovías xuntáronse en Promenade. Axiña, foron construídas outras ferrovías no Utah, a minería de metais preciosos estoupou, e a poboación de Utah comezou a crecer axiña.
Co crecemento populacional do Utah, a poboación da rexión pasou a presionar ao Congreso americano para que o Utah fose elevado á categoría de Estado. Estes pedidos foron novamente rexeitados, por causa da grande poboación polígama do territorio. Durante a década de 1880, o goberno americano iniciou o cumprimento das leis anti-poligamía no Utah, facendo con que centenas de mormóns fosen presos ou multados. Alén diso, o goberno americano aprobou en 1887 unha lei que autorizaba o goberno a remover propiedade da Igrexa dos Últimos Santos para a construción de escolas. Todos estes factores fixeron que en 1890, o líder da Igrexa, Wilford Woodruff, recomendase aos seus mormóns que non practicasen máis a poligamia. Catorce anos despois, en 1904, a Igrexa prohibiría definitivamente a práctica da poligamia por parte dos seus membros.
En 1895, o goberno territorial de Utah criou unha nova constitución, suxeita á aprobación do Congreso americano. Esta nova constitución tornaba ilegal a práctica da poligamia. Alén diso, tamén impedía o goberno de Utah por parte de calquera asociación relixiosa. Baixo estes termos, o Congreso americano ratificou a nova constitución, e o Utah tornouse o 45º Estado americano, en 4 de xaneiro de 1896.
[editar] 1896 - Tempos actuais
Utah prosperou economicamente durante as dúas primeiras décadas do século XX. Utah tornouse un centro pecuario importante, con grandes rabaños bovinos e ovinos. Novas ferrovías continuaron a seren construídas e expandidas ao longo . A inauguración dun xigantesco proxecto do goberno americano no Estado, en 1913, expandiu drasticamente a área arábel do Utah. A minería de cobre tornouse tamén unha das principais fontes de renda , e diversas siderúrxicas foron construídas na rexión.
Utah foi un dos Estados americanos máis duramente atinxidos pola Grande Depresión da década de 1930. A caída drástica dos prezos dos produtos agropecuarios, e o peche de diversas minas fixeron que o Utah posuíse unha das taxas de desemprego e de endebedamento máis altas do país ao longo da década. A economía de Utah soamente iniciou a mellorar despois do inicio da Segunda Guerra Mundial. Con a entrada dos Estados Unidos na guerra, en 1942, o Utah pasou por un proceso de grande industrialización, e o Estado prosperou drasticamente. Utah tornouse un dos maiores produtores nacionais de mísiles balísticos na década de 1950. Ao longo da década, grandes depósitos de uranio, petróleo e gas natural foron descubertos no Utah. Este proceso de grande industrialización perdurou ata a década de 1960, e o Utah tornouse un grande polo siderúrxico.
En 1963, porén, a demanda por mísiles balísticos no país caeu drasticamente, causando tamén unha caída nos prezos de minerais . Utah entrou en período de recesión económica que perdurou ata o fin da década. En canto isto, durante o final da década de 1950 e de 1960, o aumento da poboación urbana de Utah fixo con que a demanda por áreas recreativas a ceo aberto crecesen drasticamente, causando a inauguración de diversos resorts de esquí nas numerosas cadeas de montañas , e doutras áreas recreativas abertas no Estado, por parte de empresas privadas e de órganos gobernamentais. Estes factores fixeron que eventualmente a recesión acabase no final da década, e o Utah tornase un grande polo turístico. Desde entón, o turismo é a principal fonte de renda .
Despois do fin da Segunda Guerra Mundial, o sistema de educación pública de Utah pasou a enfrontar diversos problemas, por causa do drástico crecemento da manutención de escolas durante a década de 1940 e 1950, e ata o inicio da década de 1960. Educadores de Utah pasaron a presionar pola aprobación de máis 25 millóns de dólares á educación. O Estado concordou en aumentar a verba estadal á educación en 11 millóns de dólares prontamente, e criou un comité para estudar as necesidades do sistema escolar do Utah. Esta comisión, en 1964, recomendou que a verba anual á educación fose aumentada en ao menos 6 millóns de dólares, pedido que se rexeitou polo goberno, que consideraba que isto iría arruinar a economía . Porén, esta decisión fixo con que a Asociación de Educación Nacional iniciase un grande boicot ao Utah, onde o sindicato pedía que profesores en todo o país recusasen a traballar no Estado. Con a aprobación en 1965 dun novo aumento á verba á educación, en 25 millóns de dólares, o sindicato terminou os seus protestos.
En 1968, un test de arma química por parte de forzas militares americanas no Utah intoxicou preto de 6 mil cabras, levando á manifestacións populares pedindo polo fin dos testes e do estoque de armas químicas no Estado. En 1970, un programa estadal contra a polución atmosférica entrou en vigor. Desde a década de 1970, a economía de Utah ten se diversificado. Salt Lake City tornouse un importante centro financeiro do Oeste, e o turismo firmouse definitivamente como a principal fonte de renda durante a década de 1980. Un novo proxecto de irrigación completouse en 2000. En 2002, Salt Lake City foi sede dos Xogos Olímpicos de Inverno de 2002.
[editar] Xeografía
Utah limítase ao norte cos Estados de Wyoming e Idaho, a leste co Colorado, nun único punto no sueste co Novo México, ao sur con Arizona e a oeste coa California.
Os ríos de Utah aflúen ou no Grande Lago Salgado ou no Río Colorado. Alén do último, outro grande río de Utah é o Río Green, que desemboca no Colorado. Os principais ríos son as principais fontes de auga potábel para a irrigación artificial de diversas áreas rurais . O Grande Lago Salgado é facilmente o maior lago . Non soamente isto, é tamén o maior lago do país, a oeste do Río Misisippi. As augas do Grande Lago Salgado son máis salgadas do que as augas do Océano Pacífico, nas praias de Los Angeles, por causa do feito que ningunha parte das augas do Lago Salgado drénanse vía ríos. Cando a auga do lago evapora, sales e outros sedimentos déixanse para tras. O feito que o lago non posúe dreno é a causa de problemas durante grandes choivas, que frecuentemente causan enchentes nas áreas próximas ao lago. Desertos cobren cerca dun terzo de todo o Utah, e forestas cobren outro un terzo.
Utah pode ser dividida en tres distintas divisións xeográficas:
- As Montañas Rochosas ocupan o nordeste . Caracterízase polo seu terreo montañoso, accidentado, e de alta altitude, e por ser a única cadea de montañas que corre nun sentido leste-oeste. As Montañas Rochosas é o lugar onde se sitúa o punto máis alto - o Monte Kings, cos seus 4 123 metros de altitude. Diversos picos das Montañas Rochosas superan os 3 mil metros de altitude no Estado. Aquí se sitúan moito das forestas e dos resorts de esquí do Utah.
- A Basin and Range Region caracterízase polo seu terreo relativamente pouco accidentado, e polo seu clima desértico. Ocupa todo o oeste do Utah. O Grande Lago Salgado está localizada no norte desta rexión. O solo das rexións ao sur do lago foi anteriormente o leito do Grande Lago Salgado. Este solo é moito duro, composto por sales e sedimentos deixados polo lago. A rexión abriga tamén o punto menos elevado , localizado no canto suroeste, cos seus 610 metros de altitude.
- O Meseta do Colorado ocupa todo o centro-leste, a maior parte do sur e todo o sueste do Utah. Caracterízase polo seu terreo accidentado, cortado por grandes chapadas e vales profundos.
[editar] Clima
O clima na maior parte de Utah - especialmente no oeste - é desértico ou semi-árido. No inverno, temperatura diminúe á medida en que se viaxa ao norte, e á medida en que a altitude da rexión aumenta. No xeral, a temperatura media é menor do que 0°C na maior parte do Utah. Soamente o extremo sur do Estado posúe temperaturas medias no inverno superiores a 0°C. A media no sur no inverno é de 1°C e en Salt Lake City, de -6°C. A media das mínimas no Estado é de -12°C, e das máximas, de -4°C. Días onde a temperatura cae abaixo de 18°C poden ser esperadas en diversas áreas ao menos unha vez por anos, mais elas xeralmente duran pouco, e non son moito severas. As montañas no norte e no leste do Estado serven como barreiras para as correntes de ar frío vidas do Polo Norte. A temperatura máis baixa xa rexistrada no Utah foi de -56°C, en Peter's Sink, 1 de febreiro de 1985.
No verán, as temperaturas máis altas rexístranse no leste e no norte do Utah. A media é de 27°C en Salt Lake City e de 20°C no centro-sur do Estado. A media das mínimas é de 15°C, e a media das máximas é de 31°C. Por causa do clima desértico, extremos son comúns nos veráns - máximas facilmente superan os 40°C e mínimas facilmente caen abaixo de 10°C. A temperatura máis alta xa rexistrada no Utah foi de 47°C, rexistrada en St. George, en 5 de xullo de 1985.
A maior parte de Utah árese e elevado. A maior parte do leste e do sur recebe menos de 30 centímetros de precipitación media anual de choiva por ano, en canto que moitas áreas montañosas receben máis do que 100 centímetros de precipitación media anual de choiva. A maior parte do oeste do Estado recebe menos do que 25 centímetros de choiva. A rexión do Grande Lago Salgado é especialmente seca, recibindo menos do que 13 centímetros de chuvia por ano.
Neve é común durante o inverno en todo o Utah excepto no suroeste - St. George, localizada o suroeste, por exemplo, recebe apenas 8 centímetros de neve por ano, en canto Salt Lake City recebe 150 centímetros o ano. Moitas áreas montañosas receben un exceso de 900 centímetros de neve por ano, e porcións das Montañas Wasatch receben máis do que 1 250 centímetros por ano de neve. Alta, un resort de esquí próximo a Salt Lake City, recebe 900 centímetros de neve por ano. Neve é común entre o final de novembro ata marzo, nas rexións de menor altitude, e de outubro ata maio nas montañas. As montañas moitas veces continúan cubertas de neve ata xullo.
[editar] Política
A actual Constitución de Utah adoptouse en 1895. Emendas á constitución son propostas polo Poder Lexislativo do Utah, e para aprobarse, precisa aprobarse por ao menos 51% do Senado e da Casa dos Representantes do Estado, en dúas votacións consecutivas, e entón por 51% ou máis da poboación electoral do Utah, nun referendo. A poboación tamén pode propor emendas á Constitución a través da coleta dun certo número de sinaturas. No Utah, son necesarios ao menos a sinatura de 10% das persoas que votaron na última votación xeral ou elección estadal para gobernador realizada no Estado. Caso de que estas sinaturas teñan un mínimo do 10%, así como a emenda a realizarse na constitución, esta emenda entón precisa recibir a votación de ao menos 51% dos votantes en dous referendos consecutivos. Se esta emenda apróbase por 51% ou máis dos votantes en ambas as votacións, a emenda é automaticamente aprobada. Emendas tamén poden ser propostas e introducidas por convencións constitucionais, que precisan recibir ao menos a aprobación de 66,7% dos votos de ambas as cámaras do Poder Lexislativo e 51% dos electores nun referendo.
O principal oficial do Poder Executivo de Utah é o gobernador. Este é electo polos electores para mandatos de ata 4 anos de duración. Unha dada persoa pode exercer o cargo de gobernador cantas veces quixeren.
O Poder Lexislativo de Utah consiste polo Senado e pola Casa dos Representantes. O Senado posúe un total de 29 membros, en canto que a Asemblea posúe un total de 75 membros. Utah está dividido en 29 distritos senatoriais e en 75 distritos representativos. Os electores de cada distrito elixe un senador/representante, que irán representar tal distrito no Senado/Casa dos Representantes. O termo dos senadores é de catro anos, e dos membros da Asemblea, de 2 anos. Unha dada persoa pode servir cantas veces o cargo de senador ou representante.
A corte máis alta do Poder Xudicial de Utah é a Suprema Corte do Utah, composta por sete xuíces. Utah tamén posúe 8 cortes distritais, que posúen cada unha un ou dous xuíces. Outras cortes son cortes xuvenís e a Court of Appeals, a segunda corte máis alta do Xudicial , atrás soamente da Suprema Corte de Utah. Todos os xuíces do Xudicial de Utah indícanse polo gobernador, e aprobados polo senado estadal. Periodicamente, o senado revé a execución dos xuíces, podendo reelixir os xuíces ao final dos seus mandatos, ou optar por substituílos.
Cerca de metade dos fondos do orzamento gobernamental de Utah xéranse a través de impostos estadais. O restante ven de verbas fornecidas polo goberno federal e de empréstamos. En 2002, o goberno gastou 10 107 millóns de dólares, tendo xerado 8 468 millóns de dólares. A débeda gobernamental de Utah é de 4 729 millóns de dólares. A débeda per capita é de 2 039 dólares, o valor dos impostos estadais per capita é de 1 693 dólares, e o valor dos gastos gobernamentais per capita é de 4 358 dólares.
En grande parte por causa da Igrexa de Xesús Cristo dos Santos dos Últimos Días, Utah é un dos Estados máis conservadores e republicanos do país. O Estado domínase polo Partido Republicano. Mormóns compoñen preto do 60% da poboación do Utah, aínda que do 90% dos postos de oficio no goberno e dos representantes no Congreso federal sexan ocupados por mormóns.
Historicamente, a forza política do Estado estivo relativamente ben dividido entre os republicanos canto os demócratas. Desde a década de 1960, porén, os republicanos ten pasado a dominar cada vez máis as políticas , tanto a nivel estadal canto a nivel nacional (ex: senadores e representantes no Congreso americano). Desde 1964, por exemplo, a poboación do Estado non ten votado maioritariamente a un candidato demócrata nas eleccións presidenciais americanas. En 2004, por exemplo, o republicano George W. Bush conseguiu o apoio de todos os condados - a súa vitoria en Utah foi a maior en todo o país. Bush obtivo todos os 5 votos electorais que o Utah posúe dereito, obtendo 71,5% dos votos dos electores . Porén, o Partido Demócrata aínda posúe forza política na rexión metropolitana de Salt Lake City, que abriga aproximadamente metade da poboación .
Utah está dividido en 29 condados. Estes condados gobérnanse por consellos compostos por 3 membros, un deles electo para mandatos de 4 anos de duración e o terceiro a mandatos de 2 anos de duración. Este consello encarrégase de supervisar os diferentes departamentos do condado. A grande maioría dos condados de Utah posúen un Executivo e un Lexislativo que operan de forma independente - con excepción do Condado de Salt Lake City.
O goberno de Utah divide as cidades en 4 clases, que varían de acordo coa poboación da cidade en cuestión. As cidades de primeira clase posúen máis de 100 mil habitantes, as de segunda clase, 60 a 100 mil habitantes, as de terceira clase, mil a 620 mil habitantes, e as cidades secundarias (towns) de cuarta clase, menos de mil habitantes. Cidades de maior clase posúen maiores poderes e responsabilidades do que cidades de clases menores. Os condados encarréganse de fornecer a maioría dos servizos gobernamentais ás cidades de menores categorías que, nas cidades de categoría máis elevada, serían de responsabilidade da cidade.
A maior parte das cidades primarias (cities) de Utah gobernase por un prefecto e por un consello municipal, ou por un administrador e por un consello. Cidades de cuarta clase soamente poden ser gobernadas por un consello, sen prefecto ou administrador. Cerca de 50% do orzamento veñen de impostos estadais. Os restante ven de verbas recibidas do goberno nacional. En 2002, o goberno gastou 10 107 millóns de dólares, tendo xerado 8 468 millóns de dólares. A débeda gobernamental de Utah é de 4 729 millóns de dólares. A débeda per capita é de 2 039 dólares, o valor dos impostos estaduais per capita é de 1 693 dólares, e o valor dos gastos gobernamentais per capita é de 4 358 dólares.
[editar] Demografía
|
|
De acordo co censo nacional de 2000, a poboación de Utah en 2000 era de 2 233 169 habitantes. Unha estimativa realizada en xullo de 2004 aumenta este número para 2 389 039. Entre 1990 e 2000, a poboación creceu en torno de 29,5%; entre 1990 e 2004, 38,7%. Utah posúe unha das maiores taxas de crecemento populacional de todo os Estados Unidos, en grande parte, grazas á considerábel inmigración de mexicanos na rexión.
Cerca de 91% da poboación de Utah vive en dúas rexións metropolitanas. Existen tres rexións metropolitanas no Estado: 75% vive na rexión metropolitana de Salt Lake City, e 17% da poboación vive na rexión metropolitana de Provo-Oren. Parte da rexión metropolitana de Flagstaff, Estado de Arizona, está localizada no Utah. Cerca de 88% da poboación de Utah vive en áreas urbanas, e 12% vive en áreas rurais.
[editar] Etnias
Composición da poboación do Utah:
- 85,3% Brancos
- 9,0% Hispánicos
- 1,7% Asiáticos
- 1,3% nativos americanos
- 0,8% afroamericanos
- 2,1% Dúas ou máis etnias
Os cinco principais grupos étnicos son ingleses (que forman o 29% da poboación ), alemáns (11,6%) noruegueses (6,8%), dinamarqueses (6,5%) e mexicanos (6,1%).
[editar] Relixión
Utah é ben coñecido por ser un Estado primariamente mormón, e a maioría dos seus habitantes afílianse da Igrexa de Xesús Cristo dos Santos dos Últimos Días. Existe tamén membros e outras denominacións mormóns de menor porte, tales como os fundamentalistas e os reorganizados. Moito dos non-relixiosos son de descendencia mormón. Existe tamén unha poboación católica e protestante en crecemento. Os números de católicos e protestantes no Utah son actualmente relativamente pequenos, mais a crecente inmigración de mexicanos católicos e da migración de protestantes vidos doutros Estados ao Utah está diminuíndo gradativamente a presenza dos mormóns. O xornal Salt Lake Tribune suxeriu que os mormóns se tornarán unha minoría no Utah por volta de 2030.
- Porcentaxe da poboación de Utah por afiliación relixiosa
- Cristianismo – 81%
- Mormón – 60%
- Protestantes – 15%
- Igrexa Batista – 2%
- Outras afiliacións protestantes – 10%
- Igrexa Católica Romana – 6%
- Outras afiliacións cristiás – 1%
- Outras relixións – 1%
- Non-relixiosos – 18%
[editar] Idade e sexo
Por causa da súa alta taxa de fertilidade, a idade media de Utah é a menor de calquera Estado americano.
- 9,4% da poboación de Utah posúe menos de 5 anos de idade.
- 32,2% posúe menos de 18 anos de idade.
- 8,5% posúe 65 anos de idade ou máis.
- 49,9% da poboación son persoas do sexo feminino.
- 50,1% da poboación son persoas do sexo masculino.
[editar] Principais cidades
- Cedar City
- Kearns
- Layton
- Logan
- Ogden
- Oren
- Provo
- St. George
- Salt Lake City - capital e maior cidade .
- Sandy
- Taylorsville
- West Jordan
- West Valley City
[editar] Economía
O produto interno bruto de Utah foi de 68 000 millóns de dólares en 2000. A renda per capita , pola súa vez, foi de 30 769 dólares.
O sector primario responde por 1% do PIB do Utah. O estado posúe 15 mil facendas. Facendas ocupan cerca dun quinto . Moito deste terreo usase apenas para a práctica da pecuaria. A maior parte das facendas de Utah irrígase artificialmente. Sen irrigación artificial, a práctica da agricultura na maior parte sería imposíbel. Xuntas, a agricultura e a pecuaria responden por 1% do PIB , e empregan aproximadamente 19 mil persoas. O Estado posúe grandes rabaños bovinos e ovinos. Os principais produtos agropecuarios producidos no estado son carne e leite bovino e ovino, ben como mazás, pésegos e cereixas. O principal vexetal cultivado en Utah é pataca.
O sector secundario responde por 20% do PIB do Utah. A industria de manufactura responde por 12% do PIB e emprega aproximadamente 140 mil persoas. O valor total dos produtos fabricados no estado é de 13 000 millóns de dólares. Os principais produtos industrializados fabricados no Estado son computadores e equipamentos electrónicos, metais procesados, alimentos industrializados e equipamentos de transporte. A industria de construción responde por 6% do PIB , empregando aproximadamente 97 mil persoas. Os principais minerais extraídos son cobre, petróleo, area e uranio.
O sector terciario responde por 79% do PIB do Utah. Cerca de 21% do PIB veñen de servizos comunitarios, persoais e comerciais. Este sector emprega máis de 423 mil persoas. Servizos financeiros e inmobiliarios responden por preto de 19% do PIB , empregando aproximadamente 132 mil persoas. Salt Lake City é o principal centro financeiro , e un dos principais centros financeiros do Centro-Oeste americano. O comercio por atacado e varexo responde por 16% do PIB , e emprega aproximadamente 293 mil persoas.
O turismo contribúe bastante para o sector comercial , sendo a principal fonte de renda do Utah. Turistas son atraídos por unha variedade de atraccións, dos cales as principais son as grandes cadeas de montañas propicias á práctica do esquí, feito que xerou a construción de diversos resorts de esquí; de rochas que debido á acción da erosión escaváronse - formando "pontes" rochosas, e o Grande Lago Salgado - o maior lago a oeste do Río Misisippi, e que é máis salgado do que auga do mar. Nas praias do Lago Salgado, unha persoa flutúa con moita facilidade. Servizos gobernamentais responden por 14% do PIB do Utah, empregando aproximadamente 202 mil persoas.
Transportes, telecomunicacións e utilidades públicas empregan 68 mil persoas, e responden por 9% do PIB do Nevada. 95% da electricidade consumida no estado xerase en centrais a carbón. O restante prodúcese por represas.
[editar] Educación
A primeira escola de Utah foi unha tenda fundada polos mormóns, nun asentamento no Vale do Lago Salgado, en 1847. A énfase á educación dada polos mormóns logo fixo con que un total de preto de 200 escolas fosen criadas en apenas dúas décadas na rexión que posteriomente constituiría o Estado de Utah. Estas escolas, a pesar de criadas pola Igrexa de Xesús Cristo dos Santos dos Últimos Días, soamente fornecían educación ás nenos cuxas familias tiñan o poder de pagar pola educación. Foi soamente en 1866 que a primeira escola pública fundouse. Todas as escolas do ensino elemental pasaron a ser públicas por un decreto do goberno do territorio de Utah, en 1877. En 1884, unha convención constitucional criaba un sistema de educación de segundo grao público no territorio, aínda que estes tipo de escolas non eran un requisito obrigatorio para os distritos escolares de Utah ata 1911.
Actualmente, en parte grazas á énfase dos mormóns na educación da nova xeración, o Utah posúe unha das taxas máis altas de graduados do ensino de segundo grao do país. Todas as institucións educativas no Oregon precisan seguir regras e padróns ditadas polo Consello Estadal de Educación do Utah. Este consello controla directamente o sistema de escolas públicas , que está dividido en diferentes distritos escolares todas as institucións educacionais no Oregon precisan seguir regras e padróns ditadas polo Consello Estadal de Educación do Oregon. Este consello controla directamente o sistema de escolas públicas , que está dividido en diferentes distritos escolares. Este Consello é constituído por 15 membros electos pola poboación, máis 2 membros electos por un Consello de Rexentes. Cada cidade de segunda clase, diversas das maiores cidades de terceira clase, e cada condado, é servida por un distrito escolar. Nas cidades, a responsabilidade de administrar as escolas é do distrito escolar municipal, en canto que en rexións menos densamente habitadas, esta responsabilidade é dos distritos escolares operando en todo o condado en xeral. Todas as nenos e adolescentes entre 6 e 17 anos de idade precisan frecuentar a escola.
En 1999, as escolas públicas atenderan preto de 480,3 mil estudantes, empregando aproximadamente 21,8 mil profesores. Escolas privadas atenderan preto de 12,6 mil estudantes, empregando aproximadamente 1,1 mil profesores. O sistema de escolas públicas consumiu preto de 2 026 millóns de dólares, e o gasto das escolas públicas por estudante é de aproximadamente 4,5 mil dólares.
A primeira biblioteca de Utah criouse durante a década de 1850. En 1897, unha lei estadal cedía fondos para a criación de bibliotecas públicas, sendo a primeira inaugurada no ano seguinte, en Salt Lake City. Actualmente, todas as cidades con máis de mil habitantes posúen ao menos unha biblioteca pública.
Utah é un grande centro educativo superior. O Estado posúe unha das taxas máis altas de persoas que estudan en institutos de educación superior no país, en relación á poboación . O Consello de Rexentes, composto por 16 membros, máis 2 membros sen dereito de voto, que son representantes do Consello de Educación do Utah, administra o sistema de universidades e facultades públicas . Utah posúe 5 universidades e 10 facultades. Destácanse a Universidade de Utah e a Universidade Brigham Young, que é unha das maiores universidades privadas nos Estados Unidos.
[editar] Transportes e telecomunicacións
En 1869, a inauguración dunha ferrovía conectando o Utah con outras rexións do país retirou a rexión da súa entón illación xeográfica e permitiu que o Utah puidese prosperar economicamente. Actualmente, dez empresas ferroviarias fornecen servizo de transporte de carga no Estado. Salt Lake City é o principal polo ferroviario . Utah posúe preto de 75 mil quilómetros de estradas e autoestradas. Salt Lake City é tamén o principal polo ferroviario . O aeroporto máis movimentado de Utah é o Aeroporto Internacional de Salt Lake City. En 2002, o Utah posuía 2 298 quilómetros de ferrovías. En 2003, o Estado posuía 68 745 quilómetros de estradas e autoestradas, dos cales 1 513 quilómetros eran considerados parte do sistema federal de autoestradas interestaduais.
O primeiro xornal de Utah criouse en 1850. Era o Deseret News, aínda en circulación. Outro xornal importante é o Salt Lake Tribune. No total, publícanse preto de 65 xornais e outros 45 periódicos no Estado. A primeira estación de radio fundouse en 1922, e a primeira estación de televisión, en 1948, ambas en Salt Lake City. Ambas aínda están en operación. Actualmente, existen no Utah preto de 75 estacións de radio, e 15 estacións de televisión e televisión a cabo.
[editar] Ligazóns Externas
| Divisións políticas dos Estados Unidos | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
