Trufa
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
|
|||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||
| Divèrsas varietats | |||||||||
| Classificacion classica | |||||||||
| Renhe | Plantae | ||||||||
| Division | Magnoliophyta | ||||||||
| Classa | Magnoliopsida | ||||||||
| Òrdre | Solanales | ||||||||
| Familha | Solanaceae | ||||||||
| Genre | Solanum | ||||||||
| Nom binomial | |||||||||
| Solanum tuberosum L., 1753 |
|||||||||
| Classificacion filogenetica | |||||||||
| Òrdre | Solanales | ||||||||
| Familha | Solanaceae | ||||||||
|
|
|||||||||
| Percorrètz la biologia sus Wikipèdia :
|
|||||||||
La trufa o patana es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum, aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es larjament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.
Somari |
[Modificar] Istòria
Sols los abitants de las Andas peruvianas coneissián la trufa, apelada papa en quechua. La cultivavan prèp de 1000 ans abans J-C. La primièra descripcion coneguda data de 1533, que devèm a Pedro de Cieza de León dins sa Chronica de Peró. Introducha en Espanha en 1534, es cultivada per de monjes de Sevilha en 1573 tanben jol nom de papa. En dos sègles, la trufa va conquérer Európa: d'en primièr en Espanha ont prendrà lo nom de patata, puèi l'Itàlia taratoufffli (pichona trufa), l'Irlanda potato, l'Alemanha puèi la França. Es introducha en França vèrs 1540 e cultivada a Saint-Alban-d'Ay (s'agissiá de la varietat dicha « Truffole »). Es figurada pel primièr còp per Gaspard Bauhin dins Pinax Theatri Botanici de 1596.
En França, en 1757 foguèt cultivada en Bretanha, alara en periòde de disetz, dins la region de Renas per Louis René de Caradeuc de La Chalotais, lèu seguit dins lo Leon per monsénher de la Marcha, escaissat « l'evèsque de las patanas » (eskob ar patatez). Mas es sustot Antoine Parmentier, de retorn d'un sejorn en captivitat en Prussa, que fa la promocion de la trufa coma aliment uman e capita a desvolopar son usatge dins totas las capas de la societat francesa. Èra estat capturat pels Prussians pendent la guèrra de Sèt Ans (1756-1763) e aviá descobèrt en aquesta occasion la trufa, principala noiridura fornida als prisonièrs. En seguida d'una terribla diseta susvenguda en 1769, l'academia de Besançon lança en 1771 un concors sul tèma seguent : « Indicatz los vegetals que poirián suplear en cas de diseta a los que s'emplega comunament a la noiridura dels òmes, e quina ne deuriá èsser la preparacion. » Parmentier rempòrta lo primièr prèmi, dabant d'autres concurrents qu'aviàn eles tanben redigit un memòri sus la trufa, pròva que l'usatge d'aqueste tubercul èra vertadièrament a l'òrdre del jorn. Cal notar mai d'UN sègle abans Parmentier, gràcia a Jean Bauhin (1541-1612) e fraire de Gaspard Bauhin, director dels "Grands-Jardin" de Montbeliard, la patana èra consomida per paliar la famina que sevissiá dins lo Comtat de Montbeliard independent e vengut francés pas qu'en 1793.
Al sègle XIX, la trufa èra venguda l'aliment predominant en Irlanda. L'epidemia de mildió dins las annadas 1840 es a l'origina d'una granda famina e d'una importanta emigracion vèrs los Estats Units.
[Modificar] Botanica
[Modificar] Descripcion
[Modificar] Toxicitat
[Modificar] Principalas varietats cultivadas
- Agata
- Ambo
- Balmoral
- Belle de Fontenay
- BF 15
- Bintje
- Charlotte
- Coliban
- Cwène di gâte
- Delaware
- Désirée
- Estima
- Franceline
- Jersey royal
- King Edward
- Kipfler
- Marfona
- Maris Bard
- Monalisa
- Nadine
- Nicola
- Patrone
- Pentland javelin
- Picasso
- Pink eye
- Pink fir apple
- Pontiac
- Purple congo
- Rata
- Romano
- Roseval
- Russet burbank
- Salad blue
- Sebago
- Spunta
- Trufa de China
- Vitelòta
[Modificar] Utilizacion
[Modificar] Usatge alimentari
Las trufas son ricas en glucidas e contenon de proteïnas, minerals (en particular de potassi e de calci) e de vitamina C (çaquelà, se tròba mai de vitaminas C dins las trufas que venon d'èsser recoltadas). Son pauc caloricas (mens de 80 quilocalorias per 100 gramas del legum), jos reserva d'èsser acomodadas sens excès de matièra grassa (100 g de trufas chips pòdon aportar mai de 500 kcal contra 80 per 100 g de trufas cuèchas amb d'aiga). Pasmens, presentan un indèx glicemic elevat (de 57 a 86), çò que pòt favorisar la presa de pes.
Mantun plat celèbre utilizan la trufa coma ingredient principal :
- Aligòt
- Bonhatas de trufas
- Croquetas de trufas
- Chips
- Frita
- Galeta de trufas
- Gnocchi
- Gratin dalfinés
| Trufa cruda (amb pèl) |
|
|---|---|
| Valor nutricionala mejana per 100 g |
|
| Aiga | 77 g |
| Valor calorica | 70 kcal |
| Protidas Glucidas Lipidas |
2 g 19 g 0,1 g |
| Provitamina A Vitamina B1 Vitamina B2 Vitamina B6 Vitamina C Vitamina PP |
5 mg 0,11 mg 0,04 mg 0,25 mg 19,5 mg 1,2 mg |
| Fèrre Calci Magnesi Fosfòr Potassi Sodi |
1,8 mg 9 mg 10 mg 26 mg 255 mg 2,4 mg |
| Fibras |
1,4 g |
- Gratin savoiard
- Capolada parmentièra
- Pastis de trufas
- Petala de trufas
- Trufas a la fornièra
- Trufas en ròba dels camps
- Trufas en papilhòtas
- Trufas farcidas
- Trufas a la sarladesa
- Poutine
- Quenèlas de trufas
- Rösti
- Tartifleta
- Trufada de Cantal
Dins las regions de granda produccion, coma le Nòrd-Pas-de-Calais e la Picardia en França, la trufa a fa naisser una importanta industria de transformacion industriala, que produís notament de chips, de purèa desidratada, de preparacions surgeladas...
Se precisarà tanben qu'a partir del sègle XIX, l'alcool de trufa a servit per confeccionar la vodka, mas qu'uèi aqueste usatge es a pauc prèp desaparegut.
[Modificar] Usatge industrial
La fecula, appelée tanben amidon, a de nombreuses utilisations. Dins l'alimentation, elle peut remplacer la farine, être employée comme épaississant dins les sauces. On l'utilise tanben dins la pâtisserie industrielle e la confection des biscottes.
Mas c'est dins l'industrie non alimentaire que se trouvent la plupart des débouchés : elle entre dins la composition de certains médicaments, dins celle du rouge à lèvres o des couches pour bébés, dins la papeterie, le textile, le contreplaqué. Traité per eau chaude, l'amidon est appelé empois e entre dins la confection du caoutchouc o dins le glaçage du papier photo.
On signalera pour mémoire l'empesage des cols o poignets de chemises, aujourd'hui disparu. De même, l'amidon est moins utilisé qu'autrefois dins la fabrication de colles.
La trufa à l'état crue est mangée per le patient pour stopper la dysenterie.
[Modificar] Enemics de la trufa
[Modificar] Principalas malautiás
- Mildió (Phytophthora infestans),
- Rhizoctone brun (Rhizoctonia solani),
- Gangrèna de la trufa (Phoma exigua),
- Fusariòsa
- Poiriduras bacterianas (bacterias),
- Gala comuna (Streptomyces scabies),
- Gala argentada (Helminthosporium solani),
[Modificar] Principals estalhaires
- Altisa de la trufa (Psylliodes affinis),
- Cicadela des grillures de la vigne (Empoasca vitis),
- Dorifòr (Leptinotarsa decemlineata),
- Escarabat comun (Melolontha melolontha),
- Nematòdis de gala de las rasigas (Meloidogyne spp.),
- Nematòdi daurat (Globodera pallida),
- Noctuela de las sègas (Agrotis segetum),
- Pichon limaç gris (Deroceras reticulatum),
- Pesolh verd del pressequièr (Myzus persicae),
- Pesolh verd de la ròsa e de la trufa (Macrosiphum euphorbiae),
- Pesolh negre de la faba (Aphis fabae),
- Pesolh de la digitala (Aulacorthum solani),
- Bernat pudent verd dels brots (Lygus pabulinus).
[Modificar] Qualques chifras
En 2003 (font : FAO), la produccion mondiala s'es elevada a 311,4 milions de tonas, per 192 000 km² plantats, siá un rendament mejan de 1 480 tona/km².
Los principals productors son los seguents :
- China : 45 000 km² - 66,8 milions de tonas ;
- Union europèa (de quintze) : 1,27 - 43,3
- Russia : 3,29 - 35,9
- Índia : 1,40 - 24,0
- Estats Units : 0,51 - 20,8
- Ucraïna : 1,60 - 17,6
- Polonha : 0,80 - 13,5
Al sèn de l'Union europèa de 25, lo mai bèl productor es Polonha, dabant Alemanha. Lo rendament mejan dins l'Euròpa dels quintze es de 3 420 tona/km² e de 1 670 tona/km² en Polonha. Los productors europèus mai importants son los seguents :
- Polonha : 8 000 km², 13,49 milions de tonas
- Alemanha : 2 836,24 km², 10,17 milions de tonas
- Reiaume Unit : 1600 km², 6,97 milions de tonas
- França : 1 620 km², 6,40 milions de tonas
- Païses Basses : 1 571.29 km², 6,39 milions de tonas
- Espanha : 1 023 km², 2,72 milions de tonas
[Modificar] Principals païses productors
|
Produccion en tonas. Chifras 2004-2005 |
|||||
 China |
70 036 279,00 | 21 % | 73 036 500,00 | 23 % | |
 Russia |
35 914 240,00 | 11 % | 37 461 488,00 | 12 % | |
 Índia |
25 000 000,00 | 8 % | 25 000 000,00 | 8 % | |
 Ucraïna |
20 754 800,00 | 6 % | 19 462 000,00 | 6 % | |
| Modèl:Estats Units d'America | 20 685 670,00 | 6 % | 19 151 080,00 | 6 % | |
 Alemanha |
13 044 000,00 | 4 % | 11 624 000,00 | 4 % | |
 Polonha |
13 998 654,00 | 4 % | 11 009 392,00 | 3 % | |
 Bielorussia |
9 902 100,00 | 3 % | 8 185 000,00 | 3 % | |
 Païses Basses |
7 487 700,00 | 2 % | 6 835 985,00 | 2 % | |
 França |
7 255 378,00 | 2 % | 6 680 817,00 | 2 % | |
 Reialme Unit |
6 316 000,00 | 2 % | 5 815 000,00 | 2 % | |
 Bangladèsh |
3 907 000,00 | 1 % | 4 855 000,00 | 2 % | |
 Canadà |
5 170 790,00 | 2 % | 4 850 000,00 | 2 % | |
 Iran |
4 180 000,00 | 1 % | 4 200 000,00 | 1 % | |
 Turquia |
4 800 000,00 | 1 % | 4 170 000,00 | 1 % | |
 Romania |
4 230 210,00 | 1 % | 3 985 000,00 | 1 % | |
 Peró |
2 996 090,00 | 1 % | 3 284 223,00 | 1 % | |
 Brasil |
2 931 180,00 | 1 % | 2 950 990,00 | 1 % | |
 Japon |
2 842 000,00 | 1 % | 2 708 000,00 | 1 % | |
 Belgica |
3 229 622,00 | 1 % | 2 653 949,00 | 1 % | |
| Autres païses | 65 752 492,00 | 20 % | 65 297 137,00 | 20 % | |
| Total | 330 434 205,00 | 100 % | 323 215 561,00 | 100 % | |
[Modificar] Vejatz tanben
[Modificar] Bibliografia
- Joël Robuchon, Dr patrick P. Sabatier, Le meilleur & le plus simple de la trufa, éditions Robert Laffont, 1994, 250 paginas (ISBN 2-221-07626-5).
[Modificar] Ligams extèrnes
- FNPPPT : las semenças de trufas ;
- Lo CNIPT : filièra francesa de la trufa de consomacion ;
- Lo GIPT : filièra francesa de la trufa industriala ;
- L'UNPT : los Productors de trufas ;
- centre peruvian de la trufa.
| Tuberculs e raics comestibles |
|---|
|
Bledaraba • Carròta • Api-raba • Cerfuèlh tuberós • Cròsna de Japon • Daikon • Gingebre • Ginseng • Elianti • offe • Igname • Maniòc • Navet • Oca • Panais • Patana doça • Trufa • Rafe • Rafe negre • Raba • Bot • Escorçonèra • Taro • Tòpi |
 |
Portal de la botanica – Accedissètz als articles de Wikipèdia concernent la botanica. |
