Portal:Biologia/Szablony

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Edycja wikiportalu biologicznego

Aby edytować stronę Wikiportalu:Biologia skorzystaj z zebranych tu szablonów.

Uwaga

Linki służące do edycji sekcji strony zostały zastąpione linkami do edycji szablonów. Odbiega to nieco od innych wikiportali, gdzie obecne są oba rodzaje linków (co jednak bywa mylące).

Zalążki

W artykułach medycznych należy stosować zamiast szablonu {{stub}} lub {{biologia stub}} szablon {{medycyna stub}}.

Co i kiedy:

Przed wprowadzeniem zmian warto sprawdzić kiedy dokonano ostatniej aktualizacji.

Artykuł na medal, Grafika na medal, Sylwetka badacza - ?
Kącik botaniczny, Kącik zoologiczny, Człowiek i medycyna, Ciekawostki - raz na tydzień (np. w sobotę lub niedzielę)
Pory roku - przy zmianie pory roku
Pomoc, WikiProjekty - na bieżąco
Parki narodowe - na razie nie używany

Poprzednią zawartość szablonu archiwizujemy w jego dyskusji

[Edytuj]

Artykuł na medal

Wilk – wspólna nazwa kilku gatunków i podgatunków średnich i dużych ssaków drapieżnych z rodziny psowatych. W powszechnym użyciu mianem wilk określa się najczęściej wilka szarego (Canis lupus^[1]) wraz z jego podgatunkami, największego przedstawiciela rodziny, blisko spokrewnionego z psem domowym.

Wilk zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Jest wytrwałym wędrowcem, potrafi w ciągu dnia pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. Stada wilków liczą do 20 osobników, mają ściśle określoną hierarchię oraz rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie). Żywią się drobnymi zwierzętami, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki. Przy braku pożywienia zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane.

Dawniej były szeroko rozprzestrzenione. Ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Zakorzeniony w kulturze strach przed wilkami powodował ich trzebienie, częstokroć nieuzasadnione. Obecnie w większości państw objęto je ochroną gatunkową. Podejmuje się próby reintrodukcji tego gatunku, na najszerszą skalę w USA, ale także w Europie.

Wilk od początku był i jest nadal obecny w ludzkiej kulturze. Na ogół w kontekście negatywnym, jako drapieżca, zabójca lub wcielone zło. Z drugiej strony, podziwiana jest wilcza niezależność, siła i wytrwałość. Ostatnio, na skutek wzrostu świadomości ekologicznej, postrzeganie wilka ulega stopniowej poprawie, miejsce strachu zaczyna zajmować zrozumienie jego roli w ekosystemie.

Przeczytaj cały artykuł...

[Edytuj]

Grafika na medal

Wiśnia (Prunus L., Sp. Pl., 1754; dawniej Cerasus Miller) - dawniej rodzaj krzewów i drzew zaliczany do wiśni, dzisiaj w randze podrodzaju należy do rodzaju śliwa (nie mylić z językiem potocznym i handlowym) i do rodziny różowatych.

[Edytuj]

Kącik botaniczny

Zawilec gajowy

Zawilec (Anemone) to nazwa rodzaju roślin należących do rodziny jaskrowatych. W Polsce występują cztery dziko rosnące gatunki: zawilec gajowy, narcyzowy, wielkokwiatowy i żółty.

Zawilce, tak jak wszystkie jaskrowate, wytwarzają trujący glikozyd o piekącym smaku. Działa on silnie drażniąco na błony śluzowe. Roślina po spożyciu powoduje zatrucia.

Zawilec narcyzowy

Łany kwitnących zawilców gajowych można znaleźć w parkach i lasach od marca do kwietnia. Ponieważ potrzebują dużo światła, korzystają z tego, że wczesną wiosną drzewa jeszcze nie mają rozwiniętych liści i nie zacianiają runa.

Zawilec wieńcowy

Zawilec narcyzowy znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową. W Polsce występuje tylko w Tatrach, Sudetach, Bieszczadach i na Babiej Górze. Jest typową rośliną górską. Jego okres kwitenienia zaczyna się dopiero w czerwcu.

Niektóre gatunki są szczególnie chętnie uprawiane jako rośliny ozdobne, w tym zawilec wieńcowy i zawilec japoński.

Przeczytaj więcej o zawilcach

[Edytuj]

Sylwetka badacza

Heinrich Hermann Robert Koch (11 grudnia 1843 – 27 maja 1910) – niemiecki lekarz i bakteriolog. Odkrywca m.in. bakterii wywołujących wąglika, cholerę i gruźlicę.

Autor "postulatów Kocha", pozwalających określić czy dany mikroorganizm rzeczywiście jest czynnikiem chorobotwórczym:

organizm musi być znaleziony we wszystkich chorych osobnikach i nie występować naturalnie w zdrowych
organizm powinien dać się wydzielić z chorych osobników i hodować w czystych kulturach w warunkach laboratoryjnych
wyizolowany organizm powinien powodować pojawienie się choroby u zarażonych zwierząt
powinna być możliwa ponowna izolacja ze sztucznie zarażonych zwierząt.

W latach 1872-1880 był lekarzem powiatowym we Wolsztynie.

Laureat nagrody Nobla w 1905 za badania nad gruźlicą.

[Edytuj]

Parki narodowe

Park Narodowy Gór Stołowych, utworzony w 1993 r., jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. Jest on położony na terenie Sudetów Środkowych na płn.- zach. Ziemi Kłodzkiej, przy granicy polsko-czeskiej. Górami Stołowymi nazywana jest znajdująca się na terytorium Polski pd.- zach. część rozległej, piaskowcowej płyty wypełniającej nieckę śródsudecką, pomiędzy Karkonoszami, a Górami Bystrzyckimi i Orlickimi. Czeski jej fragment nosi nazwę Broumovska Vrchovina i również objęty jest ochroną.

Indiana Dunes National Lakeshore - Wydmy Indiany, park narodowy nad jeziorem Michigan, położony 80 km na południowy wschód od Chicago (Indiana) na wydmach jeziora Michigan, wzdłuż jego południowego brzegu, pomiędzy Michigan City na wschodzie i Gary na zachodzie. Powstał w w 1966 roku jako odpowiedź na nasilającą się industrializację okolic jeziora.

Park Narodowy Etosha - położony w Namibii - zajmuje powierzchnię 22270 km². Jest to jeden z największych parków narodowych na świecie. Został proklamowany jako rezerwat zwierzyny przez niemieckiego gubernatora von Lindenquist’a w 1907 roku.

Zobacz też

[Edytuj]

Pory roku

Aktualnie przypada okres fenologicznego przedwiośnia. Kwitnie przylaszczka pospolita (na zdjęciu), cebulica dwulistna. Zaczyna kwitnąć: podbiał pospolity, wierzba (m. in. iwa, której kwiaty, zwane baziami, święcone są w Niedzielę Palmową), leszczyna, topola. Pojawiają się pędy zarodnikowe niektórych skrzypów. Zaczyna się trudny okres dla alergików.

[Edytuj]

Ciekawostki

Dłoń, powierzchnia dłoniowa (łac. palma manus) - u naczelnych okolica ciała obejmująca powierzchnię przednią (w pozycji anatomicznej) ręki, pozbawiona owłosienia, której skóra pokryta jest liniami papilarnymi. Według profesora Bochenka do dłoni nie zalicza się okolicy dłoniowej palców (zatem dotyczy jedynie śródręcza i nadgarstka). W języku potocznym określenie dłoń mylnie stosuje się w odniesieniu do całej ręki.

[Edytuj]

Kącik zoologiczny

Żubr (Bison bonasus) - ssak łożyskowy z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. Aktualnie populacja żubrów na świecie liczy ok. 3400 osobników, z czego 630 żyje w Polsce na terenie Puszczy Białowieskiej, Puszczy Boreckiej, Puszczy Pilskiej, Puszczy Knyszyńskiej oraz w Bieszczadach.

żubr nizinny (Bison bonasus bonasus) - przed I wojną światową zamieszkiwał w stanie dzikim jedynie Puszczę Białowieską. W wyniku działań wojennych i kłusownictwa do 1918 nie dotrwał żaden osobnik tej populacji. Odtworzono ją dzięki osobnikom trzymanym w niewoli.
żubr kaukaski (górski) (Bison bonasus caucasicus) - mniejszy od żubra nizinnego. Zamieszkiwał niegdyś Kaukaz. Ostatni osobnik padł w 1925. Obecnie trwają prace nad odtworzeniem podgatunku na podstawie żyjących mieszańców z żubrem nizinnym. Do podgatunku zalicza się osobniki fenotypowo odpowiadające cechom żubra górskiego.
Bison bonasus hungarorum - żył na terenie południowych Karpat i Siedmiogrodu. Wymarł około 1790 roku.
żubr stepowy (Bison bonasus priscus) - występował licznie na terenie Europy w dwóch falach: pół miliona lat temu oraz około 150-100 tysięcy lat temu. Mógł mieć około dwóch metrów wysokości i trzech metrów długości. Miał długie rogi, niemal dwa razy dłuższe niż żubr nizinny.
Bison bonasus schoetensacki - zbliżony wielkością do żubra nizinnego i podobnie jak on preferował środowisko leśne. Pojawił się około miliona lat temu i wyginął około 150-100 tys. lat temu.

[Edytuj]

Człowiek i medycyna

Transfuzja krwi

Grupy krwi — w biologii pewne zestawy antygenów, czyli cząsteczek powodujących gwałtowną odpowiedź układu odpornościowego, które występują na powierzchni czerwonych krwinek. W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele różnych grup takich antygenów. Różnice mogą być niewielkie i sprowadzać się do obecności pojedynczych aminokwasów budujących białka, które pokrywają krwinki. W innych przypadkach niektóre osobniki mogą cechować się występowaniem zupełnie innych cząsteczek antygenów nieobecnych w pozostałych grupach.

Istnienie grup krwi staje się widoczne w trzech przypadkach:

ciąża — jeżeli matka nie posiada pewnych antygenów, obecnych w krwi dziecka, może dojść do reakcji układu odpornościowego czyli konfliktu serologicznego,
transfuzja krwi — jeżeli pacjentowi przetoczona zostanie krew zawierająca niewłaściwe antygeny, spowoduje ona reakcję obronną organizmu, prowadząc do zgonu. Przetoczenie właściwej grupy krwi może uratować życie ofiary krwotoku.
przeszczepów — podobnie jak w czasie transfuzji konieczne jest zapewnienie zgodności grup krwi, ale ze względu na możliwość odrzutu, pasować muszą również inne antygeny. W efekcie niektórzy pacjenci, np. wymagający przeszczepu szpiku mają szansę na odszukanie odpowiedniego dawcy dopiero wśród milionów niespokrewnionych ochotników.

[Edytuj]

Artykuły

Artykuły wybrane:

anatomia - antropologia - hydrobiologia - biochemia - biofizyka - bioinformatyka - biomatematyka - biotechnologia - botanika - cytologia - ekologia - etologia - ewolucja - fitopatologia - fizjologia - genetyka - mikrobiologia

inne...

[Edytuj]

Kategorie artykułów

Kategoria:Biologia

Zwierzęta: Gąbki, Mięczaki, Nicienie, Płazińce, Stawonogi, Strunowce,
Rośliny: Nagonasienne (Iglaste), Okrytonasienne (Jednoliścienne, Magnoliopsida, Piperopsida, Ranunculopsida, Rosopsida), Glony, Mszaki, Paprotniki, Skrzypy, Widłaki
Protisty
Grzyby

Anatomia, Biochemia, Biolodzy, Biologia komórki, Biologia molekularna, Botanika, Ekologia, Ewolucja, Fizjologia, Genetyka, Immunologia, Kynologia, Mikrobiologia, Ochrona przyrody, Rolnictwo, Zoologia

Pomóż zidentyfikować zdjęcia

[Edytuj]

Pomoc

Jeśli chcesz współtworzyć portal biologiczny, budując przy tym i rozszerzając zasoby polskiej Wikipedii, pomóż nam opisać lub rozwinąć poniższe terminy.

tutaj znajdziesz propozycje tematów
brakujące: żyła międzyżebrowa
- z ekologii: obszar wylesiony - ochrona środowiska naturalnego - EkoFundusz
- z zoologii: smolik szyszkowiec - zmrocznik gładysz - drzewica białolica - kaczka domowa - kapodziób - dzięcioły - danio królewski - danio perłowy
- z botaniki: botanika stosowana, historia botaniki, cykl życiowy, apokarpia, bezlisty, paprocie cienkozarodniowe
do poszerzenia: acydotrofizm - łupież - gruczoł piersiowy - szlak metaboliczny
- z genetyki: alloploidy - białka receptorowe - dobór genetyczny - dobór osobniczy
- zwierzęta: paź żeglarz - zając polarny - kiełb
do weryfikacji: Carl Woese

Jeśli chcesz opisać takson rośliny

użyj szablonu Szablon:Roślina.

Opisując poszczególne taksony posługuj się szablonami umieszczonymi tutaj.

Zalążki

{{medycyna stub}} - ten szablon zastosuj w stubach medycznych. Pozwoli to łatwiej dotrzeć do nich osobom chcącym je poszerzyć.
{{anatomia stub}} - ten szablon zastosuj w stubach z dziedziny anatomii.
{{biologia stub}} - ten szablon zastosuj w pozostałych stubach biologicznych.