Chinina

Z Wikipedii

Chinina C₂₀H₂₄N₂O₂ – organiczny związek chemiczny, alkaloid o gorzkim smaku, znajdujący się w korze drzewa chinowego rosnącego w Ameryce Południowej w Andach. Związek ten posiada silne własności przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Chinina była dawniej stosowana jako jeden z leków przeciw malarycznych (została zastąpiona lekami o mniejszych działaniach ubocznych), a obecnie stosuje się ją gdy występuje oporność na chlorochinę. Jest też stosowana do nadawania specyficznego smaku napojowi gazowanemu – tonikowi.

Spis treści 1 Własności fizyko-chemiczne 2 Działanie lecznicze 3 Zastosowanie pozalecznicze 4 Przypisy

[edytuj] Własności fizyko-chemiczne

Chinina w temperaturze pokojowej jest białą, krystaliczną substancją o intensywnie gorzkim smaku. Temperatura topniena: 177°C (bezwodny) lub 57°C (hydrat).

Związek ten jest trudno rozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w olejach, benzynie, etanolu, eterach, chloroformie, glicerynie i kwasach.

Chinina i chinidyna należą do pochodnych chinoliny. Oba te alkaloidy są w stosunku do siebie diastereoizomerami, które różnią się jedynie konfiguracją absolutną na atomie węgla łączącego ugrupowania chinolinowe i chinuklidynowe oraz na jeszcze jednym. Powoduje to, że charakteryzują się one odmiennymi właściwościami farmakokinetycznymi, jednak każdy z nich oprócz charakterystycznych dla siebie działań wykazuje również słabe właściwości farmakologiczne drugiego alkaloidu.

[edytuj] Działanie lecznicze

Chinina zaliczana jest do leków przeciwmalarycznych. Malaria jest chorobą wywołaną przez pasożyta z rodziny Plasmodium. Chinina działa poprzez tworzenie kompleksów z DNA zarodźca malarycznego, co uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie jego komórek. Chinina jest zatem jadem protoplazmatycznym dla tego drobnoustroju.

Oprócz zarodźca malarii chinina działa słabiej na niektóre pierwotniaki i bakterie. Nie wykazuje działania na wewnątrzkomórkowe postacie zarodźca. Inne działania tego alkaloidu (przeciwbólowe, przeciwgorączkowe) są słabe i w zasadzie nie wykorzystywane w lecznictwie, mają jednak znaczenie wspomagające przy leczeniu malarii.

Współcześnie chinina jest często zastępowana innymi syntetycznymi lekami przeciwpierwotniakowymi. Jest to związane z częstymi i poważnymi działaniami niepożądanymi tego alkaloidu. Zaliczyć do nich można takie objawy neurotoksyczne jak zaburzenia słuchu i wzroku (czasem nieodwracalne) i zapalenia wielonerwowe.

[edytuj] Zastosowanie pozalecznicze

Chinina jest powszechnie stosowana jako dodatek smakowy do napojów gazowanych o gorzkim smaku. Słodzony, gazowany roztwór chininy nazywany jest tonikiem i często jest składnikiem koktajli alkoholowych, szczególnie w kombinacji z ginem.

Chinina jako dodatek smakowy może być legalnie stosowana w napojach, w większości krajów świata, pod warunkiem że jej stężenie nie przekracza określonej wartości. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie dopuszczalne stężenie nie może przekraczać 83 ppm. W Polsce i innych krajach Unii Europejskiej dopuszczalne stężenie chininy w produktach spożywczych wynosi do 100 mg/kg.^[1][2]

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych. (Dz.U. z dnia 19 grudnia 2002 r.)
2. ↑ http://eulex.parp.gov.pl/eulexii/dokumenty/podglad;jsessionid=5B4EF955410425A7AC1C6B1D4A4CDB8C?kod=Inf_39917_14111 Dyrektywa Komisji Europejskiej 2002/67/WE z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie etykietowania artykułów spożywczych zawierających chininę oraz artykułów żywnościowych zawierających kofeinę