Inowrocław

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°40' N 018°16' E

Inowrocław
Herb Inowrocławia Flaga Inowrocławia
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina  - rodzaj	Inowrocław miejska
Prawa miejskie	1237
Prezydent	Ryszard Brejza
Powierzchnia	30,42 km²
Położenie	52° 40' N 18° 16' E
Wysokość	85-100 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	77 647 2552,5 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	52
Kod pocztowy	88-100
Tablice rejestracyjne	CIN
Położenie na mapie Polski Inowrocław
TERC10 (TERYT)	6040507011
Miasta partnerskie	Bad Oeynhausen
Urząd miejski3 ul. Roosevelta 36/38 88-100 Inowrocław tel. 52 355-52-00; faks 52 355-52-55
Strona internetowa miasta

Inowrocław (niem. Inowrazlaw, w latach 1904-1920 i podczas II wojny światowej Hohensalza) to miasto i gmina w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim na Pojezierzu Kujawskim, położone nad rzeką Noteć. Miejscowość uzdrowiskowa.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Położenie 4 Historia 5 Zabytki 6 Uzdrowisko Inowrocław 7 Kultura 8 Gospodarka i komunikacja 9 Media 10 Sport 11 Znane osoby związane z Inowrocławiem 12 Ciekawostki 12.1 Książęta inowrocławscy 12.2 Dzielnice i osiedla 12.3 Parafie inowrocławskie 13 Sąsiednie gminy 14 Bibliografia 14.1 Księgi adresowe 14.2 Stare przewodniki 15 Linki zewnętrzne 16 Zobacz też

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Inowrocław ma obszar 30,42 km², w tym:

• użytki rolne: 46%
• użytki leśne: 0%

Miasto stanowi 2,48% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	77 647	100	40 834	52,6	36 813	47,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	2552,5		1342,3		1210,2

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1172,32 zł.

[edytuj] Położenie

Inowrocław leży w środkowo–zachodniej części kraju, w województwie kujawsko–pomorskim. Wraz z okolicznymi gminami tworzy powiat inowrocławski, którego jest stolicą. Przez południową część miasta płynie Noteć. Inowrocław posiada 80 tys. mieszkańców, co plasuje go wśród największych ośrodków w regionie. Inowrocław leży przy linii kolejowej Poznań – Toruń. Przez miasto przebiegają ważne trasy: nr 15 Gniezno-Olsztyn, nr 25 Konin–Bydgoszcz, nr 251 Inowrocław–Żnin, nr 252 Inowrocław–Włocławek. Inowrocław leży w niewielkich odległościach do dużych ośrodków miejskich oraz do obydwu stolic woj. kujawsko-pomorskiego.

Odległości:

• Toruń - 35 km
• Bydgoszcz - 45 km
• Poznań - 120 km
• Włocławek - 65 km
• Warszawa - 250 km
• Gniewkowo - 14 km

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o Inowrocławiu pochodzi z 1185 roku i określa miejscowość jako Novo Wladislaw. Nazwa została wybrana prawdopodobnie na cześć Władysława Łokietka lub jako Nowy Włocławek, założony przez mieszkańców Włocławka uciekających przed powodzią i szukających nowego miejsca do osiedlenia się. Miasto powstało na bazie dużego targu i znajdującej się w pobliżu warzelni soli.

Przypadkowe znalezienie historycznych śladów działalności ludzkiej i prowadzone później prace wykopaliskowe wykazały, że na terenie obecnego Inowrocławia istniała prawdopodobnie najstarsza warzelnia soli jak do tej pory odkryta na ziemiach polskich.

Prawa miejskie Inowrocław uzyskał około 1238 roku z rąk księcia Kazimierza Konradowicza. W latach 1466-1772 Inowrocław był stolicą województwa inowrocławskiego obejmującego swym zasięgiem północno-zachodnią część Kujaw z miastami: Bydgoszcz, Solec Kujawski, Koronowo, Gniewkowo, Podgórz, Słońsko, Raciążek, Służewo, Lipno, Dobrzyń i Radziejów.

Okres zaboru pruskiego to czas intensywnej germanizacji. W XIX w. miasto zaczęło się ponownie rozwijać. Powstało wiele inwestycji: drukarnia (1840), szkoła średnia (1848), nowy szpital dla miasta i powiatu (1870), kopalnia i warzelnia soli oraz rozpoczęcie budowy węzła kolejowego (1873), uzdrowisko (1875), fabryka maszyn rolniczych i fabryka sody (1882), gazownia (1902), wodociągi (1904), elektrownia (1908), linia tramwajowa (1912-1969). Jednocześnie mieszkańcy miasta aktywnie brali udział we wszelkich zrywach narodowych (insurekcja kościuszkowska, powstania listopadowe i styczniowe). W 1812 roku w Inowrocławiu miał kwaterę cesarz Napoleon Bonaparte w drodze na Moskwę.

Inowrocław powrócił do macierzy w 1919 roku. Na czele powstańców uwalniających miasto stał kpt. Paweł Cyms. Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas zmagania się z tragiczną ogólną sytuacją gospodarczą w kraju, co w Inowrocławiu przekładało się między innymi na bardzo wysokie bezrobocie. Liczne były wystąpienia robotników i bezrobotnych. W 1926 roku policja krwawo rozgoniła demonstrację robotniczą. W latach 30. dochodziło do publicznych głodówek bezrobotnych. W 1930 roku głodowało między innymi 20 bezrobotnych powstańców. Mimo trudności gospodarczo-społecznych miasto się rozwijało. Uruchomiono Hutę Szkła "Irena" i szyb Kopalni Soli przy ul. Poznańskiej (1924), zakończono budowę Zakładu Przyrodoleczniczego w uzdrowisku (1927), rozpoczęto budowę lotniska (1930) ukończoną po trzech latach.

Pierwsze dni okupacji hitlerowskiej to masowe aresztowania i egzekucje mieszkańców. W nocy 30 listopada 1939 r. Niemcy wypędzili z miasta ponad 1000 polskich rodzin. Okupację niemiecką zakończyło zajęcie Inowrocławia przez Armię Czerwoną w dniu 21 stycznia 1945. Ostatni nalot niemiecki był 4 kwietnia 1945 - pojedynczy samolot zrzucił 4 bomby odłamkowe i ostrzelał podróżnych na peronach dworca kolejowego w Inowrocławiu. (Zginął wówczas m.in. Leon Spychalski z Paprosa.)

W latach 1950-1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Powiat inowrocławski przywrócono 1 stycznia 1999 roku.

[edytuj] Zabytki

• romański kościół Imienia Najświętszej Marii Panny z końca XII lub początku XIII w.
• kościół farny św. Mikołaja z XV wieku, przebudowany w XVII wieku
• kościół poewangelicki z lat 1861-1863
• neoromański kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie z lat 1898-1900
• budynek Urzędu Miejskiego
• fragmenty średniowiecznych fortyfikacji - ul. Poznańska 4 oraz Plac Klasztorny przy Państwowej Szkole Muzycznej
• kościół z lat 30 XX w.

Kościół pw. Imienia NMP

Portal w ścianie zachodniej kościoła pw. Imienia NMP

Pomnik Powstańców Wielkopolskich

Pomnik Jana Kasprowicza

[edytuj] Uzdrowisko Inowrocław

Inowrocław znany jest jako miejscowość uzdrowiskowa. Tradycje warzenia tutaj soli sięgają czasów średniowiecza. Współcześnie posiada zgrupowane w jednym zespole położonym blisko centrum, w zachodniej części miasta:

• Park Solankowy,
• Ogród Botaniczny
• Minizoo - niestety już zlikwidowane
• Zakład Przyrodoleczniczy,
• szpitale uzdrowiskowe,
• sanatoria branżowe,
• tężnie,
• Teatr Letni,
• muszlę koncertową.

[edytuj] Kultura

• Teatr Miejski ze sceną Teatru Letniego
• Inowrocławski Dom Kultury
• Muzeum Miejskie im. Jana Kasprowicza
• Kino Kinomax
• Hala Widowiskowo- sportowa
• Stowarzyszenie Ogrody Kultury

[edytuj] Gospodarka i komunikacja

Inowrocław jest jednym z ważniejszych ośrodków gospodarczych w woj. kujawsko-pomorskim.

Rozwinięty jest przemysł chemiczny, szklarski, maszynowy, metalowy, poligraficzny i spożywczy. Do największych zakładów na terenie miasta należą:

• Inowrocławskie Zakłady Chemiczne Soda Mątwy S. A. – zakłady produkują sodę kalcynowaną, kredy strącanej, i chlorku wapnia
• Huta Szkła Gospodarczego Irena S. A. – notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, producent szkła kryształowego, szkła sodowego
• Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino S. A. Grupa Orlen – producent soli i solanki
• Inowrocławska Fabryka Maszyn
• Drukarnia Pozkal
• Drukarnia Pol-print
• Centrostal Inowrocław
• Kujawska Spółdzielnia Mleczarska Cuiavia

W południowej części miasta znajduje się wielki zespół osadników Inowrocławskich Zakładów Chemicznych Soda Mątwy tzw. "Białe morze". Z innych przedsiębiorstw wyróżnić możemy: Opak-met, Mostodrog, HT Tioplast polska, Druk-Intro, Filar, Lematit, Joaga, Modina, Barbara Luijcx.

Rozwinięty jest sektorem handlu i usług. W mieście swe siedziby ma wiele oddziałów banków, towarzystw ubezpieczeniowych, firm leasingowych i doradczych, funkcjonują liczne ośrodki handlu detalicznego i hurtowego, punkty usługowe, serwisy, istnieje kilkanaście stacji benzynowych, kilka marketów (Carrefour, Kaufland, Biedronka, Lidl, Netto), serwisy samochodowe (Opel, Fiat, Peugeot, Skoda, Ford, Renault, Seat).

Inowrocław jest ważnym węzłem kolejowym o znaczeniu ogólnokrajowym. Leży na szlaku łączącym północ kraju z południem. Przez Bydgoszcz i Toruń łączy bowiem Gdańsk, Gdynię i Olsztyn ze wszystkimi dużymi miastami na południu. Największe znaczenie komunikacyjne ma zelektryfikowana magistrala węglowa Gdynia-Katowice (Herby).

W Inowrocławiu krzyżują się też drogi krajowe i wojewódzkie:

• 15 Ostróda-Toruń-Inowrocław-Gniezno-Jarocin-Krotoszyn-Trzebnica
• 25 Bobolice-Bydgoszcz-Inowrocław-Konin-Kalisz-Ostrów Wielkopolski-Oleśnica
• 251 Inowrocław-Żnin-Wągrowiec
• 252 Inowrocław-Włocławek

W sąsiednich Tupadłach znajduje się węzeł drogi K25 z drogą wojewódzką 412 Tupadły-Kruszwica.

W Inowrocławiu znajduje się ponadto lotnisko sportowe miejscowego Aeroklubu Kujawskiego.

W Inowrocławiu działa wielu przewoźników autobusowych. Największy z nich to PKS Inowrocław, posiadający także placówki w Żninie i Mogilnie.

[edytuj] Media

W Inowrocławiu maja siedzibę media mające znaczenie ponadregionalne. Istnieją 2 stacje radiowe, stacja telewizyjna, kilka redakcji gazet.

• Telewizja:
  • Inowrocławska Telewizja Kablowa
• Radio:
  • Radio GRA 90,8 FM
  • Radio Eska Inowrocław 98,1 FM
• Prasa:
  • Gazeta Pomorska (mutacja inowrocławska)
  • Express Inowrocławski (mutacja Expressu Bydgoskiego)
  • Nasze Miasto Inowrocław (wydawana przez UM)
• Internet:
  • www.inowroclaw.pl
  • www.inowroclaw.info.pl
  • www.ino-online.pl

[edytuj] Sport

• piłka nożna - Goplania Inowrocław ,Cuiavia Inowrocław, Noteć Inowrocław
• piłka ręczna - Cuiavia/OSiR Inowrocław[1]
• koszykówka - Noteć Inowrocław, Sportino Inowrocław [2], SKS Kasprowicz Inowrocław [3]
• karate - Inowrocławski Klub Sportowy Karate [4]
• tenis stołowy - IKTS Noteć Inowrocław
• lotnictwo - Aeroklub Kujawski w Inowrocławiu
• pływanie - Klub "Delfin"
• siatkówka - MSPS/Osir Inowrocław [5]
• żeglarstwo - Yacht Klub Polski INOWROCŁAW [6]
• Szkoła kaskaderska im. Koziołka Matołka

[edytuj] Znane osoby związane z Inowrocławiem

• Henryk Arctowski - geofizyk, geograf, ojciec glacjologii polskiej
• Ryszard Brejza - polityk, samorządowiec, prezydent Inowrocławia
• Zygmunt Cybichowski - prawnik, sędzia Stałego Trybunału Rozjemczego w Hadze
• Witold Degler - poeta, satyryk
• Bronisław Dietl - prezydent Torunia
• Aleksander Dubiski - lekarz, działacz polityczny i społeczny
• Irena Dubiska - skrzypaczka
• Bolesław Filipiak - dziekan św. Roty Rzymskiej
• Justus Frantz - niemiecki pianista i dyrygent
• Henryk Fryderyk Hoyer - ojciec histologii polskiej
• Józef Glemp - prymas Kościoła katolickiego w Polsce
• Andrzej II Górka - polityk, kasztelan międzyrzecki, starosta inowrocławski
• Maksymilian Gruszczyński - działacz narodowy, założyciel Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół"
• Robert Janowski - aktor i piosenkarz
• Jacek Janiszewski - minister rolnictwa
• Jan Kasprowicz - poeta młodopolski urodzony w Szymborzu (dawniej wieś pod Inowrocławiem, obecnie jego dzielnica).
  Zobacz też: Ślady Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, I LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
• Michał Kozal - jeden z męczęnników, biskup
• Mirosław Kruszyński - prezydent Ostrowa, wiceprezydent Poznania
• Józef Krzymiński - lekarz, działacz społeczny i narodowościowy
• Marian Kwiatkowski - prokurator Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu, zastępca rektora KUL-u
• Antoni Laubitz - Biskup inowrocławski
• Jan Moll - kardiochirurg, pionier transplantacji serca ludzkiego
• Jan Niemojewski - sędzia ziemski, arianin
• Andrzej Oporowski - katolicki biskup, wojewoda inowrocławski
• Agnieszka Pachałko - Miss Polski 1993
• Tomasz Peta - katolicki biskup stolicy Kazachstanu, Astany
• Wojciech Polak, polski duchowny, biskup
• Stanisław Przybyszewski - pisarz okresu Młodej Polski
• Kazimierz Rolewski - rektor poznańskiego Arcybiskupiego Seminarium Duchownego, kandydat na ołtarze, zwany męczennikiem konfesjonału
• Bolesław Rumiński - działacz gospodarczy i polityczny, wiceprzewodniczący Rady Państwa, minister przemysłu chemicznego
• Arthur Salomonsohn - niemiecki bankier
• Antoni Serbeński - malarz, grafik, pedagog
• Stanisław Szenic - pisarz, varsavianista
• Grzegorz Turnau - poeta, piosenkarz
• Beata Kawka - aktorka
• Joanna Brodzik - aktorka
• Bronisława Wajs-Papusza - cygańska poetka
• Stanisław Waszak - wybitny demograf
• Urszula Guźlecka - dziennikarka TVP 3 Bydgoszcz
• Marcin Wroński - Zastępca prezesa Agencji Rynku Rolnego, polityk, publicysta

[edytuj] Ciekawostki

• Inowrocławianie postawili już trzy pomniki Janowi Kasprowiczowi. Pierwszy zbudowany w 1930, najstarszy został zniszczony w 1939 roku, a jego replika została ustawiona w 1966 roku na skwerze przy ul. Solankowej. Przed szkołą do której Kasprowicz uczęszczał stoi jego pomnik jako gimnazjalisty odsłonięty w 1978 roku.
• Inowrocław gościł wielokrotnie króla Władysława Jagiełłę. Takie wizyty kosztowały jednak sporo. Na jeden przejazd królewskiego orszaku trzeba było zakupić 270 korców owsa.
• Od XIV wieku do I rozbioru Polski istniało województwo inowrocławskie obejmujące swym zasięgiem tereny inowrocławskie, bydgoskie, i gniewkowskie.
• Od 22 lat pływa po morzach i oceanach świata statek typu ro-ro M/S Inowrocław
• Inowrocław w latach 1912–1962 posiadał trakcję tramwajową. Jedyna linia wiodła z dworca kolejowego na rynek, a stamtąd ul. Św. Ducha do koszar. Ostatnie kursy tramwaje robiły 31 grudnia 1962 roku zabierając wtedy wszystkich na bezpłatną przejażdżkę.
• Inowrocław jest prawdziwym zagłębiem poligraficznym. W mieście działa kilkadziesiąt małych i dużych drukarni, a kilka kontynuuje tradycje związane z przemysłem poligraficznym, np. uroczysty chrzest adeptów poligrafii

• Grzegorz Turnau na wydanej w 2005 roku płycie "11:11" umieścił utwór "In Novo Wladislav" do słów Michała Rusinka

[edytuj] Książęta inowrocławscy

• Leszek II Czarny
• Leszek Inowrocławski
• Przemysł Inowrocławski
• Siemomysł Inowrocławski
• Władysław I Łokietek

[edytuj] Dzielnice i osiedla

• Śródmieście
• Stare Miasto
• Nowe Osiedle
• Osiedle Bydgoskie
• Osiedle Toruńskie
• Osiedle Piastowskie
• Uzdrowisko
• Miechowiczki (dzielnica Inowrocławia)
• Osiedle Bajka
• Rąbin
• Rąbinek (dzielnica Inowrocławia)
• Mątwy
• Szymborze

[edytuj] Parafie inowrocławskie

• Opatrzności Bożej

Chrystusa Miłosiernego

[edytuj] Sąsiednie gminy

Inowrocław

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Księgi adresowe

• Adressbuch für die Stadt Inowrozlaw und die Kreise Inowrozlaw und Strelno mit den Städten Urgenau, Kruschwitz, Strelno sowie Mogilno und Pakosch (1903) [7]

[edytuj] Stare przewodniki

• Karol Kopeć, Ilustrowany przewodnik po Inowrocławiu i Kujawach (Kruszwica-Strzelno-Trzemeszno-Mogilno-Pakość), Inowrocław 1933 [8]
• Stanisław Waszak, Przewodnik po Inowrocławiu i Kujawach (Kruszwica, Strzelno, Pakość), Inowrocław 1933 [9]

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)
• Strona internetowa Urzędu Miasta Inowrocław
• Portal miasta Inowrocław
• Stary Inowrocław
• Inowrocław w Toruńskim Serwisie Turystycznym
• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej w Inowrocławiu
• Portal informacyjny Pomorza i Kujaw IKmedia.pl
• Portal Inowrocławia
• Portal Informacyjny Inowrocławia www.inowroclaw.info.pl
• Dawny Inowrocław
• Zdjęcia Inowrocławia w serwisie Panoramio (en)

[edytuj] Zobacz też

• Wielka Synagoga w Inowrocławiu
• Mała Synagoga w Inowrocławiu
• Synagoga w Inowrocławiu

• Miasta w Polsce
• Związek Miast Polskich
• de:Bad Oeynhausen - Miasto zaprzyjaźnione: Bad Oeynhausen na niemieckiej Wikipedii