Rymanów

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 49°34' N 021°53' E

Rymanów

krośnieński (podkarpacki)

Gmina
- rodzaj

Rymanów
miejsko-wiejska

Burmistrz

Jan Rajchel

Powierzchnia

12,39 km²

Położenie

49° 34' N
21° 53' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

3608
291,2 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

38-480

Położenie na mapie Polski

Rymanów

TERC10
(TERYT)

3182507084

Miasta partnerskie

Nowowołyńsk

Urząd miejski³

ul. Mitkowskiego14a
38-480 Rymanów
tel. 13 435-50-06; faks 13 435-57-65

Strona internetowa miasta

Kościół parafialny

Synagoga Bejt-ha-kneset w odbudowie, maj 2005

Wnętrze synagogi, maj 2005

Rymanów to miasto w woj. podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rymanów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 3608 mieszkańców.

Spis treści

1 Historia
2 Judaica
3 Położenie geograficzne
4 Związki i organizacje społeczne
- 4.1 K.S. START RYMANÓW
  - 4.1.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Osada powstała w wyniku niemieckiej akcji osadniczej na krótko przed założeniem miasta Rymanowa w 1376. W akcie lokacyjnym miasta wymienione jest nazwisko pierwszego osadźcy wsi Nicolao Reymann'a. Założenie miasta na prawie magdeburskim powierzył książę Władysław Opolczyk synowi Nikolasa Reymanna, Mikołajowi w 1376, pod nazwą Ladisslaulia, prawdopodobnie na cześć księcia Władysława. W początkach XV w. ludność w przewadze niemiecka. Pierwsze wzmianki odnotują Rymanów miasto jako Ladisslaulia (1376), Laslaw (1413), Rymanów (1415), Rimanow (1423), Rymanow (1433), Rimanowo (1485),Rymandur (jidysz, XIX w.). Zdaniem niektórych badaczy osadę Reimanhaw lub Reimannshau (Dąbrówka Niemiecka) założyli osadnicy niemieccy po wcześniejszym karczunku lasu pod osadę.

W 1409 król Władysław Jagiełło odbył tędy podróż z Koszyc, przez Preszów, Stropkov, Beskid, Jaśliska do Sanoka. W roku 1440 również biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki odbył tędy podróż z Budapesztu, przez Stropkov, Kiewesz, Beskid, Jaśliska, Rymanów do Sanoka. Od XVI wieku prowadzi tędy szlak handlowy do Bardejowa i historycznego regionu Zemplín.

Do połowy XVI wieku Rymanów był własnością rodziny Siennieńskich z Sienna, Zbigniewa oraz jego ojca, krzewicieli kalwinizmu. Kalwinizm przetrwał w Rymanowie do końca trzeciej wojny północnej. W XVII i XVIII w. dobra rymanowskie należały do rodziny Stadnickich. W 1731 r. Teresa Stadnicka poprzez małżeństwo z Józefem Kantym Ossolińskim wniosła Rymanów w posagu do rodziny Ossolińskich. W 1794 ich córka Anna Teresa z Ossolińskich Potocka odsprzedała Rymanów rodzinie Potockich, w której posiadaniu był do XX w. Staraniem Józefa Kantego Ossolińskiego wzniesiono w Rymanowie kościół parafialny, ukończony przez jego córkę Annę Teresę z Ossolińskich Potocką.

Do 1772 miasteczko należało administracyjnie do ziemi sanockiej województwa ruskiego; w czasach zaboru austriackiego - do cyrkułu leskiego, a następnie sanockiego. Po reformie administracyjnej w 1864 Rymanów został siedzibą powiatu sądowego i urzędu gminy Rymanów starostwa sanockiego w austriackiem kraju koronnym Galicja. W roku 1898 miasteczko liczyło 3704 osób, w tym 1889 wyznania rzymskokatolickiego i 1751 mojżeszowego oraz 328 domów. Działały poczta i telegraf oraz gimnazjum żeńskie.

W latach 1934-1938 Rymanów był siedzibą aposolskiego administratora Łemkowszczyzny.

Po niemieckim ataku na ZSRR w Rymanowie został zorganizowany obóz jeniecki dla sowieckich żołnierzy, w którym przetrzymywano ponad 6000 jeńców.

[edytuj] Judaica

Żydowski cmentarz, tzw. kirkut, założono w Rymanowie w II poł. XVI w. Miejsce to zwano kiedyś Żydowską Górą. Do dzisiaj zachowało się na nim 800 macew, m.in. ta upamiętniająca austriackich żołnierzy wyznania mojżeszowego, którzy zginęli podczas walk w okolicy. Na szczycie wzgórza stoją dwa ohele, grobowce: cadyka Menachema Mendla i jego żony, oraz cadyka Cwi Hirscha i jego syna cadyka Józefa Friedmana. Oba groby są celem pielgrzymek Żydów z wielu krajów. Chasydzi przybywają tutaj na rocznicę śmierci cadyka (jorcait), każdego roku 19 ijara (według kalendarza żydowskiego, np. 28 maja 2005). Szukają tu duchowego wsparcia i składają swoje spisane na karteczkach (kwitłech) prośby. W 1904 r. Głównym kantorem Rymanowa był Israel Schorr. W Rymanowie urodził się również Isidor Isaac Rabi laureat nagrody Nobla.

Zobacz też: Synagoga w Rymanowie

[edytuj] Położenie geograficzne

Rymanów jest jednym z miast położonych w Beskidzie Niskim. Przez miasto przepływa rzeka Tabor, w górnym biegu ma nazwę Tabor a w dolnym Morwawa (Morawa), a w północnej dzielnicy (Posadzie Dolnej) do Taboru wpada Raczta. Tabor ma długość ok. 30km. Rymanów leży na terenie Dołów Jasielsko-Sanockich. Teren pomię Rymanowem a Iwoniczem jest nazywanym Beskidem Rymanowski. Granice tego Beskidu wyznacza dolina Jasiołki na zachodzie i Zalew Sieniawski na wschodzie. Dookoła Rymanowa wznoszą sie wzgórza o wysokości do 615m n.p.m., tzw. Wzgorza Rymanowskie.

W pobliżu znajdują się znane uzdrowiska: Iwonicz-Zdrój i Rymanów-Zdrój. Przez rymanów przebiega droga 28 Zator - Wadowice - Nowy Sącz - Gorlice - Biecz - Jasło - Krosno - Sanok - Medyka.

[edytuj] Związki i organizacje społeczne

[edytuj] K.S. START RYMANÓW

-stadion: pojemność 2000 miejsc z tego 560 siedzących. Jedna trybuna kryta w bardzo dobrym stanie. Wymiary boiska 110m-63m wokoło boiska żużlowa bierznia. Duży parking na ok. 50 samochodów.

-w klubie dawniej były inne sekcje, np. biegacze, lekkoatleci. Obecnie jest tylko drużyna piłki nożnej (we wszystki grupach wiekowych)

-dojazd: ul. Bieleckiego przy drodze krajowej 28