Timur
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Timur, Tamerlan, Timur Chromy, Timur Lenk (ur. 9 kwietnia 1336 w Shahr-i-Sabiz koło Samarkandy, zm. 14 lutego 1405 w Szymkient, obecnie Kazachstan) - władca środkowoazjatycki pochodził z mongolsko-tureckiego plemienia Barłasów, był założycielem dynastii Timurydów. Po walkach z innymi chanami opanował w roku 1370 Mawarannahr (Transoksanię) i ogłosił się emirem w imieniu potomków Czyngis-chana. Uznawany jest za jednego z największych wodzów w historii.
Swoją karierę zaczynał jako dowódca tumenu, a w roku 1370 był już znacznym wodzem w zachodniej części ułusu Czagataja. Przez następne 35 lat swojego życia zajmował się licznymi wyprawami wojennymi i kolejnymi podbojami.
W licznych wojnach z Persją (1383, 1386, 1392, 1399) podbił Chorezm, Chorasan, Irak i kraje Zakaukazia (Azerbejdżan, Armenię, Gruzję). Zniszczył potęgę Złotej Ordy oragnizując przeciw niej trzy wielkie wyprawy 1389, 1391 i 1395-1396. W 1398 zaatakował Indie a rok później zdobył Delhi. W latach 1400-1402 prowadził wojnę z osmańskim sułtanem Bajazydem I, którego zwyciężył i wziął do niewoli w bitwie pod Ankarą.
Jego głównym celem było zapewnienie dobrobytu Mawarannahrowi i stolicy, Samarkandzie. Zdobyciu bogactw służyły grabieżcze wyprawy na sąsiednie ziemie. Do stolicy, z podbitych krain, ściągał rzemieślników i ludzi utalentowanych. Timur był mecenasem sztuki, popierał rozwój architektury, rzemiosła i handlu, prowadził wielkie prace nawadniające. Miasto było jego dumą. Na przełomie XIV i XV wieku nastąpił rozkwit Samarkandy.
Imię Timura przez dziesiątki lat budziło grozę wśród sąsiednich narodów. Jego wojska słynęły z okrucieństwa. Stawał na czele wypraw i sam wszystko nadzorował. Wszędzie gdzie się pojawił siał śmierć. Ze ściętych głów kazał budować mury, wieże i drogi. Po zajęciu północnego Chorasanu i zdobyciu Sistanu i Kandaharu Timur kazał budować wieże ze ściętych głów. W czasie tłumienia powstania w Isfahanie każdy żołnierz musiał przynieść określoną liczbę odciętych głów. Ze zgromadzonych 70 tys. czaszek wybudowano wieże. Kazał truć swoich przeciwników i sam szykował mikstury. Z takim samym zaangażowaniem oddawał się krzewieniu sztuki. Sam doglądał wszystkie prowadzone budowy. Nieudane budowle kazał usuwać. Rozważał różne warianty ornamentów, dbał o delikatność rysunku i czystość linii.
Timur zmarł mając 69 lat w 1405 roku w czasie wyprawy wojennej na Chiny, którą podjął w 1404. Został pochowany w grobowcu Guri Mir w Samarkandzie. W roku 1941 ekshumowano jego ciało i na podstawie przeprowadzonych badań potwierdzono ułomność, której zawdzięczał swój przydomek.
Na jednej z bram stolicy Timur kazał wypisać zdanie: Jeżeli wątpisz w naszą potęgę - spójrz na nasze budowle.
W Samarkandzie na grobie Timura jest wyryty napis jego autorstwa: Szczęśliwy, kto wyrzekł się świata wcześniej, nim świat wyrzekł się jego.
Zobacz też: Orda Tamerlana
