Linux

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Linux


Verzioni i fundit:	2.6.19 kernel / 29 nëntor 2006
SO:	Monolithic kernel
Pëdorë:	Sistem operativ
Lisenca:	GNU General Public License
Faqja zyrtare:	www.kernel.org

Linux (edhe GNU/Linux) është një Sistem operativ i lirë për përdorim për kompjuter, i cili është shumë i ngjashëm me UNIX. Për herë të parë u vu në përdorim në vitin 1991, kur autori i Linux-Kernel Linus Torvalds e publikoi versionin e parë.

Ky system është i përbërën nga pjesë të ndryshme, të cilat sot zhvillohen nga programues të ndryshëm në mbarë botën.

[redaktoni] Historia

Nese flitet për Linux duhet te zbulohen dhe origjinat e tij pra UNIX. Ne vitet 60' ndihej mundesia për te krijuar nje sistem operativ praktik dhe te fuqishem. Për kete u krijua dhe projekti Multics, por për fat te keq nuk pati shume sukses dhe keshtu nje nga anetaret e Multics "Bell Labs" hoqi dore nga projekti dhe me pas u impenjua duke krijuar sistemin e tij te quajtur UNIX. Ne fillim UNIX shperndahej falas dhe u perhap ne shum Universitete, me vone u implementua dhe TCP/IP(protokolli aktual i rrjetit) dhe UNIX filloji te behej gjithmone e me i fuqishem. Ne vitin 1990 kishte nje rol shum te rendesishem ne tregun e serverave, sidomos te universiteteve. Studentet deshironin ta kishin dhe ne kompjuterat e tyre ne shtepi por për fat te keq UNIX ishte bere komercial dhe shume i shtrenjte. Ne fakt ekzistonin dhe versione te lira si Minix,386BSD, NetBSD, FreBSD dhe OpenBSD por ishin akoma ne hapat e para dhe perdoruesit normal hasnin veshtiresi ne perdorim. Ne skene ne vitin 1991 merr pjese dhe Linus Torvalds (autori Linux-it). Nga ku vjen dhe emri Linux==Linus His Unix. Linus kishte perdorur UNIX ne Universitetin e Helsinkit dhe deshironte diçka te ngjashme ta kishte dhe ne shtepi. Meqe versionet komerciale ishin te shtrenjta filloi me Minix (nje sistem shfrytezimi i krijuar nga Andrew Tanenbaum, ND)dhe shume shpejt filloi te shkruaje versionin e tij.

Linux esht vetem kerneli (berthama) i nje sistemi operativ, d.m.th ajo pjese qe lidh hardware dhe software, me pak fjale ai qe ben qe programet te punojne. Kerneli Linux-it implementon multitasking (ekzekutimin e shume programeve pernjehere). Te gjithe programet me te cilet perdoruesi ose administratori ndervepron janë ne maje te kernelit. Disa janë thelbesore, si interpretuesi i komandave ose "SHELL" qe perdoret për te ndervepruar me hardware dhe software. Linux nuk i shkruajti keto programe vete por perdori ato falas. Shume programe duke perfshire dhe kompilatorin e C erdhen nga Fondacioni Për Programet e Lira ose GNU (GNU is Not UNIX). GNU kishte si synim te krijonte nje sistem operativ si UNIX por falas, dhe keshtu shume njerez i referohen Linux-it si GNU/Linux.Gjate viteve 92' 93' Linux fitoi shume interes dhe filloi te behej sistemi zevendesues i UNIX duke perfshire dhe nje sistem dritaresh grafike ose "X". Fuqia e Linux-it perqendrohet tek aftesia për te ekzekutuar shume programe njekohesisht ose "Multitasking" dhe gjithashtu tek "Multiuser" d.m.th aftesia për te patur shume perdorues.

Ne ditet e sotme ekzistojn ato qe quhen Distribucione Linux, qe janë Linux(kerneli) dhe programe te shumta aplikative te bashkuar ne nje sistem.Dukuria me e rendesishme qe e ben Linux-in popullor esht ajo qe quhet "Open Source", d.m.th kod i lire. Gjithçka mund te shihet si esht ndertuar, dth gjithshka shperndahet ne kod burim, dhe kjo behet ne baze te licenses GPL( GNU General Public License).

[redaktoni] Distributorët

Ubuntu Linux
- Shkarkojeni Tani
- Hidhe iso në disk duke përdorur Nero o një program të tillë. Pastaj rinis kompjuterin me diskun brenda. Sa të riniset kompjuteri (para se të dalë Windows-i) do shfaqet një tabel që tregon të shtypësh F4 (sipër në tastier) për të zgjedhur gjuhën. Zdhidh Shqipë dhe vazhdo me përdorimin e Ubuntu-t. Paç fat.

Versioni i fundit Stable deri në kohën e këtij artikulli është Debian 3.1_r5 , linku i mësipërm është për i386 nëse ju nevojitet për ndonjë arkitekturë tjetër klikoni : këtu